Gdzie atakuje półpasiec?
Zaobserwowano, że najczęstszym obszarem występowania półpaśca są okolice klatki piersiowej, co stanowi około 59% przypadków. Inne miejsca, w których mogą pojawić się zmiany na skutek półpaśca to głowa, gałka oczna i okolice nerwu trójdzielnego [6,7].
Objawy prodromalne – czym są objawy zwiastujące w półpaścu?
Szacuje się, że 75% pacjentów z półpaścem doświadczyło objawów zwiastujących, które zazwyczaj występują kilka dni przed pojawieniem się wysypki na skórze. Wśród wspomnianych symptomów możemy wymienić między innymi ból głowy, gorączkę, ogólne złe samopoczucie, zmęczenie, światłowstręt. Objawy dermatologiczne obejmują uczucie mrowienia, bądź też o nieco silniejszym charakterze – pieczenia, a nawet ostry ból. Zazwyczaj po 2 – 3 dniach od pojawienia się objawów prodromalnych, w miejscu ich występowania można już dostrzec na skórze czerwoną wysypkę wraz ze zmianami pęcherzykowymi [2,3,6].
Zoster sine herpete
Zdarzają się również przypadki pacjentów, którzy odczuwają symptomy związane z fazą prodromalną, jednak nie dochodzi u nich do rozwoju wysypki. Taka postać określana jest mianem zoster sine herpete (ZSH), której towarzyszą wszystkie objawy związane z półpaścem z wyjątkiem tego najbardziej charakterystycznego, czyli wysypki skórnej.
Z tego też powodu podczas diagnozy ZSH może zostać przeoczony bądź błędnie rozpoznany, co może skutkować tym, że u pacjenta nie zostanie rozpoczęta w odpowiednim czasie terapia przeciwwirusowa. Opóźnione wdrożenie leczenia może przyczynić się do podwyższenia ryzyka wystąpienia neuralgii popółpaścowej [3,8].
Jak przebiega półpasiec oczny?
Szacuje się, że półpasiec u 2,5% do 20% osób chorych występuje jako postać oczna (HZO, Herpes zoster ophthalmicus). Dochodzi do tego w sytuacji, gdy reaktywacji ulegnie wirus VZV w zwojach nerwu trójdzielnego, atakując pierwszą gałąź, czyli nerw oczny [3,9].
Wśród objawów półpaśca ocznego możemy wymienić między innymi zmiany skórne w okolicach okołooczodołowych, obrzęk spojówki, owrzodzenie rogówki, zapalenie rogówki, zapalenie twardówki, zapalenie nadtwardówki, zapalenie naczyniówki, zapalenie nerwu wzrokowego, jaskrę oraz martwicę siatkówki [3,9].
W przypadku wystąpienia półpaśca ocznego do opieki nad pacjentem należy włączyć okulistę. Zazwyczaj czas leczenia lekami przeciwwirusowymi trwa 7 do 10 dni, natomiast u osób starszych, na rogówce oka DNA wirusa VZV może utrzymywać się nawet do 30 dni. Z tego też powodu tacy pacjenci mogą potrzebować dłuższego okresu terapii, jednakże nie ma przeprowadzonych badań klinicznych w tym zakresie [3,10].
Jeżeli w przebiegu półpaśca ocznego dojdzie do naruszenia rogówki, wówczas stosowanie sztucznych łez może poprawić stan nawilżenia, natomiast aby zapobiec wystąpieniu zakażenia bakteryjnego, można zastosować maść z antybiotykiem (np. erytromycyną). W terapii – po konsultacji z okulistą – mogą być wykorzystane miejscowe kortykosteroidy, które pomagają w sytuacji, gdy wystąpił stan zapalny oka [3].
Jak wygląda półpasiec uszny?
Półpasiec uszny (HZO, Herpes zoster oticus) charakteryzuje się silnymi bólami ucha oraz pęcherzykową wysypką pojawiającą się w przewodzie słuchowym zewnętrznym oraz małżowinie usznej. Objawy te, wraz z porażeniem nerwu twarzowego, określane są mianem zespołu Ramsaya Hunta (RHS, Ramsay Hunt syndrome). U pacjentów z zespołem RHS często spotykane są również objawy zapalenia nerwu przedsionkowo-ślimakowego, takie jak np. szumy w uszach oraz zawroty głowy [7,11].
Zaobserwowano, że odpowiednio wczesne rozpoczęcie leczenia zespołu Ramsaya Hunta za pomocą acyklowiru oraz prednizonu wykazuje się dużą skutecznością. Substancje o działaniu przeciwwirusowym wpływają na uśmierzenie silnego bólu, regenerację zmian chorobowych na ciele pacjenta, a także przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia neuralgii popółpaścowej. Kortykosteroidy natomiast charakteryzują się silnymi właściwościami przeciwzapalnymi, co skutkuje zmniejszeniem występującego stanu zapalnego oraz ewentualnego obrzęku [7].