Pory dnia a przyjmowanie leków

Większość leków wykazuje najwyższą skuteczność, jeśli podawane są regularnie o tej samej porze dnia. Oczywiście nie jest to jedyny warunek optymalizacji dawkowania. Niektóre leki mają bowiem konkretne rekomendacje odnośnie czasu podania – jedne powinny być stosowane rano, inne wieczorem.

Jest to uzależnione od zegara biologicznego, czyli różnej aktywności układów i narządów organizmu w zależności od pory dnia.Skoro aktywność większości procesów i układów w ludzkim organizmie zależy od pory dnia, to działanie leków również. W przypadku wielu leków znacznie ma także to, czy przyjmowane są wraz z posiłkiem, czy na czczo.

Pory dnia a przyjmowanie leków

W przypadku wielu leków znacznie ma również to, czy przyjmowane są wraz z posiłkiem, czy na czczo. Znajomość podstawowych założeń chronofarmakologii pozwala uniknąć wielu problemów terapeutycznych, a poinformowanie pacjenta o zasadach dawkowania leku może znacząco poprawić skuteczność leczenia.

Czym jest chronofarmakologia?

Chronofarmakologia jest dziedziną farmakologii, której założeniem jest określanie wpływu rytmów dobowych na działanie leków. Dzięki badaniom z tego zakresu, jesteśmy w stanie dokładnie rozłożyć dawkowanie leków w ciągu dnia, a tym samym zoptymalizować skuteczność ich działania.

Rytm dobowy człowieka jest wypadkową działania zegara wewnętrznego i zewnętrznego, na który wpływa głównie światło dzienne, ale również zmianowość pory pracy, aktywność w ciągu dnia czy zmiana strefy czasowej. Regulują one nie tylko sen i czuwanie, ale także pracę narządów i układów organizmu. Czytaj więcej: Czas na lek. Praktyczne aspekty chronofarmakologii.

Nadciśnienie a rytm dobowy

Przykładowo – u osoby zdrowej obserwuje się szybki wzrost ciśnienia tętniczego rano i obniżanie ciśnienia wieczorem. Względna nadkrzepliwość przypada na godziny poranne, dlatego najgroźniejsze przypadki udarów mózgu i zawałów serca występują między godziną 6:00 rano a 12:00 w południe. Czytaj więcej: Raport Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczący nadciśnienia tętniczego.

Reaktywność dróg oddechowych w ciągu dnia i nocy

Reaktywność oskrzeli jest największa w nocy lub we wczesnych godzinach porannych, dlatego nasilenie objawów astmy często występuje właśnie w tym okresie. Również objawy alergicznego nieżytu nosa zaostrzają się późną nocą lub wczesnym rankiem. Podobnie jak w przypadku astmy, jest to spowodowane okołodobowym rytmem wydzielania kortyzolu, epinefryny i histaminy. Dodatkowo, wzrost aktywności układu przywspółczulnego i napięcia nerwu błędnego w nocy sprzyja rozszerzeniu naczyń i zwiększonemu przepływowi krwi do błony śluzowej nosa i zatok, uwalniając tym samym większą ilość mediatorów stanu zapalnego.

Rytmy okołodobowe w chorobach nowotworowych

Co ciekawe, rytmy okołodobowe odgrywają ważną rolę również w przypadku chorób nowotworowych. Zdrowe komórki organizmu wykazują odmienny rytm okołodobowy w stosunku do komórek nowotworowych.  Szczyt syntezy DNA w zdrowych komórkach szpiku kostnego przypada na godzinę 12 (w południe), natomiast w komórkach rakowych ma to miejsce około północy.