Bezsennością określamy sytuację, gdy śpimy krócej niż wynika to z naszych potrzeb, co w efekcie będzie prowadzić do spadku jakości naszego funkcjonowania w ciągu dnia. Zaburzenia snu mogą dotyczyć problemów związanych zarówno ze znacznie utrudnionym zasypianiem, utrzymaniem ciągłości snu, który nie będzie przerywany przez nocne przebudzanie.
Częste występowanie wymienionych objawów, pomimo zapewnienia odpowiednich warunków umożliwiających spokojny sen, może wskazywać na problemy z bezsennością. Bezsennością natomiast nie określimy stanu w którym sen, pomimo że nie spełnia naszych oczekiwań (na przykład na skutek chwilowych przebudzeń w nocy), nie będzie rzutować na pogorszenie naszego funkcjonowania w ciągu dnia [1,2].
Jak klasyfikujemy bezsenność?
Biorąc pod uwagę kryterium czasowe, bezsenność możemy podzielić na:
- przewlekłą – występuje, gdy zaburzenia snu występują przez okres dłuższy niż 4 tygodnie;
- krótkotrwałą – problemy ze snem utrzymują się w czasie do 3 tygodni;
- przygodną – trwa przez kilka nocy [3].
Pod względem patofizjologicznym bezsenność możemy podzielić na:
- pierwotną – w tym przypadku bezsenność stanowi odrębną jednostkę chorobową;
- wtórną – występuje, gdy pacjent zmaga się z innymi chorobami o charakterze somatycznym lub psychicznym [4].
Co o problemie bezsenności mówią statystyki?
Dane, które publikowane są w różnych źródłach wskazujące bezpośrednio, jaki odsetek osób w różnych krajach zmaga się z bezsennością, mogą różnić się między sobą, co przypuszczalnie wynika z różnic kulturowych, czy też nieco odmiennego rytmu dobowej aktywności. Stwierdzono jednak zgodnie, że problem bezsenności znacznie częściej dotyczy kobiet, a także, że zaburzenia snu pojawiają się częściej wraz z upływem lat [1].
W badaniu przeprowadzonym w naszym kraju w ramach projektu NATPOL, odnotowano, że 60,2% uczestników badania zgłosiło problemy z zasypianiem, u 45,5% uczestników doszło do przebudzenia się w trakcie snu, zaś 26,4% uczestników obudziło się przedwcześnie [1].
Czynniki predysponujące oraz wyzwalające
Wśród czynników predysponujących do problemów z bezsennością możemy wymienić m. in. czynniki genetyczne, skłonności do zamartwiania się, czynniki osobowościowe, impulsywność, nadmierne wzbudzenie emocjonalne oraz wiek. Natomiast do czynników wyzwalających, poza chorobami psychicznymi oraz somatycznymi, zalicza się nieodpowiednią higienę snu, pracę w systemie zmianowym o różnych porach czy też nadużywanie substancji o właściwościach psychoaktywnych [4].
Podczas diagnozowania przyczyn mogących wywoływać bezsenność należy wziąć również pod uwagę, czy nie jest ona spowodowana innymi ewentualnymi chorobami, jak na przykład niewydolnością krążenia lub zespołami bólowymi [1].
Czytaj także: Jak znosić porażki? Konstruktywne myśli a zdrowie psychiczne.
Problemy ze snem a choroby somatyczne i psychiczne
Bezsenność może być problemem, który występuje w trakcie przebiegu innych chorób lub jako następstwo innego schorzenia. W sytuacji, gdy pacjent zmaga się z zaburzeniami lękowymi bądź depresją, bezsenność może być jednym z występujących objawów. Problemy ze snem mogą się również pojawić w przypadku schorzeń neurologicznych (np. choroba Alzheimera) na skutek zaistniałych zmian neurodegeneracyjnych [1].
U pacjentów z niewydolnością krążenia, u których występuje nykturia (potrzeba oddawania moczu w trakcie snu częściej niż 2 razy), choroba stawów charakteryzująca się podwyższonym stanem zapalnym lub obturacyjny bezdech senny, także może dochodzić do wybudzania się ze snu na skutek występującego bólu [1].
Czytaj także: Eksperci ONZ apelują o działania na rzecz zdrowia psychicznego.
