Skuteczność i biodostępność Inhibitorów Pompy Protonowej
IPP (Inhibitory Pompy Protonowej) to grupa leków powszechnie stosowanych w nadkwasocie. Zaleca się ich stosowanie rano, na czczo – 30-60 min przed posiłkiem. Dzięki temu stężenie IPP we krwi jest odpowiednio wysokie po posiłku, czyli wtedy, gdy następuje maksymalna aktywność pomp protonowych. Czytaj więcej: Inhibitory pompy protonowej u pacjentów stosujących leki z grupy NLPZ – konieczne czy nadużywane?
Innym czynnikiem, dla którego IPP są stosowane na czczo jest fakt, że pokarm zmniejsza ich absorpcję i biodostępność. Wyjątek stanowi dekslanzoprazol, który może być podawany niezależnie od posiłków ze względu na jego mechanizm podwójnego uwalniania.
Niestety te zasady stosowania IPP bardzo często nie są przestrzegane przez pacjentów, a konsekwencją przyjmowania tych leków o niewłaściwej porze jest zmniejszenie ich skuteczności. W jednym z badań oceniających zwyczaje chorych, u których objawy nie ustępowały w trakcie leczenia, wykazano, że aż 54% spośród nich stosowało PPI nieodpowiednio – wcześniej niż godzinę przed śniadaniem, po posiłku, przed snem lub według własnego uznania.
Niestety równie źle wypadło badanie lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, z którego wynikało, że aż 36% z nich udziela nieprawidłowych porad dotyczących stosowania IPP. Lekarze zalecali ich przyjmowanie w trakcie lub po posiłku lub nie udzielali żadnych informacji odnośnie odpowiedniej pory zażywania w ciągu dnia [7].
Słaba skuteczność leczenia IPP może być również przyczyną szybkiego spadku ich stężenia we krwi. Leki te w miarę upływu czasu w ciągu doby wykazują coraz słabszy efekt. Tymczasem nawet 89% osób cierpiących na refluks ma objawy w nocy. Powtarzające się zaburzenia ciągłości i komfortu snu, których nie kojarzy się z refluksem, powodują uczucie senności następnego dnia, a przez to obniżają jakość życia. W takim przypadku można zastosować drugą dawkę IPP przed kolacją. Jednak w tym przypadku silniej zadziałają leki z grupy blokerów receptorów H2, takie jak famotydyna, ponieważ nocne wydzielanie kwasu jest regulowane głównie przez histaminę.
Przed czy po posiłku?
Stosowanie niektórych grup leków wraz z posiłkiem może zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego (takich jak podrażnienie błony śluzowej żołądka, a tym samym nudności czy wymioty. Do takich leków należą między innymi doustne glikokortykosteroidy, opioidy, NLPZ czy metformina.
Inną przyczyną, dla której niektóre leki zaleca się spożywać wraz z pokarmem jest zwiększenie ich wchłanialności. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku lowastatyny. Interesująco sprawa ta wygląda w przypadku rywaroksabanu. Jest to lek, którego biodostępność zależy od dawki. 10 mg może być stosowane niezależnie od pokarmu, natomiast 15 mg i 20 mg zawsze należy stosować z jedzeniem.
Wraz z pokarmem powinien być spożywany również itrakonazol, natomiast w przypadku worykonazolu jest odwrotnie – zaleca się jego spożycie na czczo, ponieważ posiłki bogate w tłuszcze zmniejszają szybkość i zakres wchłaniania.
Spośród antybiotyków, jedzenie zmniejsza szybkość i zakres wchłaniania ampicyliny, azytromycyny o przedłużonym uwalnianiu oraz rifampicyny. Aby zapewnić maksymalne wchłanianie tych leków, należ stosować je godzinę przed lub dwie godziny po posiłku.
Żelazo powinno być stosowane na czczo, ale jeśli nie ma takiej możliwości (np. ze względu na zaburzenia żołądkowo-jelitowe), to pacjent powinien unikać podawania leków z mlekiem i innymi pokarmami bogatymi w wapń, płatków, bogatych w błonnik, z herbatą, kawą oraz jajami.
Jedzenie i większość napojów, szczególnie bogatych w wapń, znacznie upośledza również wchłanianie bisfosfonianów. Absorpcja tych leków w znaczącym stopniu zależy od pH żołądka, dlatego zawsze powinny być podawane bez posiłku. Pokarm bogaty w wapń osłabia również wchłanianie większości tetracyklin.
Piśmiennictwo:
- Abramczyk P., Gaciong Z. Od chronobiologii do chronofarmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Choroby Serca i Naczyń 2005, tom 2, nr 4, 194-199.
- Jonklaas J, Bianco AC, Bauer AJ, et al. Guidelines for the treatment of hypothyroidism. Thyroid 2014;24:1670-751.
- Losy J., Bartosik-Psujek H., Członkowska A., Kurowska K., Maciejek Z., Mirowska-Guzel D., Potemkowski A., Ryglewicz D., Stępień A. Leczenie stwardnienia rozsianego Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, Polski Przegląd Neurologiczny 2016 (12);2:80-95
- Andrys-Wawrzyniak I, Jabłecka A. Chronobiologia, chronofarmakologia i ich miejsce w medycynie (Część II), Farmacja Współczesna 2008;1:156-168
- Izquierdo-Palomares JM, Fernandez-Tabera JM, Plana MN, Añino Alba A, Gómez Álvarez P, Fernandez-Esteban I, Saiz LC, Martin-Carrillo P, Pinar López Ó. Chronotherapy versus conventional statins therapy for the treatment of hyperlipidaemia. Cochrane Database Syst Rev. 2016 Nov 26;11:CD009462. Review.
- Tykarski A., Kostka-Jeziorny K., Kawecka-Jaszcz K. Chronoterapia nadciśnienia tętniczego, Arterial Hypertension 2006, 10 (3):235-350
- Wocial T. Dekslansoprazol- inhibitor pompy protonowej nowej generacji. Gastroenterologia Kliniczna2016; 8(1): 1-7.