Zawartość składników aktywnych
Korzenie buraka ćwikłowego zawierają liczne składniki aktywne o właściwościach prozdrowotnych. Są to przede wszystkim:
- barwniki betalainowe;
- witaminy z grupy B (w tym B9, czyli kwas foliowy) oraz witaminy A, C, E, K;
- związki mineralne, jak potas, żelazo, wapń, magnez, fosfor, miedź, chlor, fluor, cynk, bor, lit, molibden, kobalt, rubid, cez;
- polifenole – pochodne kwasu ferulowego i flawonoidy (betagarin, betavulgarin).
Zawierają też trimetyloglicynę, zwaną betainą, będącą donorem grup metylowych w przekształcaniu homocysteiny w metioninę. Dzięki niej możemy znacznie obniżyć ryzyko rozwoju miażdżycy.
Ponadto buraki są bogate w białko, łatwo przyswajalne węglowodany i kwasy organiczne (kwas jabłkowy, cytrynowy, szczawiowy) oraz błonnik pokarmowy. W ich składzie znajdują się również azotany (V), które w organizmie mogą być przekształcane do tlenku azotu (NO). Efektem działania NO jest obniżanie napięcia naczyń krwionośnych, hamowanie agregacji płytek krwi, a także wpływ na poprawę wydolności fizycznej organizmu, stąd osoby z nadciśnieniem powinny wprowadzić go na stałe do swojej diety. Czytaj więcej: Wszystkie dobrodziejstwa błonnika pokarmowego.
Niestety azotany (V) mogą być również kumulowane w warzywach. Związane jest to nie tylko z nieracjonalnym nawożeniem azotanowym, typem gleby i jej zasobności, ale również z właściwościami gatunkowymi i rodzajem organu użytkowego roślin oraz jej dojrzałością. Burak ćwikłowy znajduje się właśnie wśród warzyw gromadzących największe ilości azotanów (V). Szkodliwość azotanów (V) wynika z możliwości ich redukcji do azotanów (III), które są dla nas niebezpieczne gdyż, wywołują methemoglobinemię oraz stanowią czynnik nitrozujący w tworzeniu kancerogennych N-nitrozoamin.
Zastosowania buraka ze względu na zawartość składników czynnych
Buraki znajdują się wśród 10 warzyw o najwyższej aktywności przeciwutleniającej oraz są jednym z najlepszych naturalnych środków zapobiegających nowotworom (zawarta w nich betanina aktywuje szlak apoptozy komórek nowotworowych).
Regularne spożywanie żywności bogatej w betacyjaniny może prowadzić do ograniczenia występowania wielu chorób, powstających w wyniku uszkodzenia strukturalnego komórek w tkankach narządów.
Co ważne – obróbka termiczna (blanszowanie, suszenie i ogrzewanie korzeni buraka ćwikłowego), nie powoduje osłabienia potencjału przeciwutleniającego tego surowca. Dodatkowo aktywne związki z buraka biorą udział w detoksykacji organizmu.
Witaminy
Witaminy z grupy B mają wpływ na łagodzenie napięcia, objawów nerwicy czy depresji, regulację rytmu okołodobowego – snu i czuwania oraz pozytywny wpływ na koncentrację i zapamiętywanie. Mogą pozytywnie wpływać na skórę, włosy i paznokcie.
Witamina B1 (tiamina) pozytywnie wpływ na działanie układu krwionośnego, mięśniowego, poprawę pamięci. Witamina B9 (kwas foliowy) ma zastosowanie przede wszystkim w prewencji wad cewy nerwowej. Może jednak także pozytywnie wpływać na koncentrację, zapamiętywanie i refleks. Czytaj więcej: Propedeutyka wiedzy o suplementach diety. Kwas foliowy – znaczenie biologiczne, zasady suplementacji.
Witamina C natomiast jest tradycyjnym składnikiem zapobiegającym infekcjom i przeziębieniom.
Minerały
Żelazo jest kluczowe w przypadku leczenia anemii, w tym w przebiegu ciąży, ze względu na działanie krwiotwórcze. Niestety, jak we wszystkich produktach roślinnych żelazo zawarte w burakach występuje w formie niehemowej (czyli przyswajanej gorzej, niż żelazo hemowe zawarte w produktach zwierzęcych). Jego wchłanianie zwiększa zaś znacznie obecność witaminy C (3-4 razy), a także kwasy organiczne, takie jak kwas cytrynowy czy mlekowy, obecny w produktach fermentowanych. Dlatego zakwas z buraków stanowi produkt o najlepszej przyswajalności żelaza.
Zawarte w burakach potas, wapń, magnez oprócz znanych funkcji fizjologicznych mają właściwości alkalizujące, a bor bierze udział w produkcji hormonów płciowych.
Błonnik i azotany
Błonnik to znany składnik wspomagający odchudzanie. Reguluje pracę jelit i zapewnia uczucie sytości. Działa także łagodnie przeczyszczająco.
Azotany (po przekształceniu w tlenek azotu) obniżają ciśnienie krwi. Już jedna szklanka soku dziennie może korzystnie wpływać na obniżenie ciśnienia skurczowego. Wpływają także na poprawę przepływu krwi, właściwe utlenowanie tkanek i polepszenie kondycji fizycznej.