Adrenalina (epinefryna)
Dostępna w aptekach w postaci ampułkostrzykawki jest często posiadana przez alergików. W medycynie ratunkowej adrenalina jest podstawowym lekiem stosowanym nie tylko przy wstrząsie anafilaktycznym, ale koniecznym w przypadku nagłego zatrzymania krążenia w mechanizmach migotania komór lub częstoskurczu komorowego bez tętna, aktywności elektrycznej bez tętna i asystolii. Wskazaniem do podaży adrenaliny jest także objawowa bradykardia oraz niektóre postacie wstrząsu septycznego i kardiogennego. Warto zaznaczyć, że w przypadku stanów zagrożenia życia nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do leczenia adrenaliną. W przypadku pacjentek w ciąży i karmiących piersią stosuje się ten lek, jeżeli spodziewana korzyść przeważa nad zagrożeniem, z kolei przenikanie adrenaliny do mleka kobiecego jest śladowe, a wpływ na dziecko znikomy.
Amiodaron
Omawiając adrenalinę nie sposób pominąć amiodaronu, który jest wskazany w komorowych zaburzeniach rytmu serca, szczególnie w resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) z migotaniem komór (VF) oraz częstoskurczem komorowym bez tętna (VT). Znajdzie także zastosowanie między innymi w przypadku opornych na leczenie nadkomorowych zaburzeń rytmu. Istotne w przypadku stosowania amiodaronu w przypadku VT/VF jest postępowanie zgodne z wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji, gdzie zaleca się podanie amiodaronu w 20 ml 5% glukozy w powolnym wstrzyknięciu dożylnym. Wynika to z faktu, że lek jest niekompatybilny z roztworem soli fizjologicznej, dlatego glukoza jest rekomendowanym przez producenta rozpuszczalnikiem. Dopuszczalną drogą podania jest wyłącznie wlew dożylny ze względu na możliwość rozwoju wstrząsu i hipotensji, a stosowanie leku wymaga stałego monitorowania EKG oraz ciśnienia tętniczego. Ponadto amiodaronu nie należy stosować, jeśli podana została hydroksyzyna, ponieważ może to doprowadzić do poważnych zaburzeń rytmu serca.
Atropina
Atropina ma działanie, które blokuje wpływ nerwu błędnego na węzeł zatokowo-przedsionkowy i węzeł przedsionkowo-komorowy. To ma decydujące znaczenie w stanach zagrożenia życia, którymi są bradykardia zatokowa, przedsionkowa lub węzłowa z objawami niestabilności hemodynamicznej. Podawana jest także przy zatruciach związkami fosforoorganicznymi, grzybami zawierającymi muskarynę oraz lekami cholinomimetycznymi. Szczególną uwagę należy zwrócić na stosowanie u dzieci, ponieważ są one bardziej wrażliwe na działanie środków cholinolitycznych. Atropina podana wraz z lekami cholinomimetycznymi, wywołuje interakcję lekową, co skutkuje obniżeniem jej działania, zaś wzmocnienie jej działania wystąpi, gdy będzie stosowana łącznie z amantadyną, chinidyną, lekami neuroleptycznymi lub trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi.
Klopidogrel
W ZRM jest lekiem, który znajduje zastosowanie w przyczynowym leczeniu ostrych zespołów wieńcowych (OZW). Wybierany jest także do profilaktyki przeciwzakrzepowej i w przebiegu ostrej miażdżycy. Sięgając po klopidogrel ratownik Zespołu Podstawowego musi skonsultować jego podanie z lekarzem oraz zachować ostrożność w przypadku pacjentów narażonych na ryzyko wystąpienia znacznego krwawienia z powodu urazów oraz u pacjentów przyjmujących inne leki wpływające na krzepliwość krwi (heparyna, warfaryna, NLPZ).
Salbutamol
Salbutamol najczęściej wybierany jest w przypadku stanu zaostrzenia astmy (w nebulizacji), u pacjentów z POChP oraz przy zapaleniu oskrzeli z obturacją oddechową. Salbutamol znajduje również zastosowanie w leczeniu hiperkaliemii, ponieważ wykazuje działanie zwiększające aktywność pompy sodowo-potasowej w mięśniach szkieletowych, prowadząc do przesunięcia jonów potasu do wnętrza komórek, jednocześnie niwelując ryzyko zatrzymania pracy serca. Ponadto działa szybko, dając efekt terapeutyczny już w ciągu 5 minut od podania.
Diazepam
W ratownictwie ma istotne znaczenie ze względu na szerokie spektrum działania w wielu stanach wymagających szybkiej interwencji farmakologicznej. Nieodłączny w leczeniu stanu padaczkowego oraz drgawek gorączkowych. Diazepam wybierany jest również doraźnie u pacjentów silnie pobudzonych i w stanach lękowych.
Nitrogliceryna
Nitrogliceryna jest lekiem układu sercowo-naczyniowego, który stosowany jest już od ponad 120 lat. Podaż nitrogliceryny wskazana jest między innymi w ostrym zespole wieńcowym, przełomie nadciśnieniowym z zastoinową niewydolnością krążenia oraz w kardiogennym obrzęku płuc. Podczas podawania należy zwrócić uwagę na możliwość szybkiego spadku ciśnienia krwi, powodującego zawroty i ból głowy, a nawet omdlenie. Zaletą tego leku jest jego dostępność w postaci aerozolu, co przekłada się na łatwość podania i szybkie działanie (w ciągu 1-2 minut).
Klemastyna
Stosowana jest w leczeniu uczuleń spowodowanych ukąszeniami owadów (także we wstrząsie anafilaktycznym) oraz w ostrych postaciach alergii. Szczególnym przypadkiem, który stanowi wskazanie do podania klemastyny jest obrzęk naczynioruchowy (obrzęk Quinckego), który objawia się nabrzmieniem skóry i znajdujących się pod nią tkanek. W ciężkich przypadkach występuje obrzęk języka, krtani i innych narządów, w tym układu pokarmowego, będący stanem zagrożenia życia. Występuje w postaci alergicznej i niealergicznej – wówczas jako niepożądana reakcja na leki.
Roztwór Ringera
Jest wodnym roztworem soli mineralnych, który umożliwia wypełnienie łożyska naczyniowego wraz z przywróceniem równowagi wodno-elektrolitowej organizmu. Skład tego płynu jest bardzo zbliżony do składu płynu zewnątrzkomórkowego w organizmie. Jest stosowany przy wstrząsie krwotocznym (hipowolemicznym), w przypadku którego zastosowanie to nie tylko tamowanie krwotoków, ale również przetaczanie płynów jako leczenie ubytku krwi krążącej. Płynem Ringera uzupełniamy także niedobory u pacjentów, u których wystąpiło odwodnienie izotoniczne.
Czytaj także: Płynoterapia.