Wpływ leków na badania krwi i moczu

Większość leków modyfikuje parametry krwi i moczu, wpływając tym samym na wyniki badań laboratoryjnych. Dotyczy to zarówno leków dostępnych na receptę, leków OTC, jak i suplementów diety. Niektóre z nich zaburzają gospodarkę wodno-elektrolitową, inne obniżają poziom glukozy czy gęstość krwi, a jeszcze inne zwiększają wartości wskaźników wątrobowych.

Najczęściej badania laboratoryjne wykonywane są na czczo, przed porannym zastosowaniem leków. Nie jest to jednak reguła – niektóre leki wręcz powinny być przyjęte przed badaniem. Najpewniejszym źródłem informacji dotyczących wpływu leków na badania laboratoryjne są z pewnością diagności laboratoryjni, jednak farmaceuci również w swojej codziennej pracy niejednokrotnie słyszą pytanie „czy mogę ten lek zażyć przed badaniem?” Aby umieć odpowiedzieć na to pytanie, warto nieco przybliżyć wpływ leków na badania laboratoryjne.

Co może zaburzać wyniki badań laboratoryjnych?

Ponad 70% wszystkich diagnoz lekarskich jest stawianych na podstawie wyników badań laboratoryjnych. Z tego względu bardzo ważne jest unikanie czynników, które mogą je zaburzać. Na wyniki badań krwi i moczu wpływa między innymi silny stres, nieprzespana noc lub ogólne przemęczenie organizmu, choroby (nawet zwykłe przeziębienie), nadmierny wysiłek fizyczny, nieodpowiedni posiłek zjedzony kilka godzin przed pobraniem materiału do badania, a nawet wypicie filiżanki kawy lub mocnej herbaty przed wizytą w laboratorium. Na parametry krwi i moczu w znaczącym stopniu wpływają także stosowane leki oraz suplementy.

Leki bez recepty i suplementy diety przed badaniami

Jedną z podstawowych zasad przygotowania się do badań jest unikanie jakichkolwiek suplementów diety i naparów ziołowych nie tylko bezpośrednio przed badaniem, ale również dzień przed. W miarę możliwości powinno się unikać również stosowania leków OTC przed badaniem – szczególnie leków przeciwzapalnych, przeczyszczających, preparatów witaminowych. Ich składniki mogą wpływać na wiele badanych parametrów krwi i moczu, dając fałszywe wyniki.

Przykładowo, zastosowanie przed badaniem krwi preparatu multiwitaminowego zawierającego w składzie żelazo, da mylny wynik jego wysokiego stężenia w osoczu u osoby, u której podejrzewa się anemię. Tego typu preparaty należy więc odstawić na 3-4 dni przed badaniem lub na czas zalecony przez lekarza. O ile pominięcie tabletki suplementu diety czy leku OTC lub zastosowanie jej po badaniu nie stanowi problemu, to w przypadku leków stosowanych długotrwale z zalecenia lekarza, sytuacja się komplikuje.

Kolor moczu a leki

Wpływ niektórych leków na parametry moczu można zaobserwować już na podstawie jego barwy. Prawidłowy kolor moczu określany jest jako słomkowy, czyli od jasnożółtego do ciemnożółtego. W wyniku stosowania leków takich jak lewodopa, fenytoina, metronidazol, nitrofurantoina, a nawet witamin z grupy B – mocz zabarwia się na czerwono.

Z kolei zmiana zabarwienia na zielony może nastąpić na skutek przyjmowania cymetydyny i prometazyny,  ale może również świadczyć o infekcji dróg moczowych wywołanych bakterią Pseudomonas aeruginosa. Preparaty żelaza w nadmiarze mogą znacząco zaciemniać kolor moczu (i kału), doksorubicyna zmienia barwę moczu na czerwony, a amitryptylina i indometacyna na niebieskawy. Ryfampicyna natomiast może powodować pomarańczowe zabarwienie nie tylko moczu, ale również śliny, potu i łez.

Czytaj także: Zdrowotna interpretacja analizy moczu.