Sporządzanie półstałych postaci leku z żelem bazowym hydrofobowym
W praktyce recepturowej półstałe postacie leku sporządza się metodą tradycyjną przy użyciu moździerza i pistla lub z zastosowaniem miksera recepturowego typu Unguator. W procesie sporządzania półstałych postaci leku można wyodrębnić następujące etapy:
- przygotowanie substancji leczniczej (rozdrobnienie, rozpuszczenie),
- przygotowanie podłoża (wymieszanie składników lub stopienie na łaźni wodnej),
- wprowadzenie substancji stałych lub płynnych do podłoża,
- homogenizacja,
- pakowanie (tuby, słoiki, pudełka) i oznakowanie leku.
Sposób otrzymywania półstałych postaci leku uzależniony jest m.in. od właściwości substancji leczniczej (rozpuszczalności) i dlatego wyróżniamy: maści typu roztwór (np. z mentolem, kamforą), typu zawiesina (z hydrokortyzonem, kwasem salicylowym) i typu emulsja (z 3% roztworem kwasu bornego, z roztworem mocznika) (2, 10).
W tabeli 2 przedstawiono wybrane składy preparatów otrzymywane z wykorzystaniem hydrofobowego żelu bazowego.
Tabela 2. Składy półstałych postaci leku z bazowym żelem hydrofobowym.
Skład recepty |
Metoda wykonania |
Maści typu roztworu |
|
Rp. 1 – Rp. 2 Camphorae 10,0 Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
Metoda I° (Rp. 1, Rp. 3) – w parownicy ogrzać odważone podłoże (ok. 80°C), dodać roztartą substancję leczniczą i mieszać do rozpuszczenia i osiągnięcia temperatury pokojowej. Metoda II° – mikser recepturowy (Rp. 2, Rp. 4) – do pojemnika z podłożem przenieść roztartą substancję leczniczą i połączyć z podłożem (proponowany czas 4 min., szybkość obrotów stopniowo zwiększana do 8). |
Rp. 3 – Rp. 4 Mentholi 1,0 Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
|
Maść typu zawiesina |
|
Rp. 5 – Rp. 6 Benzocaini 5,0 Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
Metoda I° (Rp. 5, Rp. 7) – substancję leczniczą rozcierać przez 20 minut z częścią podłoża (1:1), następnie połączyć z pozostałą ilością podłoża dodawanego porcjami. Metoda II° – mikser recepturowy (Rp. 6, Rp. 8) – substancję leczniczą rozcierać przez 20 minut z niewielką ilością podłoża (1:1), następnie przenieść do pojemnika z podłożem i połączyć (proponowany czas 2 min., szybkość obrotów stopniowo zwiększana do 5). |
Rp. 7 – Rp. 8 Lidocaini hydrochloridi 2,0 Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
|
Rp. 9 – Rp. 10 Hydrocortisoni* 1,0 Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
Metoda I° (Rp. 9, Rp. 11, Rp. 13) – substancję leczniczą rozcierać z częścią podłoża (1:1) w celu wytworzenia koncentratu, następnie połączyć z pozostałą ilością podłoża dodawanego porcjami.
Metoda II° – mikser recepturowy (Rp. 10, Rp. 12, Rp. 14) – do pojemnika z podłożem przenieść substancję leczniczą (bez wcześniejszego rozcierania) i połączyć z podłożem (proponowany czas 2 min., szybkość obrotów stopniowo zwiększana do 5).
|
Rp. 11 – Rp. 12 Prednisoloni* 0,5 Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
|
Rp. 13 – Rp. 14 Metronidazoli* 1,0 Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
|
Maści typu emulsja |
|
Rp. 15 Vitamini A liq. 5,0 Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
Metoda I° – do podłoża wprowadzić porcjami solubilizowany wodny roztwór witaminy A (czas przygotowania poniżej 5 min.). Metoda II° – mikser recepturowy – do pojemnika odważyć przepisaną ilość podłoża, a następnie przenieść solubilizowany wodny roztwór witaminy A i połączyć z podłożem (proponowany czas 2 min., szybkość obrotów stopniowo zwiększana do 3). |
Rp. 16 Vitamini A liq. 10,0 Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
|
Rp. 17 Urea 5,0* Oleogel ad 100,0 M.f.ung. *+ 7,5 g Aqua (1:1,5) |
Metoda I° – mocznik rozpuścić w wodzie oczyszczonej, otrzymany roztwór wprowadzić porcjami do podłoża.
Metoda II° – mocznik rozpuścić w wodzie oczyszczonej, otrzymany roztwór przenieść do pojemnika z podłożem i połączyć przy użyciu miksera recepturowego (proponowany czas 4 min., szybkość obrotów stopniowo zwiększana do 5). |
Rp. 18 Urea 10,0** Oleogel ad 100,0 M.f.ung. ** + 15,0 g Aqua (1:1,5) |
|
Maść z koncentratem olejowym witaminy A |
|
Rp. 19 Vitamini A sol. oleosae 400.000 j.m. Oleogel ad 100,0 M.f.ung. |
Na podłożu odważyć 0,4 g koncentratu olejowego (ok. 12 kropli) witaminy A (1,0 MIU/g) i połączyć z podłożem w moździerzu lub z wykorzystaniem miksera recepturowego (proponowany czas 1 min., szybkość obrotów stopniowo zwiększana do 2). |
* według specyfikacji producenta substancje w formie zmikronizowanej