Dietoterapia w SIBO
Pacjenci zazwyczaj doświadczają nieprzyjemnych objawów po jedzeniu, stąd naturalne zainteresowanie dietoterapią. Dieta nie leczy SIBO, może natomiast być pomocna na pewnym etapie leczenia i przynieść chwilową ulgę chorym, ale nie może być stosowana przewlekle. Przy długotrwałym stosowaniu, szczególnie bez kontroli specjalisty, diety narażają organizm na niedobory, a także uszkadzają mikrobiom, co powoduje nasilenie objawów po określonym czasie. Czytaj więcej: Nietolerancja glutenu – czy rzeczywiście należy unikać glutenu?
Przy SIBO istnieje wiele protokołów dietetycznych, między innymi:
- Low Fodmap Diet – jedyna, która posiada udowodnione badania naukowe w IBS[25]
- Biphasic Diet
- SIBO Specific Diet (SCD+ Low Fodmap)
- Fast Track Diet
- Elemental Diet (polegająca na spożywaniu specjalnych płynów zawierających aminokwasy, kwasy tłuszczowe, witaminy)
Dieta Low FODMAP
Dieta LOWFODMAP (low fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols) to dieta ograniczająca spożycie węglowodanów (oligo-, di- i monosacharydów) oraz polioli fermentujących. Często w IBS występuje niedobór lub mniejsza aktywność enzymów takich jak laktaza. Nadmierna fermentacja węglowodanów prowadzi do powstawania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (octowego, propionowego, masłowego). Są one niezbędne w jelicie grubym (i tam powinny powstawać), bo odżywiają kolonocyty i wspomagają wchłanianie substancji odżywczych, elektrolitów i wody. Jednak jeśli powstają w jelicie cienkim, to hamują wchłanianie tych substancji i upośledzają jego funkcję motoryczną.13 Czytaj więcej: Kwas masłowy w leczeniu zespołu jelita drażliwego.
High Fodmap | Low Fodmap | |
Warzywa | karczoch, szparag, burak, czosnek, cebula, brokuły, awokado, kalafior | marchewka, bakłażan, dynia, pomidor, papryka, cukinia |
Owoce | jabłko, gruszka, mango, brzoskwinia, śliwka, arbuz, suszone owoce | banan, jagoda, pomarańcza, truskawka |
Źródła białka | rośliny strączkowe | mieso, ryby, jajka |
Zboża | pszenica, żyto | ryż |
Inne | substancje słodzące (ksylitol, mannitol, sorbitol), orzechy nerkowca, pistacje | orzechy włoskie, migdały, pestki dyni |
Po etapie wykluczenia, który trwa 6 tygodni, powinna nastąpić faza reintrodukcji. W tym czasie pacjent dokonuje prowokacji pokarmowych kolejnymi grupami produktów, tak by móc określić osobniczą wrażliwość na konkretne rodzaje związków fermentującycyh i ich tolerowaną ilość. Bardzo pomocna może być aplikacja Monash University. Warto podkreślić, że w przypadku SIBO ważna jest ilość danego produktu oraz z czym jest on łączony. Pacjent nie musi rezygnować z ulubionych owoców czy warzyw tylko odpowiednio skomponować posiłek, by nie dawał uciążliwych objawów.
Istotna jest też zmiana stylu życia, dokładne przeżuwanie pokarmu, koncentracja na jedzeniu, konkretne pory posiłków i unikanie podjadania. Bardziej na tym, co się je, należy skupić się na tym jak się spożywa pokarm. Wskazana jest umiarkowana aktywność fizyczna, techniki relaksacyjne, joga. Pomocna może być praca z fizjoterapeutą czy osteopatą, który pokaże jak zmniejszyć napięcie i pracować z ciałem.
