Na czym polega gazometria i kiedy wykonywane jest to badanie?
W trakcie domowego leczenia tlenem pacjent powinien znajdować się pod stałą opieką lekarza i co pewien czas wykonywać niezbędne badania. Jednym z podstawowych testów jest gazometria, która służy do wykrycia zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej w organizmie, a także pozwala ocenić skuteczność wymiany gazowej. Badanie jest zalecane do rozpoznania i monitorowania POChP, astmy oraz pacjentom z chorobami nerek, wątroby, po ostrych infekcjach, a także po urazach głowy i szyi, operacjach mózgu oraz w przypadku problemów z normalnym oddychaniem.
Do badania pobierana jest próbka krwi z tętnicy na udzie, nadgarstku lub ramieniu wprost do heparynizowanej strzykawki, którą należy szybko zamknąć, aby nie dopuścić do kontaktu krwi z powietrzem.
Jakie parametry ocenia się w gazometrii?
W badaniu oznacza się kilka parametrów podanych poniżej uwzględniając normy:
- FiO2 stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej: 21% w powietrzu atmosferycznym
- pH ujemny logarytm stężenia jonów wodorowych: 7,35-7,45
- paO2 ciśnienie parcjalne O2: 80 mmHg (FiO2=21%)
- paCO2 ciśnienie parcjalne CO2: 35-45 mmHg
- HCO3 – stężenie wodorowęglanów: 22-26 mmol/l
- SpO2 – wysycenie hemoglobiny tlenem (saturacja): 95-98%
- BE nadmiar / niedobór zasad (różnica między należnym a aktualnym stężeniem zasad buforowych we krwi): +/- 2 mmol/l
O czym świadczą nieprawidłowe wyniki gazometrii?
Powyższe wyniki badania pozwalają ocenić i zdiagnozować stan niewydolności oddechowej, a także zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej. Niewydolnością oddechową jest stan, w którym zaburzenia czynności układu oddechowego upośledzają wymianę gazową w płucach, co prowadzi do hipoksemii lub hiperkapnii. Hipoksemia oznacza zmniejszoną zawartość O2 we krwi tętniczej i obniżenie we krwi tętniczej ciśnienia parcjalnego tlenu poniżej 60 mmHg. Przyczyną jest upośledzone utlenowanie krwi, niskie stężenie hemoglobiny (Hb) lub zmniejszona dostępność Hb dla tlenu. Hiperkapnia oznacza wzrost ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla ponad 45 mmHg.
Hipoksemia powstaje w następstwie niedostosowania wentylacji powietrza do perfuzji krwi w płucach, wewnątrzpłucnego i zewnątrzpłucnego przecieku krwi nieutlenowanej, upośledzenia dyfuzji pęcherzykowo-włośniczkowej oraz obniżenia ciśnienia parcjalnego tlenu w mieszaninie wdychanych gazów. Hiperkapnia jest następstwem hipowentylacji pęcherzykowej, a jedną z jej przyczyn jest obturacja dolnych dróg oddechowych. Przewlekła hipoksemia powoduje niedotlenienie tkanek, przyczyniając się do uszkodzenia narządów i upośledzenia ich funkcji.
Hipoksemia w przebiegu COVID-19
Hipoksemia może występować z powodu upośledzenia funkcji oddechowych przez COVID-19. Tlenoterapia wyrównuje hipoksemię i łagodzi uszkodzenia narządów spowodowanych zaburzeniami oddychania i hipoksemią. Niekorzystnym zjawiskiem jest fakt, że u części chorych nie obserwuje się niedoboru tlenu na początku infekcji, ale z czasem ich stan może się gwałtownie pogarszać, dlatego należy monitorować saturację przed oraz podczas tlenoterapii. Tlenoterapia jest szczególnie zalecana u chorych z objawami niewydolności oddechowej.
W postępowaniu klinicznym celem tlenoterapii jest utrzymanie saturacji (SpO2 ) na poziomie 93-96% u chorych bez przewlekłej choroby płuc i na poziomie 88-92% u chorych z przewlekłą niewydolnością oddechową typu II. Dokładnym wskaźnikiem tlenoterapii jest współczynnik oksygenacji paO2/FiO2. Stabilność i monitorowanie FiO2 są bardzo ważne u chorych z progresją choroby i współczynnikiem oksygenacji poniżej 300 mmHg. Wtedy preferowana jest kontrolowana tlenoterapia.
