Probiotyki, prebiotyki, synbiotyki, postbiotyki. Trendy w suplementacji i kosmetologii

Mikrobiota jako nowoczesny trend w kosmetologii

Szacuje się, że masa mikroorganizmów zasiedlających ludzką skórę wynosi 2 kilogramy, a liczebność ich komórek przewyższa 10-krotnie liczbę komórek występujących w organizmie człowieka. Mikroorganizmy te określane są mianem „mikrobiota”, a zbiór genomów mikroorganizmów to mikrobiom. Mikrobiota wyróżniana jest obecnie jako szósta, najbardziej powierzchniowa warstwa naskórka, a jej skład zmienia się w ciągu całego życia.

Mikrobiom i wpływ na funkcjonowanie skóry

Skóra zasiedlana jest przez cztery typy bakterii: Actinobacteria, Bacteroidetes, Proteobacteria oraz Firmicutes. Grzyby zasiedlające skórę należą do rodzaju Malassezia, a z roztoczy wymienić można nużeńce – Demodex. Dla zachowania właściwej funkcji bariery naskórkowej i ochrony przed czynnikami zewnętrznymi istotne jest zachowanie równowagi pomiędzy bakteriami komensalnymi a bakteriami patogennymi. Głównym zadaniem mikrobioty jest obrona przed patogenami dzięki produkcji bakteriocyn. Bardzo ważna jest zatem dbałość o skórę, aby zachować jej naturalne funkcje obronne. Niewłaściwa pielęgnacja skóry przy użyciu zbyt silnych związków powierzchniowo czynnych czy kosmetyków o zbyt niskim pH wpływa na rozwój bakterii acidofilnych i zubaża naturalną florę bakteryjną skóry. Przyczynia się do tego również brak stosowania emolientów do pielęgnacji skóry suchej. Zaburzona homeostaza występuje również w przebiegu AZS, trądziku różowatego, łojotokowego zapalenia skóry, łuszczycy czy trądziku pospolitego. Niezwykle ważna jest dbałość o skórę wrażliwą i alergiczną.

Wykorzystanie mikroorganizmów w kosmetologii

Wzmacnianie bariery naskórkowej możliwe jest dzięki zastosowaniu kosmetyków zawierających prebiotyki, probiotyki oraz postbiotyki. Z przyczyn technologicznych do kosmetyków nie są wprowadzane żywe kultury bakterii probiotycznych, a jedynie ich lizaty –martwe, ale aktywne komórki bakterii bądź ich fragmenty. Szczepy bakteryjne mogą być poddawane również procesowi tyndalizacji, czyli obróbce termicznej, która umożliwia zachowanie struktury komórek, ale zatrzymuje zdolność namnażania się. Bakterie probiotyczne, które zostały ustabilizowane przez hermetyzację są aktywowane dopiero po kontakcie z wilgotną skórą.

Jakie kosmetyki probiotyczne są dostępne na polskim rynku?

Na polskim rynku kosmetyki probiotyczne obejmują takie produkty jak:

• płyny do higieny intymnej – zawierają bakterie kwasu mlekowego, utrzymujące prawidłowe pH i chroniące przed infekcjami bakteryjnymi
• kremy i żele myjące do twarzy z bakteriami Lactobacillus casei, plantarum, acidophilus – pomocne w pielęgnacji skóry trądzikowej
• balsamy i żele myjące do ciała – do pielęgnacji skóry atopowej, alergicznej o działaniu łagodzącym świąd, suchość i przyspieszającym gojenie drobnych uszkodzeń
• szampony z probiotykami – pomocne przy pielęgnacji skóry z łupieżem
• pasty do zębów – utrzymujące prawidłowy skład mikroflory w ustach

Kosmetyki zawierające probiotyki wskazane są również po zabiegach złuszczających po użyciu lasera, gdyż sprzyjają regeneracji skóry. Wpływają one również na uelastycznienie skóry i odpowiednie jej zmiękczenie.

Czytaj także: Bariera hydrolipidowa skóry – podstawa pielęgnacji.

