Gdzie szukać informacji o interakcjach lek-choroba?
Informacje o konkretnych interakcjach lek-choroba podmiot odpowiedzialny zamieszcza w drukach informacyjnych skierowanych zarówno do pacjenta (Ulotka dla pacjenta: pkt. 2: Informacje ważne przed zastosowaniem leku), jak i personelu medycznego (Charakterystyka Produktu Leczniczego: pkt. 4.3 Przeciwwskazania oraz pkt. 4.4 Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania).
Poniżej omówione zostały układy, które mogę istotnie klinicznie wpłynąć na losy leku w organizmie i skutkować wystąpieniem interakcji lek-choroba, jak również mogą być układem docelowym niekorzystnego i niezamierzonego wpływu leku. Większości interakcji lek-choroba można zapobiec, jeśli podejmie się odpowiedni nadzór i czujność oraz monitorowanie kliniczne i diagnostyczne.
Przewlekła niewydolność nerek
Niewydolność nerek u osób dorosłych występuje najczęściej na skutek powikłań cukrzycowych (nefropatia cukrzycowa), kłębuszkowego zapalenia nerek, uszkodzenia w wyniku niekontrolowanego nadciśnienia tętniczego (nefropatia nadciśnieniowa) i miażdżycy [4].
Zagrożenia związane ze stosowaniem leków nefrotoksycznych
U tych osób funkcja wydalnicza nerek jest upośledzona, co oznacza, że każdy lek, który jest potencjalnie nefrotoksyczny (np. lit), musi być przepisywany z zachowaniem dużej ostrożności. Ponadto każdy lek, który jest wydalany przez nerki w postaci metabolitu rozpuszczalnego w wodzie, może gromadzić się w organizmie do poziomu toksycznego na skutek zaburzonego procesu wydalania.
Współczynnik przesączania kłębuszkowego
U pacjentów, u których współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR) wynosi 60 ml na minutę lub mniej nie należy stosować leków, których profil farmakokinetyczny jest w istotnym stopniu uzależniony od czynności nerek, takich jak np. metotreksat, enoksaparyna czy lit.
Stosowanie litu, metotreksatu i enoksaparyny u pacjentów z chorobami nerek
Zarówno, metotreksat, jak i enoksaparyna kumulują się w płynach ustrojowych, co może powodować ich opóźnioną eliminację z organizm. Po kliku tygodniach stosowania metotreksat może długotrwale uszkodzić szpik kostny, a w przypadku kilkudniowej terapii enoksaparyną może dojść do powikłań krwotocznych. Lit jest wydalany przez nerki i może wywoływać efekty toksyczne, takie jak atetoza, moczówka prosta nerek i niewydolność nerek [5]. Czytaj więcej: Jak uniknąć przedawkowania metotreksatu?
Bezpieczeństwo leków diabetologicznych u pacjentów z chorobami nerek
Z kolei u pacjentów diabetologicznych zdecydowana większość doustnych leków przeciwcukrzycowych wymaga dostosowania dawki i/lub monitorowania funkcji nerek bądź jest przeciwskazana do stosowania (np. inhibitory kotransportera sodowo-glukozowego). Doustnie stosowanymi lekami z wyboru w tym przypadku są tiazolidynediony, które mogą być stosunkowo bezpiecznie stosowane u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek, ponieważ leki z tej grupy są prawie całkowicie metabolizowane w wątrobie. Lekiem z wyboru jest również linagliptyna (inhibitor dipeptydylopeptydazy 4 – gliptyna, lek inkretynowy), która w całości jest eliminowana z żółcią i można ją stosować we wszystkich stadiach choroby bez redukcji dawki [6].