Opieka farmaceutyczna nad pacjentem z SIBO
Farmaceuci pacjentom powinni przede wszystkim okazywać empatię, ponieważ objawy choroby są często bagatelizowane, a znacznie obniżają komfort życia. Chorzy z SIBO są to osoby, które pojawiają się w aptece najczęściej po lek na dominujący objaw (biegunka, zaparcie), dlatego warto pogłębić wywiad. Są też pacjenci, którzy wracają, bo poprzedni preparat ich nie zadowala, czyli nie likwiduje wszystkich objawów. Warto przekazać informacje o diecie Low Fodmap, sposobach na obniżanie napięcia mięśniowego i zmianie nawyków żywieniowych.
[expand title=”Piśmiennictwo: kliknij, aby rozwinąć„]
[1] Rezaie A, Buresi M, Lembo A, et al. Hydrogen and Methane-Based Breath Testing in Gastrointestinal Disorders: The North American Consensus. Am J Gastroenterol. 2017;112(5):775-784. doi:10.1038/ajg.2017.46
[2] Chen B, Kim JJ, Zhang Y, Du L, Dai N. Prevalence and predictors of small intestinal bacterial overgrowth in irritable bowel syndrome: a systematic review and meta-analysis. J Gastroenterol. 2018 Jul;53(7):807-818. doi: 10.1007/s00535-018-1476-9. Epub 2018 May 14. PMID: 29761234.
[3] Saha L. Irritable bowel syndrome: Pathogenesis, diagnosis, treatment, and evidence-based medicine. World J Gastroenterol 2014; 20(22): 6759-6773
[4] Pietrzak A., Skrzydło-Radomańska B., Mulak A., Lipiński M., Małecka-Panas E., Reguła J., Rydzewska G. Guidelines on the management of irritable bowel syndrome. Gastroenterology Rev 2018; 13 (4): 167–196.
[5] Mulak A., Smereka A., Paradowski L., Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV,Gastroenterologia Kliniczna 2016, tom 8, nr 2, 58-59
[6] Blagden S, Kingstone T, Soundy A, Lee R, Singh S, Roberts L. A Comparative Study of Quality of Life in Persons With Irritable Bowel Syndrome and Inflammatory Bowel Disease. Gastroenterol Nurs. 2015 Jul-Aug;38(4):268-78. doi: 10.1097/SGA.0000000000000124. PMID: 26226021.
[7] Waehrens R, Zöller B, Sundquist J, Sundquist K, Pirouzifard M. A Swedish national adoption study of risk of irritable bowel syndrome (IBS). BMJ Open Gastroenterol. 2017 Oct 21;4(1):e000156. doi: 10.1136/bmjgast-2017-000156. PMID: 29119001; PMCID: PMC5663268.
[8] Morales W, Rezaie A, Barlow G, Pimentel M, et al
Second-Generation Biomarker Testing for Irritable Bowel Syndrome Using Plasma Anti-CdtB and Anti-Vinculin Levels.
Dig Dis Sci. 2019 May 31. pii: 10.1007/s10620-019-05684.
[9] Ghoshal UC, Gwee KA. Post-infectious IBS, tropical sprue and small intestinal bacterial overgrowth: the missing link. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2017 Jul;14(7):435-441. doi: 10.1038/nrgastro.2017.37. Epub 2017 May 17. PMID: 28513629.
[10] Porter, C.K., Choi, D., Cash, B. et al. Pathogen-specific risk of chronic gastrointestinal disorders following bacterial causes of foodborne illness. BMC Gastroenterol 13, 46 (2013). https://doi.org/10.1186/1471-230X-13-46
[11] Pimentel, M., Morales, W., Pokkunuri, V. et al. Autoimmunity Links Vinculin to the Pathophysiology of Chronic Functional Bowel Changes Following Campylobacter jejuni Infection in a Rat Model. Dig Dis Sci 60, 1195–1205 (2015). https://doi.org/10.1007/s10620-014-3435-5
[12] Ghoshal UC, Shukla R, Ghoshal U. Small Intestinal Bacterial Overgrowth and Irritable Bowel Syndrome: A Bridge between Functional Organic Dichotomy. Gut Liver. 2017 Mar 15;11(2):196-208. doi: 10.5009/gnl16126. PMID: 28274108; PMCID: PMC5347643.
