Odporność człowieka buduje wiele komórek i mechanizmów, które mają nas chronić przed chorobami, zwłaszcza infekcyjnymi (bakteryjnymi, wirusowymi, grzybiczymi i pasożytniczymi). Dzięki odporności infekcje mają także łagodniejszy przebieg, a my szybciej zdrowiejemy. Dzięki pamięci immunologicznej uodporniamy się dodatkowo na niektóre choroby.
Wyróżniamy dwa rodzaje odporności. Pierwsza to odporność naturalna (bierna), czyli polegająca na tym, że otrzymujemy gotowe przeciwciała od matki w czasie ciąży. Druga to odporność czynna, z którą mamy do czynienia, gdy zachorujemy na daną chorobę i sami wytwarzamy w odpowiedzi odpowiednie przeciwciała. Dzięki temu nie będziemy się musieli z daną chorobą zmagać po raz kolejny.
Co buduje naszą odporność?
Jeszcze trwa pełnia lata, ale odporności nie zbudujemy w jeden dzień. Warto więc już dziś pomyśleć o jej wzmocnieniu przed sezonem jesienno-zimowym. Stymulowanie odporności polega m.in. na zwiększeniu wytwarzania przeciwciał i leukocytów oraz stymulowaniu makrofagów, czyli komórek zdolnych do unicestwiania obcych ciał. Jest to niezmiernie ważne, by nasz organizm sam mógł się bronić przed wirusami bakteriami i grzybami. Gdy wtargną do niego drobnoustroje chorobotwórcze, budzi się układ immunologiczny. Do walki stają limfocyty i przeciwciała, które unieszkodliwiają chorobotwórcze drobnoustroje. Jeśli limfocytów jest za mało, drobnoustroje mnożą się nadmiernie, co objawia się często gorączką, katarem i kaszlem.
Dlaczego warto się dobrze wysypiać?
Przy budowaniu naszego układu odpornościowego najważniejszy jest zdrowy styl życia. Bardzo ważną jego składową jest sen i wypoczynek. Osoba dorosła potrzebuje 7-8 godzin snu na dobę. Jeżeli sen trwa krócej niż 6 godzin, jesteśmy bardziej narażeni na ryzyko infekcji wirusowych. Podczas głębokiego, niczym nie przerywanego snu, w naszym organizmie wzrasta liczba limfocytów. Jeśli warunki otoczenia w trakcie snu są nieodpowiednie, np. panuje zbyt wysoka temperatura powietrza w pokoju, nie sprzyja to pozytywnemu działaniu układu odpornościowego. Najlepiej spać w dobrze wywietrzonym pomieszczeniu, w temperaturze 18 – 19 stopni Celsjusza. Ważne jest także, by wypoczywać w całkowitej ciemności i ciszy, gdyż wtedy w szyszynce wydziela się melatonina, która zapewnia prawidłowy rytm dobowy i funkcjonowanie układu odpornościowego. Hałas podczas snu, nawet niezbyt głośny, ale trwający długo zwiększa pozom adrenaliny w organizmie, a to powoduje stres i osłabia odporność.
Higiena psychiczna a układ odpornościowy
Istotna jest ponadto odpowiednia higiena psychiczna, gdyż napięcie nerwowe i stres, zwłaszcza długotrwały, również osłabiają nasz układ odpornościowy. By do tego nie doszło należy codziennie znaleźć choć chwilę na wyciszenie i relaks. Ogromną moc ma też śmiech, który przyczynia się do obniżenia poziom stresu i powoduje wzrost ilości przeciwciał. Dbajmy więc o pogodę ducha i bądźmy pozytywnie nastawieni do codziennych zmagań. Czytaj więcej: Adaptogeny – jak wspomóc organizm w walce ze stresem.
Dlaczego „sport to zdrowie” i jak go skutecznie uprawiać?
Ważnym czynnikiem wpływającym na polepszenie odporności jest systematyczna aktywność fizyczna. Zalecane jest 3-5 razy w tygodniu, a najlepiej codziennie, po 30-60 minut umiarkowanego wysiłku. Należy wybierać taką aktywność (jazda na rowerze, bieganie lub szybki spacer czy pływanie), by tętno osiągało wartość 130 uderzeń na minutę, gdyż zbyt duży wysiłek fizyczny (np. maraton) może osłabić naszą odporność nawet na okres tygodnia. Ponadto jeśli ćwiczenia będą zbyt wyczerpujące, w mięśniach powstanie kwas mlekowy powodujący następnego dnia ból. Wtedy nasza odporność chwilowo osłabnie. To dlatego, że oprócz kwasu mlekowego podczas intensywnego ruchu wytwarza się także kortyzol, czyli hormon stresu wpływający destrukcyjnie na układ immunologiczny.
Czy zimno może wspierać układ odpornościowy?
Doskonałym sposobem na budowanie odporności są też systematyczne morsowanie i krioterapia. Powstało bardzo wiele publikacji naukowych na temat pozytywnego wpływu zimna na organizm. Udokumentowane jest między innymi jego działanie przeciwzapalne. Zimno redukuje stan zapalny, głównie w schorzeniach narządu ruchu. Odnotowano także jego wpływ na redukcję ogólnoustrojowego, „niskiego” przewlekłego stanu zapalnego wywołanego na przykład otyłością. Dobroczynne działanie zimna wpływa na białka uwalniane do krwiobiegu przez tkankę tłuszczową, ale również na białka uwalniane przez mięśnie szkieletowe. Organizm, zamiast magazynować tłuszcz – poddaje go przemianom, produkując ciepło.
