Co wiemy o działaniu famotydyny na koronawirusa SARS-CoV-2?
Famotydyna jest znana od wielu lat. Pierwszy raz pojawiła się w publikacjach dotyczących COVID-19 w marcu 2020 roku. Zauważono pewną pozytywną korelację między zastosowaniem famotydyny, a większą przeżywalnością chorych. Ten niedrogi środek przeciwko nadkwasności powodował też łagodniejszy przebieg COVID-19. [15] Kolejne badania potwierdziły pozytywny wpływ famotydyny na przebieg tego zakażenia. Niestety, wybory prezydenckie w USA zachwiały budżetem badawczym i dopiero teraz zorganizowano kolejne, duże badania w grupie pacjentów ambulatoryjnych. [11]
Histamina a przebieg procesu zapalnego
Histamina jest jednym z najważniejszych mediatorów procesu zapalnego. W wyniku aktywacji szlaku histaminowego dochodzi do wyrzutu chemokin zapalnych z mastocytów. To napędza proces hiperzapalny i może prowadzić do niewydolności płucnej. [19] Blokowanie receptorów histaminowych H2 i H1 może poprawiać rokowania zakażenia SARS-CoV-2. [20]
Rola serotoniny w rozwoju zakrzepicy
Famotydyna oprócz hamowania drogi histaminowej patologicznego procesu zapalnego, wykazuje działanie także przeciwserotoninowe [12] i stabilizujące mastocyty. [10,21] Oznacza to, że zmniejsza ilość serotoniny uwalnianej z aktywowanych uszkodzeniem śródbłonka płytek krwi. Dzięki temu blokuje skurcz naczyń krwionośnych, w których przebiega zakażenie i hamuje kaskadową degranulację trombocytów. Pozwala to na ograniczenie zakrzepicy, zmniejszenie aktywacji płytek krwi i rozwoju procesu hiperzapalnego.
Podobnie w zespole post-COVID i ostrym COVID-19, którego objawy są prawie identyczne do MCAS – zespołu aktywacji komórek tucznych, [10] famotydyna – obok aspiryny – może być jednym ze skutecznych leków. [13]
Badanie nad famotydyną w COVID-19
Taką metodę zastosowano w badaniu sponsorowanym przez Baptist Health Systems w USA. Jako uzupełnienie standardowej opieki zastosowano famotydynę w dawce 20 mg dwa razy dziennie i cetyryzynę w ilości 10 mg dwa razy na dobę. „Wyniki pacjentów, którzy otrzymali przez co najmniej 48 godzin leczenie skojarzone, wykazały zmniejszone wskaźniki intubacji (16,4%), intubacji po 48 godzinach leczenia dwulekowego (7,3%) śmiertelności szpitalnej (15,5%) i czasu trwania hospitalizacji (11,0 dni).”
To postępowanie terapeutyczne zarejestrowano jako zgłoszenie patentowe w USA na podwójną blokadę receptora histaminowego w leczeniu COVID-19. [14] Takie połączenie okazało się też skuteczne u pacjentów z powirusowym zespołem objawów post-COVID. [22]
W badaniu, jakie przeprowadzono w Wielkiej Brytanii stosowano loratadynę w dawce 10 mg dwa razy dziennie lub feksofenadynę w dawce 180 mg dwa razy dziennie w połączeniu z 40 mg famotydyny lub 300 mg nitazydyny. 72% pacjentów w grupie leczonej zgłaszało zmniejszenie liczby objawów, a ich profil limfocytów T uległ poprawie.
Publikacje wskazują, że zespoły powirusowe występujące po przebytym COVID-19 wiążą się z tzw. przyspieszonym starzeniem komórek T i skróceniem ich telomerów. [23] Famotydyna wpływając na populację limfocytów może więc zmniejszać niebezpieczeństwo wystąpienia zespołu postCOVID.
Leki przeciwhistaminowe
Leki przeciwalergiczne blokujące receptor H2 są skuteczne w wypadku alergicznego nieżytu nosa, pokrzywki czy alergicznego zapalenia spojówek. [17] Ich skuteczność w wypadku przeziębienia czy grypy jest dyskusyjna. Mamy jednak do dyspozycji leki, które łączą substancję blokującą receptor H2 z lekiem przeciwkataralnym. W okresie występowania alergii sezonowych i u osób, które w wywiadzie zgłaszają alergię, możemy rozważyć polecenie leku blokującego receptor H2. Jak się okazuje, związki te wykazują także działanie przeciwwirusowe wobec SARS-CoV-2 in vitro. [16]
Kwaśna sfingomielidaza a leki z grupy FIASMA w COVID-19
Pod względem aktywności farmakologicznej możemy je zaliczyć do szerokiej gamy inhibitorów kwaśniej sfingomielidazy. Enzym ten bierze udział w tworzeniu ceramidu, jaki nowy betakoronawirus wykorzystuje do wnikania do komórek gospodarza.
Określane mianem FIASMA, inhibitory kwaśniej sfingomielidazy obejmują przeciwdepresyjne leki SSRI I SNRI, uspokajające, leki przeciwhistaminowe takie jak hydroksyzyna czy niektóre leki obniżające ciśnienie krwi. Dostępne są dowody, że stosowanie FIASMA zmniejsza śmiertelność i potrzebę intubacji u hospitalizowanych pacjentów. [18]
Czytaj także: Immunologia w walce z COVID-19.