Rola promieniowania widzialnego, niebieskiego i podczerwonego w powstawaniu przebarwień skórnych
Nie tylko promieniowanie UV przyczynia się do występowania przebarwień, coraz więcej doniesień naukowych wskazuje na światło widzialne (VL), niebieskie (HEV – High Energy Visible Light, które jest częścią światła widzialnego, ale jego źródłem są także ekrany komputerów i telefonów) i IR (Infrared – promieniowanie podczerwone). Promieniowanie UV stanowi 1-2% promieniowania, promieniowanie podczerwone (IR) 59-65% i VL 33-40%. VL ma szczególnie istotny wpływ na występowanie przebarwień u fototypów III, IV i V.
Jak chronić się przed światłem widzialnym?
Pomocne w ochronie przed światłem widzialnym są produkty promieniochronne z pigmentami: dwutlenkiem tytanu (filtr fizyczny, rozpraszający) i tlenkiem żelaza (pochłania promienie słoneczne), które występują w barwionych kremach ochronnych z SPF 50+, oznaczonych jako kremy BB, CC lub „tinted cream, fluid”. Takie produkty są szczególnie rekomendowane w przypadku melasmy i przebarwień pozapalnych.
Jak chronić się przed promieniowaniem podczerwonym?
Jako ochrona przed uszkodzeniami spowodowanymi IR polecane są dermokosmetyki z antyoksydantami, np. witaminą C, E, resweratrolem.
Czytaj więcej: Antyoksydanty w kosmetykach jako podstawa pielęgnacji – Aptekarz Polski
Jakie dermokosmetyki stosować na przebarwienia?
Dermokosmetyki zadziałają na przebarwienia posłoneczne i niektóre przypadki ostudy, mogą też stanowić element przygotowania skóry do profesjonalnych zabiegów u dermatologa. Preparaty wybielające nie będą natomiast skuteczne w przypadku plam soczewicowatych, przebarwień pozapalnych i piegów.
Jako element terapii na różnym etapie stosuje się złuszczanie kwasami. Może być to eksfoliacja powierzchniowa lub średniogłęboka. W złuszczaniu powierzchniowym zabiegi wykonywane są w serii i nie wykluczają pacjenta z codziennej aktywności. W przypadku eksfoliacji średniogłębokiej zaletą jest mniejsza ilość zabiegów, ale trzeba liczyć się z dłuższym czasem rekonwalescencji.
Do wybielania plam o charakterze ostudy i zapobiegawczo przy skłonności do przebarwień pozapalnych (np. po trądziku) stosuje się tretynoinę, kwas azelainowy i kwas kojowy.
Zabiegi laserowe stosuje się w terapii: plam starczych na rękach, przebarwień posłonecznych, plam pozapalnych, przebarwień toksycznych na szyi i ostudy.
Solarium czy samoopalacz?
Nikogo nie trzeba już przekonywać o szkodliwości solariów, takie miejsca nadal jednak istnieją. Zdrową alternatywą dla opalania się na plaży czy w solarium, jest używanie samoopalacza. Można go także używać w czasie kuracji wybielających, gdyż nie ingeruje w syntezę melaniny. Ma inny mechanizm działania niż produkty wybielające. Substancjami odpowiedzialnymi za wytworzenie opalenizny są cukry: DHA (dihydroksyaceton) i erytruloza. Reagując z aminokwasami keratynocytów w reakcji Maillarda, powodują powstawanie ciemnych kompleksów – melanoidyn. Erytruloza daje jaśniejszą niż DHA opaleniznę. Zabarwienie zaczyna być widoczne po godzinie, efekt końcowy jest widoczny po sześciu i utrzymuje się do 6 dni, potem następuje naturalne złuszczanie.
Czytaj także: Co zamiast rezorcyny? Substancje recepturowe o działaniu redukującym, złuszczającym i antyseptycznym.
Podsumowanie
Przebarwienia wymagają kompleksowej terapii, a podstawą jest ochrona skóry przed promieniowaniem UV, VL i IR. Coraz więcej takich produktów pojawia się na aptecznych półkach, zarówno wśród marek zagranicznych, jak i polskich. Należy bardzo rozsądnie planować zabiegi złuszczające i laserowe, gdyż mogą one nasilać zmiany. Warto stosować dermokosmetyki przeznaczone dla skóry z przebarwieniami, zawierające substancje aktywne o zróżnicowanym mechanizmie działania.
Bibliografia:
- Kołodziejczak A., Kosmetologia t. 1., PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019, 674 s. ISBN 978-83-200-5933-5
- Noszczyk M., Medycyna piękności, Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2015, 266 s. ISBN 978-83-200-5040-0
- Padlewska K., Medycyna estetyczna i kosmetologia, Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2014, 258 s. ISBN 978-83-200-4483-6
- Błaszczyk-Kostanecka M., WolskaH., Dermatologia w praktyce, Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017, 394 s. ISBN 978-83-200-5420-0
- Alexis B. Lyons, Carles Trullas, Indermeet Kohli, Iltefat H. Hamzavi, Henry W. Lim, Photoprotection beyond ultraviolet radiation: A review of tinted sunscreens, Journal of the American Academy of Dermatology,Volume 84, Issue 5,2021, 1393-1397, ISSN 0190-9622, https://doi.org/10.1016/j.jaad.2020.04.079.
- Schalka S. New data on hyperpigmentation disorders. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2017 Sep;31 Suppl 5:18-21. doi: 10.1111/jdv.14411. PMID: 28805937.
- Zasada M., Substancje biologicznie czynne stosowane w rozjaśnianiu hiperpigmentacji skóry, Kosmetologia Estetyczna 5/2016/ vol.5, 467-472
- Videira IF, Moura DF, Magina S. Mechanisms regulating melanogenesis. An Bras Dermatol. 2013 Jan-Feb;88(1):76-83. doi: 10.1590/s0365-05962013000100009. PMID: 23539007; PMCID: PMC3699939.
- Kwon SH, Hwang YJ, Lee SK, Park KC. Heterogeneous Pathology of Melasma and Its Clinical Implications. Int J Mol Sci. 2016;17(6):824. Published 2016 May 26. doi:10.3390/ijms17060824
- Sarkar R, Bansal A, Ailawadi P. Future therapies in melasma: What lies ahead?. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2020; 86:8-17
- Sadowska A., Kamm A., Sposoby zapobiegania i niwelowania hiperpigmentacji skóry twarzy w gabinecie kosmetologicznym. Ocena aktualnego stanu wiedzy spoleczeństwa, Kosmetologia Estetyczna, 4/2020/vol.9, 15- 34
- Samojedny A., Wilczyński S., Koniewicz K., Ocena zmian barwnikowych i metody ich usuwania, Kosmetologia Estetyczna, 1/2013/vol.2, 23- 27
- Szlachcic A., Nawrocki M., Meandry melasmy, LNE, 133, 6/2020, 74- 77