Preparaty z melatoniną
Pacjenci w przypadku problemów ze snem przychodząc do apteki często wybierają preparaty zawierające w składzie melatoninę, które dostępne są bez recepty. Należy jednak pamiętać, że melatonina jest tzw. chronobiotykiem co oznacza, że wykazuje się większą skutecznością w leczeniu zaburzeń dobowego rytmu snu i czuwania, na skutek np. pracy zmianowej lub zmiany stref czasowych (jet lag), niż w leczeniu bezsenności o charakterze przewlekłym. Melatonina charakteryzuje się również efektywnością w terapii zaburzeń zachowania w fazie REM (ang. rapid eye movement) snu [2,10].
U pacjentów z zaburzeniami dobowego rytmu snu i czuwania na skutek pracy zmianowej zaleca się przyjmowanie dawki 1-5 mg na dobę, godzinę przed snem. W przypadku zmiany stref czasowych zalecana dawka wynosi 2-3 mg, którą należy stosować po zapadnięciu zmroku, raz na dobę, rozpoczynając od pierwszego dnia wyjazdu. Leczenie należy kontynuować do 2-3 dni po powrocie z podróży [17].
Czytaj także: Insomnia.
Preparaty ziołowe
Dostępne w aptekach ziołowe produkty lecznicze wykazujące działanie nasenne najczęściej w swoim składzie zawierają korzeń kozłka lekarskiego, szyszki chmielu i liście melisy. Spośród preparatów ziołowych, te z kozłkiem lekarskim (Valeriana officinalis), powszechnie zwanym walerianą, wykazują najwięcej dowodów sugerujących osiągnięcie łagodnej poprawy w zasypianiu. Podobnie jak inne leki o działaniu nasennym, kozłek lekarski wykazuje działanie na układ GABA-ergiczny, jednak w znacznie słabszym stopniu [2,18].
Czytaj także: Rola wybranych roślin leczniczych w polskiej kulturze ludowej. Leczenie ciała i duszy oraz poszukiwania panaceum.
Podsumowanie
Według zaleceń AAMS, jeżeli tylko jest to możliwe, należy rozpocząć leczenie bezsenności od psychoterapii, uwzględniając metody behawioralne. Natomiast w przypadku leczenia farmakologicznego lekami I rzutu są agoniści receptora benzodiazepinowego, charakteryzujący się krótkim oraz pośrednim czasem działania, do których zaliczamy m. in. zopiklon, zolpidem, zaleplon, czy też eszopiklon oraz temazepam z grupy pochodnych benzodiazepiny. Może być również polecany ramelteon, który jest agonistą receptorów melatoninergicznych, jednakże lek ten jest niedostępny w Polsce. Zastosowanie leków przeciwdepresyjnych o działaniu sedatywnym stanowi dopiero kolejny krok w leczeniu bezsenności. Do tej grupy związków zaliczamy m. in. trazodon oraz doksepinę [3]. Stosunek korzyść/ryzyko stosowania benzodiazepin jest pozytywny u większości pacjentów przyjmujących leki w krótkim, 2-4 tygodniowym okresie. Stosowanie tej grupy leków, zgodnie z preskrypcją lekarską jest bezpieczne, jakkolwiek ich nadużywanie może prowadzić do uzależnienia [19].
Piśmiennictwo:
- Siemiński, M., Skorupa, Ł., & Wiśniewska-Skorupa, K. (2018). Diagnostyka i terapia bezsenności w praktyce ogólnolekarskiej Część I: Epidemiologia, patomechanizm i diagnostyka bezsenności. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 12, No. 6).
- Cunnington, D., Junge, M. F., & Fernando, A. T. (2013). Insomnia: prevalence, consequences and effective treatment. Medical Journal of Australia, 199, S36-S40.
- Grabowski, K., & Nowicki, Z. (2012). Leki przeciwdepresyjne w terapii bezsenności pierwotnej. Psychiatria, 9(3), 83-90.
- Grabowski, K. (2011). Terapia poznawczo-behawioralna bezsenności. Psychiatria, 8(2), 53-63.
- Kaur, H., Spurling, B. C., & Bollu, P. C. (2021). Chronic insomnia. StatPearls [Internet].
- de Zambotti, M., Goldstone, A., Colrain, I. M., & Baker, F. C. (2018). Insomnia disorder in adolescence: diagnosis, impact, and treatment. Sleep medicine reviews, 39, 12-24.
- Levenson, J. C., Kay, D. B., & Buysse, D. J. (2015). The pathophysiology of insomnia. Chest, 147(4), 1179-1192.
- Patel, D., Steinberg, J., & Patel, P. (2018). Insomnia in the elderly: a review. Journal of Clinical Sleep Medicine, 14(6), 1017-1024.
- Cunnington, D., Junge, M. F., & Fernando, A. T. (2013). Insomnia: prevalence, consequences and effective treatment. Medical Journal of Australia, 199, S36-S40.
- Siemiński, M., Skorupa, Ł., & Wiśniewska-Skorupa, K. (2019). Diagnostyka i terapia bezsenności w praktyce ogólnolekarskiej Część II: Terapia bezsenności. Varia Medica 2019;3(2):116-121.
- Charakterystyka produktu leczniczego – Signopam, 10 mg, tabletki.
- Charakterystyka produktu leczniczego – Imovane, 7,5 mg, tabletki powlekane.
- Charakterystyka produktu leczniczego – Zolpidem Genoptim, 10 mg, tabletki powlekane.
- Charakterystyka produktu leczniczego – Morfeo, 10 mg, kapsułki twarde.
- Charakterystyka produktu leczniczego – Esogno, 1, 2, 3 mg, tabletki powlekane.
- Jaffer, K. Y., Chang, T., Vanle, B., Dang, J., Steiner, A. J., Loera, N., … & Ishak, W. W. (2017). Trazodone for insomnia: a systematic review. Innovations in clinical neuroscience, 14(7-8), 24.
- Charakterystyka produktu leczniczego – Melatonina LEK-AM, 1, 3, 5 mg, tabletki.
- Knapik, K., & Onik, G. 3.4. Leki nasenne i uspokajające.
- Krysta, K. (2014). Bezpieczne i skuteczne stosowanie benzodiazepin w zaburzeniach psychiatrycznych i towarzyszących im innych schorzeniach. Psychiatria, 11(1), 9-14.