Kosmetyki fermentowane z postbiotykami

Nowym trendem w kosmetyce jest również wykorzystanie postbiotyków. Zabiegiem często wykorzystywanym – zwłaszcza w koreańskiej pielęgnacji – jest fermentacja. Oznacza ona dodanie do naturalnych składników mikroorganizmów, które uwalniają enzymy rozkładające cukry. Fermentacja składników kosmetycznych ułatwia wchłanianie produktu w głębsze partie skóry, zmniejsza ryzyko występowania podrażnień oraz wpływa na powstawanie nowych przeciwutleniaczy, kwasów organicznych i aminokwasów, które intensywnie odżywiają i nawilżają skórę.

W składzie kosmetyków fermentowanych z postbiotykami można znaleźć:

• ekstrakt z korzenia sfermentowanego żeń-szenia o właściwościach odmładzających i przeciwzmarszczkowych
• filtrat ze sfermentowanych drożdży o właściwościach nawilżających, ujędrniających i pobudzających produkcję kolagenu
• sfermentowany ekstrakt z soi, który intensywnie nawilża skórę
• sfermentowany ekstrakt z kokosa, jako składnik kondycjonujący i nawilżający
• sfermentowany wyciąg z owoców chilli – źródło kapsaicyny, ułatwiający wnikanie substancji czynnych w głębsze partie skóry
• sfermentowany ekstrakt z dyni – delikatnie złuszcza, wygładza, nawilża i pielęgnuje włosy

Fermentowane składniki w kosmetykach zastosowane miejscowo w pielęgnacji skóry odżywiają ją oraz ułatwiają wchłanianie innych substancji czynnych. Zastosowanie pre-, probiotyków oraz synbiotyków jest dziś coraz bardziej powszechne, a prowadzone nad nimi badania stwarzają nowe możliwości ich wykorzystania w wielu dziedzinach życia.

Piśmiennictwo:

• Ratz-Łyko A. , Cosmetology Today: Patents and Inventions 1/2012, 12-15
• Scimeca J.V, Zimmerman AC, Mettler M.F., Kudo A., Kawasaki Y., Cosmetic treatment system and methods, U.S Pat.No20107758878 B2;2010
• Ceccoli J., Costello B., Pillai S., Marine extracts and biofermentations for use in cosmetics. U.S. Pat. No 2012822519 B2; 2012
•  Markowiak P., Śliżewska K. Effects of Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics on Human Health. Nutrients 2017, 9(9): 1021 7
• Bouilly-Gauthier D., Jeannes C., Maubert Y., Clinical evidence of benefits of a dietary supplement containing probiotic and carotenoids on ultravioletinduced skin damage. Br J Dermatol. 2010;163:536-43
• Kurkowska D., Świat Przemysłu Kosmetycznego 2/2020
• Piwowarska M., Postępy Mikrobiologii, 2019, 58,1, 62
• Zaremba A., Dobrodziejstwa probiotyków i prebiotyków, Świat Przemysłu Kosmetycznego 2/2015, 59-63
• Krzyżostan M., Nieoceniona rola mikrobiomu, Cosmetic Reporter VII-XII 2019, 125-127
• Jach M., Łoś R., Maj M., Malm A.,Probiotyki-aspekty funkconalne i technologiczne, Postępy Mikrobiologii, 2013, 52, 2, 161-170
• Nowak A., Śliżewska K., Libudzisz Z., Probiotyki-historia i mechanizmy działania,  Żywność. Nauka. Technologia. Jakość., 2010,4(7), 5-19
• Karbowiak M., Zielińska D., Postbiotyki- właściwości, zastosowanie i wpływ na zdrowie człowieka, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2020, 27 2 (123),22-37
• Mojka K., Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje, Problemy Hig. Epidemiol., 2014, 95(3): 541-549
• https://biotechnologia.pl/kosmetologia/kosmetyki-probiotyczne-w-przemysle-kosmetycznym,17535
• https://www.trustedcosmetics.pl/fermentowane-skladniki-kosmetykow/
• https://tolpa.pl/blog/probiotyki-prebiotyki-i-synbiotyki-w-kosmetykach-co-to-jest-i-czym-sie-roznia