[13] Takakura W and Pimentel M (2020) Small Intestinal Bacterial Overgrowth and Irritable Bowel Syndrome – An Update. Front. Psychiatry 11:664. doi: 10.3389/fpsyt.2020.00664
[14] Muskal SM, Sliman J, Kokai-Kun J et al. Lovastatin lactone may improve irritable bowel syndrome with constipation (IBS-C) by inhibiting enzymes in the archaeal methanogenesis pathway [version 1; peer review: 1 approved with reservations]. F1000Research 2016, 5:606 (https://doi.org/10.12688/f1000research.8406.1)
[15] Avelar Rodriguez, D., Ryan, P. M., Toro Monjaraz, E. M., Ramirez Mayans, J. A., & Quigley, E. M. (2019). Small Intestinal Bacterial Overgrowth in Children: A State-Of-The-Art Review. Frontiers in pediatrics, 7, 363. https://doi.org/10.3389/fped.2019.00363
[16] https://www.syntheticbiologics.com/product-pipeline/syn-010
[17] Skrzydło- Radomańska B., Wronecki J., Czy mikrobiotę jelitową można skutecznie modyfikować?, Gastroenterologia Kliniczna 2018;10(4):123-134
[18] Białkowska-Warzecha, J., Jabłkowska, A., & Jabłkowski, M. (2020). Rifaximin alfa – application in gastrointestinal diseases in the practice of a family doctor in light of new guidelines. Lekarz POZ, 6(2), 128-134.
[19] Darkoh C, Lichtenberger LM, Ajami N, Dial EJ, Jiang ZD, DuPont HL. Bile acids improve the antimicrobial effect of rifaximin. Antimicrob Agents Chemother. 2010 Sep;54(9):3618-24. doi: 10.1128/AAC.00161-10. Epub 2010 Jun 14. PMID: 20547807; PMCID: PMC2934964.
[20] Bures, J., Cyrany, J., Kohoutova, D., Förstl, M., Rejchrt, S., Kvetina, J., Vorisek, V., & Kopacova, M. (2010). Small intestinal bacterial overgrowth syndrome. World journal of gastroenterology, 16(24), 2978–2990. https://doi.org/10.3748/wjg.v16.i24.2978
[21] Pimentel M, Morales W, Lezcano S, Sun-Chuan D, Low K, Yang J. Low-dose nocturnal tegaserod or erythromycin delays symptom recurrence after treatment of irritable bowel syndrome based on presumed bacterial overgrowth. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2009 Jun;5(6):435-42. PMID: 20574504; PMCID: PMC2886395.
[22] Adrych K., Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Varia Medica 2019;3(2):89-95
[23] Madisch A, Holtmann G, Plein K, Hotz J. Treatment of irritable bowel syndrome with herbal preparations: results of a double-blind, randomized, placebo-controlled, multi-centre trial. Aliment Pharmacol Ther. 2004 Feb 1;19(3):271-9. doi: 10.1111/j.1365-2036.2004.01859.x. PMID: 14984373.
[24] Chedid, V., Dhalla, S., Clarke, J. O., Roland, B. C., Dunbar, K. B., Koh, J., Justino, E., Tomakin, E., & Mullin, G. E. (2014). Herbal therapy is equivalent to rifaximin for the treatment of small intestinal bacterial overgrowth. Global advances in health and medicine, 3(3), 16–24. https://doi.org/10.7453/gahmj.2014.019
[25] Shepherd, Susan J.a,b; Halmos, Emmab; Glance, Simonc The role of FODMAPs in irritable bowel syndrome, Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care: November 2014 – Volume 17 – Issue 6 – p 605-609, doi: 10.1097/MCO.0000000000000116
[26] Dugum M, Barco K, Garg S. Managing irritable bowel syndrome: The low-FODMAP diet. Cleve Clin J Med. 2016 Sep;83(9):655-62. doi: 10.3949/ccjm.83a.14159. PMID: 27618353.
[27] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/111607,dieta-fodmap-dieta-zalecana-w-zespole-jelita-drazliwego
[/expand]