AHA, czyli α-hydroksykwasy
Są rozpuszczalne w wodzie. Sole działają nawilżająco, a kwasy – złuszczająco. Najpopularniejsze związki z tej grupy to kwas glikolowy, migdałowy i szikimowy. Do AHA zaliczamy także kwas mlekowy, kwas cytrynowy, kwas jabłkowy czy kwas winowy.
Kwas glikolowy
Kwas glikolowy to jeden z najpopularniejszych i „najstarszych” kwasów. Naturalnie występuje w trzcinie cukrowej, buraku, kantalupie, winorośli. Ma najmniejszą cząsteczkę spośród AHA. Rozluźnia wiązania jonowe i niejonowe między keratynocytami, powoduje to zwiększenie odległości pomiędzy kolejnymi warstwami hydrofilowymi międzykomórkowej struktury skóry, co z kolei prowadzi do złuszczania korneocytów z powierzchni skóry.
Niskie stężenia dostępne w produktach kosmetycznych powodują tylko rozluźnianie warstwy rogowej i wzrost nawilżenia skóry. Kwas glikolowy jest odpowiedni dla każdego rodzaju skóry, szczególnie dla cery dojrzałej, ze zmarszczkami i oznakami fotostarzenia, gdyż pobudza fibroblasty do produkcji kolageny i elastyny. Sprawdzi się też przy skórze suchej oraz z płytkimi bliznami potrądzikowymi i przebarwieniami.
Kwas migdałowy
Kwas migdałowy ma większą cząsteczkę, dzięki czemu wolniej penetruje przez skórę. Działa łagodnie i jest odpowiedni dla skór wrażliwych. Naturalnie występuje w gorzkich migdałach, pestkach wiśni i moreli. Ma działanie przeciwbakteryjne, hamuje rozwój bakterii Staphylococcus aureus, Bacillus proteus, Escherichia coli czy Aerobacter aerogenes. Posiada właściwości lipofilowe, penetruje w obrębie gruczołów łojowych. W mniejszych stężeniach działa nawilżająco i seboregulująco. Stosowany jest przy skórze mieszanej i tłustej, w trądziku pospolitym, Acne tarda, łojotoku, trądziku różowatym, przy fotostarzeniu i przebarwieniach. Rewitalizuje skórę i poprawia jej napięcie. Nie uwrażliwia skóry na słońce.
Kwas szikimowy
Kwas szikimowy jest izolowany z anyżu gwiaździstego (jap. Shikimi). Jest bardzo łagodny, działa przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie, seboregulująco, komedolitycznie, przeciwzapalnie, nawilżająco i antyoksydacyjnie. Ponadto jest inhibitorem tyrozynazy, zatem rozjaśnia przebarwienia. Będzie odpowiedni dla cery trądzikowej, łojotokowej, tłustej, zgrubiałej, wymagającej nawilżenia i z przebarwieniami.
BHA – β-hydroksykwasy
Przedstawicielem tej grupy kwasów jest kwas salicylowy. Występuje w korze wierzby i liściach brzozy. Rozpuszcza się w tłuszczach, dlatego działa w górnych warstwach naskórka. Z uwagi na jego lipofilowe właściwości, może wnikać do mieszka włosowego i wywoływać eksfoliację w obrębie lejków. Maksymalne dopuszczalne stężenie to 2%. Najlepiej działa w środowisku pH 3-4.
Wykazuje działanie antyseptyczne, bakteriostatyczne, przeciwgrzybiczne, przeciwzapalne, komedolityczne i seboregulacyjne (reguluje wydzielenie łoju, spłyca rozszerzone pory).
Najważniejsze wskazania do zastosowania kwasu salicylowego to: skóra mieszana, tłusta, zanieczyszczona, ze stanami zapalnymi, trądzik pospolity (postać zaskórnikowa, grudkowo-zaskórnikowa), rozszerzone ujścia gruczołów łojowych, blizny potrądzikowe, przebarwienia pozapalne, piegi, plamy soczewicowate, ostuda, rogowacenie skóry, łuszczyca, fotouszkodzenia skóry, zrogowacenia słoneczne i łojotokowe zapalenie skóry.
