Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Receptura

Receptura okiem praktyka. Starzenie się skóry. Możliwości recepturowe leczenia i pielęgnacji skóry pacjentów w wieku senioralnym

dr n. med. Andrzej Jaworekmgr farm. Barbara Pandyra-KowalskaAutordr n. med. Andrzej Jaworekimgr farm. Barbara Pandyra-Kowalska
15/05/2020
Receptura okiem praktyka. Starzenie się skóry. Możliwości recepturowe leczenia i pielęgnacji skóry pacjentów w wieku senioralnym

Skóra – jako największy narząd organizmu ludzkiego – nie tylko pełni funkcją ochronną, ale także odpowiada za szereg czynności koniecznych dla utrzymania homeostazy (np. synteza witaminy D3).

Wraz z rozwojem ekonomicznym społeczeństwa wydłuża się czas życia, co skutkuje wciąż poszerzającą się populacją ludzi starszych, których problemy dermatologiczne różnią się od dermatoz występujących w innych grupach wiekowych.

W przebiegu starzenia skóry występują trzy główne zjawiska patofizjologiczne:

  • defekt funkcji barierowej,
  • utrata elastyczności,
  • skłonność do nowotworzenia.

Mają one istotny wpływ na postrzeganie tego organu. Można rozróżnić dwa mechanizmy starzenia się skóry:

  • starzenie chronologiczne (wewnątrzpochodne) – wynika z upływu lat,
  • fotostarzenie (zewnątrzpochodne) – wynika z działania czynników zewnętrznych (szczególnie promieniowana UV).

Obydwa typy starzenia nakładają się na siebie i prowadzą do szeregu zmian w obrębie skóry (Tabela 1).

Chronostarzenie Fotostarzenie (promieniowanie UVB i UVA)
■ ścieńczenie naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej
■ osłabienie funkcji układu immunologicznego skóry
■ poszerzenie i rozluźnienie przestrzeni pomiędzy keratynocytami warstwy podstawnej naskórka
■ zmniejszenie całkowitej ilości włókien kolagenowych, ich zwiększona fragmentacja, tworzenie wiązań krzyżowych
■ zmniejszenie ilości glikozoaminoglikanów i proteoglikanów
■ spłaszczenie granicy skórno-naskórkowej      
■ stymuluje angiogenezę w skórze właściwej
■ pobudza neutrofile do migracji do skóry właściwej (elastaza – uszkodzenie włókien elastynowych)
■ pogrubienie warstwy rogowej naskórka i skóry właściwej (efekt elastozy posłonecznej)
■ nieregularność siatki włókien elastynowych w skórze właściwej
■ indukcja ekspresji genów dla metaloproteinaz
■ hamowanie syntezy prokolagenu typu I
■ przewlekły stan zapalny (heliodermatitis)
■ niehomogenny rozkład melanocytów    

Do klinicznych cech starzenia się skóry należą:

  • postępująca wiotkość skóry i utrata elastyczności
  • zmarszczki i bruzdy
  • opadanie fałdów skóry
  • pogłębienie naturalnego poletkowania skóry
  • przebarwienia i odbarwienia
  • zmniejszone wytwarzanie potu i łoju
  • opóźniony proces gojenia się ran
  • suchość (świąd!) i zwiększona wrażliwość na urazy
  • szorstkość skóry
  • skłonność do infekcji
  • łatwa urażalność i skłonność do tworzenia się pęcherzy
  • ryzyko rozwoju rogowacenia słonecznego i nieczerniakowych nowotworów skóry (!).

Suchość skóry starczej stanowi jeden z podstawowych problemów dermatologii geriatrycznej.

Suchość skóry starczej stanowi jeden z podstawowych problemów dermatologii geriatrycznej. Co więcej, towarzyszy jej prawie zawsze nieprzyjemne odczucie prowadzące do drapania się, czyli świąd. Suchość wynika z dwóch podstawowych mechanizmów: odwodnienia warstwy rogowej naskórka (dehydratacja) oraz z zaburzeń procesu złuszczania terminalnie różnicowych keratynocytów (korneocytów).

Hydratacja warstwy rogowej naskórka uzależniona jest od prawidłowej funkcji naturalnego czynnika nawilżającego (NMF ang. natural moisturizing factor) – składającego się z szeregu elementów, wśród których szczególne znaczenie mają aminokwasy i ich metabolity (powstałe wskutek hydrolizy filagryny, której ilość maleje z wiekiem).

