Rola farmaceuty w terapii zaburzeń lękowych

Lęk jest objawem pojawiającym się w przebiegu wielu różnych chorób zarówno o charakterze somatycznym, jak i przede wszystkim zaburzeń nerwicowych. W ogólnym ujęciu jest to stan psychiczny przebiegający z poczuciem zagrożenia jako odpowiedzią na bodziec wewnętrzny lub zewnętrzny. Częstość jego występowania w naszej populacji waha się w granicach 15-20%, głównie u osób pomiędzy 24 a 44 rokiem życia.

Neurofizjologiczne podłoże zaburzeń lękowych

Od strony neurofizjologicznej zaburzenia lękowe są konsekwencją dysfunkcji wydzielania noradrenaliny i serotoniny w OUN. Na skutek pobudzenia noradrenergicznych neuronów miejsca sinawego dochodzi do wzrostu aktywności obwodowego układu nerwowego, co w sposób pośredni prowadzi do wystąpienia lęku.

Istotną rolę w patogenezie lęku odgrywa też przekaźnictwo GABA-ergiczne. Na poziomie komórkowym następuje zwiększenie liczebności receptorów β-adrenergicznych w błonach postsynaptycznych (tzw. up-regulacja receptorów β), co skutkuje zwiększeniem aktywności noradrenergicznej części postsynaptycznej. Dochodzi także do up-regulacji presynaptycznych receptorów α. W mechanizmie powstawania zaburzeń lękowych istotną rolę odgrywa też zwiększenie aktywności osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, co przekłada się na aktywność układu serotoninergicznego.

Jakie są podstawowe objawy zaburzeń lękowych?

Do objawów somatycznych lęku możemy zaliczyć:

• ból w klatce piersiowej
• ból głowy
• przyspieszony oddech
• rozszerzone źrenice
• objawy ze strony przewodu pokarmowego (biegunka, wymioty)
• przyspieszana akcja serca
• szumy uszne
• zaczerwienienie lub blednięcie skóry
• hiperwentylacja
• uczucie braku oddechu, kulki w gardle
• zaburzenia erekcji u mężczyzn

Towarzyszą mu również symptomy o charakterze psychicznym, takie jak:

• stany ogólnego napięcia
• nadpobudliwość
• uczucie zagrożenia, przerażenia

Należy też wymienić objawy występujące w sferze poznawczej, takie jak:

• problemy z koncentracją i pamięcią
• depersonalizacja
• zmęczenie

Istotne miejsce w diagnostyce zaburzeń lękowych zajmują też objawy behawioralne:

• niepokój ruchowy
• nadmierna reakcja na zaskoczenie
• mutyzm
• stupor, fuga

Jak wygląda podział zaburzeń lękowych wg ICD-10?

• fobie F40 (np. agorafobia, fobie społeczne)
• zaburzenia pierwotne F41 (lęk paniczny)
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne F42 (nerwica natręctw)
• reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne F43 (ostra reakcja na stres)
• zaburzenia dysocjacyjne F44 (amnezja, stupor, trans, zespół Gansera)
• zaburzenia występujące pod postacią somatyczną F45 (zaburzenia somatyzacyjne, hipochondryczne)
• inne zaburzenia nerwicowe F48

Zaburzenia lękowe w praktyce nie ograniczają się oczywiście tylko do jednego z wymienionych rodzajów. Częstym zjawiskiem jest współwystępowanie dwóch lub więcej zaburzeń.

Czytaj także: Krótki przewodnik po psychoterapii oraz Jak znosić porażki? Konstruktywne myśli a zdrowie psychiczne.