LHA – lipohydroksykwas
Lipohydroksykwas jest pochodną kwasu salicylowego, wolno penetruje przez warstwę rogową. Ma działanie komedolityczne, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, bardzo dobrze sprawdza się w pielęgnacji skóry trądzikowej. Optymalne pH dla LHA to 5,5.
PHA – polihydroksykwasy
Polihydroksykwasy są znacznie łagodniejsze od AHA. Mają większą cząsteczkę, a co za tym idzie – mniejszy potencjał drażniący. Aby działanie PHA było zauważalne, stężenie powinno wynosić minimum 5% przy pH 3-4.
Stymulują skórę do produkcji mukopolisacharydów i kolagenu. Działają silnie nawilżająco, antyoksydacyjnie i przeciwzmarszczkowo. Bardzo delikatnie złuszczają, można je stosować cały rok. Idealne dla skór naczyniowych, z trądzikiem różowatym, suchych, szorstkich, odwodnionych, z atopowym i łojotokowym zapaleniem skóry (AZS, ŁZS), łuszczycą, trądzikiem pospolitym i rogowaceniem okołomieszkowym.
Glukonolakton
Naturalnie występuje w skórze, powstaje z glukozy i ulega przekształceniom do rybozy i dezoksyrybozy. Powstaje także podczas fermentacji ziaren kukurydzy, w sokach owocowych, winie i miodzie. Ze względu na większy rozmiar cząsteczki jest łagodniejszy, wolno penetruje przez skórę, nie podrażnia, wzmacnia barierę naskórkową, wspomaga ochronę przed UV i fotostarzeniem. Silnie nawilża, zmniejszając TEWL. Działa antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie i przeciwtrądzikowo. Wspomaga leczenie trądziku różowatego i zwęża rozszerzone ujścia mieszków włosowych. Może być używany na usta i okolice oka. Zalecane stężenie to 5-15% przy pH 3-4.
Kwas laktobionowy
Jest silnie higroskopijny, w związku z tym tworzy na powierzchni skóry żelowy film ochronny, hamując TEWL. Łagodzi, regeneruje i działa przeciwzapalnie, dzięki czemu można go stosować w ŁZS, łuszczycy i trądziku różowatym, wzmacnia naczynka krwionośne, przyspiesza gojenie się skóry i łagodzi podrażnienia. Stymuluje produkcję glikozaminoglikanów oraz hamuje aktywność metaloproteinaz, czym wpływa na syntezę kolagenu i elastyny spowalniając procesy starzenia.
Kwas azelainowy
Kwas azelainowyto kwas dwukarboksylowy. Naturalnie występuje w ziarnach zbóż. Maksymalne stężenie to 20% – takie produkty są lekami (mp. Acne-Derm, Skinoren, Hascoderm). Są one zarejestrowane do stosowania w trądziku pospolitym (acne vulgaris) i przebarwieniach skóry (melanoderma).
Kwas azelainowy działa rozjaśniająco na przebarwienia, seboregulująco (przez hamowanie 5-α-reduktazy), normalizuje keratynizację mieszków włosowych, redukuje rumień, działa antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Działa bakteriostatycznie wobec wielu bakterii tlenowych, bakteriobójczo na Cutibacterium acnes (dawniej Propionibacterium acnes) i Staphylococcus epidermidis.
Jest odpowiedni dla skór wrażliwych, naczyniowych, z trądzikiem różowatym, pospolitym, z przebarwieniami pozapalnymi, przy ostudzie i fotostarzeniu skóry. Nie rozjaśnia natomiast piegów, plam soczewicowatych czy znamion.
Czytaj także: Zima – czas retinolu oraz Substancje o działaniu przeciwzmarszczkowym oraz anti-ageing.