Dodatkowym elementem nasilającym suchość skóry starczej jest obniżenie poziomu ceramidów (podstawowy element lipidowy warstwy rogowej) oraz zmniejszenie wydzielania łoju. Wszystkie wyżej wymienione zjawiska prowadzą wtórnie do zaburzeń w zakresie enzymów (proteaz serynowych) warstwy rogowej, czego klinicznym efektem jest zaburzenie homeostazy w zakresie złuszczania keratynocytów.

Możliwości recepturowe w zakresie terapii i pielęgnacji skóry starczej są szerokie. Wśród składników kremów i maści (preferowane są podłoża tłuste: wazelina, parafina, dimetikon, ponieważ zatrzymują wodę w naskórku i przeciwdziałają jej utracie) szczególne znaczenie mają:

  • cholesterol (uzupełnia niedobory lipidowe)
  • kwas mlekowy (humektant, normalizuje procesy rogowacenia oraz poprawia nawilżenia naskórka)
  • mocznik (humektant)
  • witamina C (ma działanie przeciwwolnorodnikowe).

Przykłady maści odżywczych, natłuszczających, regenerujących z witaminami.

Rp.:
Vit A oleosae 500 000 j.m.
Vit. E conc. 1,0
3% Sol. Acidi borici 30,0
Ung. Cholesteroli ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Vit. A oleosae 100 000 j.m. – 500 000 j.m.
Vit. E pro receptura 2,0
Linomag 30,0
Ung. Cholesteroli ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Vit. A oleosae 600 000j.m.
Vit. E conc. 2,0
Ol. Cacao 10,0
Ol. Lini 10,0
Eucerini
3% Sol. Acidi borici aa ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Vit. A 500 000 j.m.
Vit. D3 200 000 j.m.
Lanolini
Vaselini albi
3% Sol. Acidi borici aa ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Acidi ascorbici 0,25
Vit. A oleosae 200 000 j.m.
Vaselini flavi (albi) 40,0
Paraffini liq. ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Acidi Ascorbici 2,0
Pentravani ad 100,0

M.f. ung.
Kwas askorbowy należy zmikronizować w moździerzu i wprowadzić go do Pentravanu bez rozpuszczania – ulegnie on rozpuszczeniu w wodzie strukturalnej zawartej w podłożu.


Rp.:
Ascorbylis palmitatis
Cacao olei aa 2,0
Aquae 20,0
Ung. Cholesteroli ad 100,0

M.f. ung.
Palmitynian askorbylu to stabilniejsza postać witaminy C, nierozpuszczalna w wodzie, wnikająca w głąb skóry wraz z podłożem lipofilowym. Przy wykonywaniu recepty należy palmitynian askorbylu rozetrzeć energicznie z masłem kakaowym na gładką masę, aby móc go następnie wprowadzić do podłoża.


Rp.:
Ol. Lini 10,0
4% Sol. Boracis 20,0
Vaselini flavi 10,0
Lanolini ad 100,0 (Vaselini hydrophylici)

M.f. ung.
Tłusta maść do bardzo suchej skóry, głębiej penetrująca, może być na pięty. Olej lniany (w surowcu do receptury jest to olej z pierwszego tłoczenia) jest źródłem witamin A i E.

Przykłady maści z dimetikonem (pielęgnują, uelastyczniają skórę, mogą stanowić krem barierowy).

Rp.:
Dimethiconi 10,0
Vaselini albi
Lanolini
3% Sol. Acidi borici aa ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Dimethiconi 10,0
Eucerini
Aquae aa ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Dimethiconi 2,5
Ol. Ricini 30,0
Lanolini
3% Sol. Acidi borici aa ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Dimethiconi 5,0
Ol. Lini 40,0
Lanolini
3% Sol. Acidi borici aa ad 100,0

M.f. ung.

Przykłady maści nawilżających z mocznikiem (i kwasem mlekowym)

Rp.:
Ureae 5,0
Vaselini albi
Lanolini
3% Sol. Acidi borici aa ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Ureae 5,0
Vaselini hydrophylici
Aquae (vel 3% Sol. Acidi borici) aa ad 100,0

M.f. ung.


Rp.:
Ureae 6,0
Acidi lactici 3,0
Aquae 20,0
Ung. Cholesteroli ad 100,0

M.f. ung.

