Od wynalezienia leku po gromadzenie informacji o działaniach niepożądanych – sztuczna inteligencja (AI – artificial intelligence) bardzo szybko się rozwija i coraz wyraźniej uwidaczniają się jej możliwe zastosowania w farmacji. Zjawisko dostrzegła Europejska Agencja Leków, która zaprasza do dyskusji na temat wykorzystania sztucznej inteligencji w procesie projektowania, produkcji i udostępniania leków na rynku.
W swoim komunikacie Europejska Agencja Leków dostrzega potencjał zarówno narzędzi sztucznej inteligencji, jak i uczenia maszynowego (ML – machine learning), czyli obszaru AI, w którym wykorzystuje się automatyzację doskonalenia algorytmów działania poprzez ekspozycję na dane. AI/ML mają potencjał do wspierania wyszukiwania, gromadzenia i przetwarzania danych. Co istotne, można również wykorzystać je do analizy i interpretacji informacji. Podano przykład – zamiast modeli zwierzęcych można wykorzystać modelowanie komputerowe w badaniach przedklinicznych. Aplikacje wykorzystujące sztuczną inteligencję mogą także wspierać procesy związane z analizą dokumentacji dopuszczenia do obrotu czy pomagać zarządzać zgłoszeniami dotyczącymi działań niepożądanych.
Sztuczna inteligencja a terapie „szyte na miarę”
Sztuczna inteligencja może być także wykorzystana do indywidualizacji terapii z uwzględnieniem charakterystyki choroby, genotypu pacjenta, panelu biomarkerów i parametrów klinicznych. Można wyobrazić sobie nawet różne warianty produktu leczniczego wybierane ze starannie przygotowanej biblioteki lub wręcz produkcję indywidualnie zaprojektowanego leku.
Artificial intelligence – szanse i zagrożenia dla branży farmaceutycznej
Można spodziewać się także, że aplikacje AI będą wykorzystywane wykorzystywane do opracowywania, tłumaczenia, kompilowania, tłumaczenia lub przeglądania informacji o produkcie leczniczym. EMA w swoim dokumencie zauważa jednak, że te działanie modeli językowych powinno odbywać się pod ścisłym nadzorem ludzi, aby zapewnić, że cały tekst generowany przez model jest poprawny zarówno pod względem merytorycznym, jak i składniowym.
Za olbrzymim potencjałem sztucznej idą jednak w parze wyzwanie polegające na uregulowaniu kwestii prawnych, etycznych czy technicznych. Konsultacje są otwarte zarówno dla naukowców, instytucji i firm zajmujących się lekami, jak i dla programistów. Potrwają do końca 2023 roku.