Zastosowanie leków przeciwhistaminowych w terapii chorób alergicznych
Do najczęściej występujących schorzeń alergicznych należą: alergiczne zapalenie spojówek, alergiczny nieżyt nosa, pokrzywka. Łagodne reakcje alergiczne występują również po ukąszeniu owadów, np. komara. Mogą też wystąpić silne reakcje alergiczne, jak wstrząs anafilaktyczny. W zależności od rodzaju reakcji alergicznej oraz jej objawów leki przeciwhistaminowe stosowane są ogólnoustrojowo lub miejscowo.
Leki przeciwhistaminowe stosowane ogólnie
W takich schorzeniach jak alergiczne zapalenie spojówek, alergiczny nieżyt nosa czy pokrzywka stosowane są leki przeciwhistaminowe II generacji, np. cetyryzyna, loratadyna. Preparaty doustne występują w postaci zawiesiny, tabletek, tabletek o przedłużonym uwalnianiu oraz kapsułek miękkich. Za wykorzystaniem leków przeciwhistaminowych II generacji we wspomnianych schorzeniach przemawia ich dobry profil bezpieczeństwa, dłuższy czas działania (stosowanie raz na dobę) oraz mniejsza ilość działań niepożądanych. Należy pamiętać, że jest to jedynie leczenie objawowe, są one najskuteczniejsze u chorych z wodnistym wyciekiem z nosa, kichaniem, zaczerwienieniem i łzawieniem oczu, czyli objawami histaminozależnymi.
Rupatadyna i bilastyna – leki o podwójnym mechanizmie działania
W typowych alergiach, jak wymienione powyżej, stosowane są także najnowsze leki przeciwhistaminowe. Nazywane są one III generacją, należą do niej leki takie jak lewocetyryzyna, desloratadyna, rupatadyna i bilastyna. Rupatadyna posiada podwójny mechanizm działania oprócz blokowania receptora H1, blokuje też receptory PAF (ang. platelet activating factor). PAF to mediator prozapalny który jest wydzielany, m.in. przez komórki tuczne. PAF posiada różne właściwości biologiczne takie jak aktywacja płytek krwi, skurcz mięśni gładkich oskrzeli, hipotensja i zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych. Badania in vitro wykazały, że rupatadyna dodatkowo hamuje uwalnianie cytokin, zwłaszcza TNFα (ang. tumor necrosis factor, czynnik martwicy guza), przez ludzkie komórki tuczne i monocyty.
Innym lekiem o dodatkowym działaniu przeciwzapalnym jest bilastyna. Jest selektywnym antagonistą obwodowego receptora H1. Jej dodatkowe działanie przeciwzapalne, według badań przeprowadzonych in vitro, wynika z zahamowania wydzielania histaminy, interleukiny-4 (IL-4) oraz TNFα z mastocytów i granulocytów. Jej działanie przeciwalergiczne jest porównywalne do cetyryzyny i silniejsze od feksofenadyny.
Leki przeciwhistaminowe stosowane donosowo
Preparaty działające miejscowo wybierane są ze względu na szybkość ich działania, ograniczenie występowania działań niepożądanych oraz interakcji, ponieważ są one w minimalnym stopniu wchłaniane do krążenia ogólnego. Pod postacią kropli czy aerozoli do nosa możemy znaleźć azelastynę oraz połączenia leków antyhistaminowych I generacji z lekami obkurczającymi naczynia z grupy sympatykomimetyków: difenhydraminę z nafazoliną czy mepyraminę z fenylefryną. Stosowane są w sezonowym alergicznym nieżycie nosa, natomiast nie mają potwierdzonego działania terapeutycznego w odmianie całorocznej. Nie zaleca się ich stosowania w przypadku braku drożności nosa lub występowania jego wad anatomicznych.
Czytaj także: Alergia sezonowa – rola farmaceuty w opiece nad pacjentem uczulonym na pyłki.