Jakie są konsekwencje bezsenności?
Nieodpowiednia długość oraz jakość snu mogą skutkować negatywnym wpływem na nasze zdrowie, a także na jakość życia, obniżając produktywne działanie w pracy, utrudniając naukę oraz przyczyniając się do wzrostu drażliwości [5].
Problemy z bezsennością mogą również wiązać się z następstwami w postaci np. dokuczliwej senności w ciągu dnia, trudności ze skupieniem uwagi oraz pamięcią czy też zmiennymi nastrojami. Słaba jakość lub zbyt krótki sen będą przekładać się na przewlekłe niezadowolenie, złe samopoczucie oraz brak energii. Wśród konsekwencji bezsenności możemy również wymienić zwiększone ryzyko wystąpienia depresji, problemów z nadciśnieniem, schorzeń neurodegeneracyjnych, zaburzeń poznawczych czy też chorób układu krążenia [1,2,6,7].
Czytaj także: Rola farmaceuty w terapii zaburzeń lękowych.
Niefarmakologiczne metody leczenia zaburzeń snu
Istnieje kilka opcji leczenia problemów z bezsennością, które nie wykorzystują leczenia farmakologicznego. Wśród nich możemy wyróżnić m. in. zastosowanie zasad pozwalających na poprawę higieny snu, wdrożenie technik relaksacyjnych oraz terapii poznawczo-behawioralnej [8].
Czym jest higiena snu?
Odpowiednia higiena snu pełni istotną rolę podczas walki z bezsennością. Warto poinformować pacjenta o konieczności zaniechania drzemek w ciągu dnia, unikania picia napojów zawierających w swoim składzie kofeinę w godzinach wieczornych oraz spożywania obfitych i późnych kolacji, a także palenia papierosów przed snem. Zaleca się również prowadzenie zdrowego stylu życia, obejmującego wprowadzenie aktywności fizycznej do rutyny dnia codziennego. Jednak należy pamiętać, aby nie wykonywać ćwiczeń fizycznych przed pójściem spać. Zaleca się zaniechanie sportu na 3-4 godziny przed położeniem się do łóżka. Ważnym elementem będzie także ustalenie stałych godzin pobudki oraz kładzenia się spać, których pacjent powinien starać się przestrzegać [4,5].
Zastosowanie samych zasad mających za zadanie poprawić higienę snu będzie oczywiście niewystarczające w przypadku bezsenności o charakterze przewlekłym. Zaleca się wówczas ich wprowadzenie wraz z innymi technikami terapii poznawczo-behawioralnej bezsenności [5].
Terapia poznawczo-behawioralna bezsenności
W sytuacji, gdy metody mające na celu poprawić higienę snu są niewystarczające, należy zastosować terapię poznawczo-behawioralną bezsenności (CBT-I, ang. Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia). Terapia ta składa się z kilku sesji z terapeutą, skupiając się na zachowaniach, które wykazują wpływ na zakłócanie snu pacjenta. W trakcie terapii poznawczo-behawioralnej poruszanych jest kilka aspektów, takich jak kontrola bodźców pozwalająca odróżnić środowisko dzienne oraz nocne, tak aby sypialnia nie kojarzyła się z pracą, czytaniem książek bądź oglądaniem telewizji, natomiast pozostałe strefy w domu, przeznaczone do pracy dziennej, nie były powiązane ze snem. Zaleca się także, aby w sytuacji gdy pacjent nie może zasnąć w ciągu 15-20 minut, przebudzi się i nie może ponownie zasnąć lub doświadczy silnych emocji uniemożliwiających sen, wstał z łóżka i wrócił do niego dopiero gdy poczuje zmęczenie i senność [2,8].
Wprowadzane są również restrykcje związane ze snem mające na celu skrócenie okresu leżenia w sypialni nie śpiąc, poprzez lepsze „dopasowanie” czasu spędzanego w łóżku względem długości rzeczywistego snu. Ustala się również dla pacjenta regularną porę wstawania. Terapia CBT-I obejmuje także wdrożenie odpowiednich technik relaksacyjnych takich jak medytacja lub różne techniki oddychania. Relaks wpływa łagodząco i uspokajająco na pobudzenie zarówno fizyczne, jak i psychiczne, które znacznie utrudniają zasypianie [2].
Czytaj także: Krótki przewodnik po psychoterapii.
Leczenie farmakologiczne bezsenności
U części osób zmagających się z bezsennością metody wykorzystujące terapię poznawczo-behawioralną bezsenności mogą pomóc w osiągnięciu zadowalających efektów. W niektórych jednak przypadkach niezbędne będzie wprowadzenie dodatkowej pomocy w postaci leczenia farmakologicznego. Do grupy leków stosowanych w terapii leczenia zaburzeń snu wykorzystywani są między innymi agoniści receptorów benzodiazepinowych, leki przeciwdepresyjne, przeciwhistaminowe, przeciwpsychotyczne oraz preparaty z melatoniną. Te ostatnie dostępne są bez recepty w aptekach ogólnodostępnych [9].
W przypadku wdrożenia leczenia farmakologicznego warto mieć na uwadze, że terapia ta przeważnie nie eliminuje przyczyny problemu oraz istnieje ryzyko wystąpienia uzależnienia od stosowanych leków [10].
Czytaj także: Migrena i depresja chodzą w parze, czyli współistnienie pełne bólu.