Przykłady maści przeciwświądowych (na świąd starczy).

Rp.:
Promethazini hydrochl.
Procaini hydrochl. aa 3,0
Hydrocortisoni 1,5
Aquae
Eucerini aa ad 100,0

M.f. ung.
Prometazyna (tu w postaci chlorowodorku) ma działanie przeciwhistaminowe i przeciwświądowe. Prokaina jest anestetykiem lokalnym o dość słabym działaniu, natomiast posiada unikalne działanie przeciwświądowe (można ją stosować w stężeniach 1-5%).

Alternatywnie, można tę maść wykonać z benzokainą (nie posiada właściwości przeciwświądowych, ale silniej znieczula). W maściach może być stosowana do 10%.
Rp.:
Promethazini hchl. 3,0
Benzocaini 2,0
Hydrocortisoni 1,5
Aquae
Eucerini aa ad 100,0

M.f. ung.

dr n. med. Andrzej Jaworek
Klinika Dermatologii CMUJ w Krakowie
mgr farm. Barbara Pandyra-Kowalska
Apteka Szpitala Uniwersyteckiego CMUJ w Krakowie

Piśmiennictwo:

  1. Dermatologia Geriatryczna red. Andrzej Kaszuba, Jacek Szepietowski, Zygmunt Adamski, wyd. Czelej, Lublin 2016.
  2. Chaudhary M., Khan A., Gupta M.: Skin Ageing: Pathophysiology and Current Market Treatment Approaches. Curr Aging Sci 2009 doi: 10.2174/1567205016666190809161115.
  3. Farmakopea Polska XI. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Warszawa 2017.
  4. Farmakologia Danysza. Kompendium farmakologii i farmakoterapii, Andrzej Danysz i Włodzimierz Buczko, Edra Urban & Partner, Warszawa 2016.
  5. Chemia Leków, Alfred Zejc i Maria Gorczyca, PZWL Warszawa 2009.
  6. Klotrimazolum opis profesjonalny, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent
  7. Prometazyna opis profesjonalny, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent
Tagi: dermatologiageriatriarecepturareceptura aptecznatechnologia postaci leku
UdostępnijPodziel się
dr n. med. Andrzej Jaworek

dr n. med. Andrzej Jaworek

mgr farm. Barbara Pandyra-Kowalska

mgr farm. Barbara Pandyra-Kowalska

Specjalista farmacji szpitalnej, Kierownik Sekcji Receptury Apteki. Apteka Szpitalna Uniwersyteckiego CMUJ, Kraków.

Powiązane artykuły

Surowce recepturowe dawniej i dziś – nalewka głogowa

Surowce recepturowe dawniej i dziś - nalewka głogowa
Autormgr farm. Joanna Bileki1 others

Wydawać by się mogło, że stosowane na recepturze nalewki obecne są w aptekach od wielu wieków, ich wyjściowe surowce zaś...

Czytaj więcej

Ratunkowy dostęp do technologii lekowych – aspekty prawne i praktyka kliniczna

Ratunkowy dostęp do technologii lekowych - aspekty prawne i praktyka kliniczna
Autormgr farm. Milena Kłys

RDTL, czyli ratunkowy dostęp do technologii lekowych jest świadczeniem gwarantowanym, które zostało wprowadzone Ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r....

Czytaj więcej
Następny wpis
Leki o wąskim indeksie terapeutycznym

Leki o wąskim indeksie terapeutycznym

Przeczytaj również

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 191 (169e)

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 191 (169e)

Jednym z niezbędnych warunków wykonywania zawodu farmaceuty jest przynależność do samorządu zawodu farmaceuty

Jednym z niezbędnych warunków wykonywania zawodu farmaceuty jest przynależność do samorządu zawodu farmaceuty

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki [tekst jednolity]

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki [tekst jednolity]

Ukazał się projekt obwieszczenia refundacyjnego na wrzesień

Ukazał się projekt obwieszczenia refundacyjnego na wrzesień

Prof. Ewa Straburzyńska-Migaj

Prof. Ewa Straburzyńska-Migaj: Edukacja kardiologiczna pomaga żyć dłużej i lepiej

Facebook

  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 191 (169e)
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Trendy
  • Farmacja szpitalna
  • Aptekarz Polski

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Ta strona używa plików cookies. Pozostając na tej stronie zgadzasz się na ich użycie. ☒ Zgadzam się