Ważne informacje dla pacjenta i jego rodziny
Podczas wydawania leku opioidowego w aptece, warto porozmawiać z pacjentem, aby mieć pewność, że zna on podstawowe zasady bezpiecznego stosowania leku. Podczas udzielania informacji o dawkowaniu, warto przypomnieć, aby lek przechowywa
w bezpiecznym, trudno dostępnym miejscu. Istotna jest także informacja o tym, że tabletek nie należy przecinać, rozgryzać i łamać, szczególnie jeśli jest to postać o modyfikowanym uwalnianiu, gdyż może to grozić zbyt szybkim wchłonięciem leku i przedawkowaniem.
Jak stosować systemy transdermalne z opioidami?
Jeżeli jest to system transdermalny, warto poinformować pacjenta o sposobie jego stosowania. Zalecane miejsca aplikacji plastrów to górne części ciała, najczęściej plecy i okolica podobojczykowa klatki piersiowej, a w przypadku mniejszych plastrów – także ramiona. Przed zastosowaniem produktu owłosienie należy usunąć nożyczkami (nie golić). W trakcie noszenia systemu transdermalnego można kąpać się, brać prysznic i pływać, ale nie należy poddawać go nadmiernemu działaniu gorąca (jak sauna, promienie słoneczne). Systemy transdermalne za każdym razem należy umieszczać w innym miejscu na skórze. Produkt można zastosować w to samo miejsce dopiero po upływie co najmniej tygodnia.
Objawy przedawkowania opioidów
Przedawkowanie leków opioidowych przy prawidłowym dawkowaniu zdarza się rzadko, jednak zarówno pacjent, jak i jego rodzina powinni znać objawy ich przedawkowania. Szczególną czujność należy zachować w okresie rozpoczynania leczenia i zwiększania ich dawki. Typowe objawy przedawkowania opioidu obejmują bezdech, dezorientację i zwężenie źrenic, a także niewyraźną lub spowolnioną mowę, płaczliwością, zaburzeniami równowagi. W kolejnym etapie może dojść do zaburzeń oddychania, mogących prowadzić do śmierci. Pacjent powinien być również świadomy, że ryzyko przedawkowania zwiększa się przy łączeniu leków z alkoholem, lekami uspokajającymi, przeciwlękowymi i nasennymi.
Częste działania niepożądane
Silne opioidy nawet w zalecanych dawkach mogą powodować objawy takie jak senność, zawroty głowy, czy dezorientacja, a tym samym zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych.Mimo to, badania prowadzone w ciągu ostatnich lat wykazały, że u osób przyjmujących opioidy w stałych dawkach stwierdza się jedynie niewielkie pogorszenie zdolności kierowania samochodem. Zanim pacjent zdecyduje się siąść za kierownicę, powinien przyjmować stałą dawkę leku przynajmniej przez 5–7 dni i unikać jednoczesnego stosowania innych leków psychoaktywnych. Nie należy prowadź pojazdów (i obsługiwać innych urządzeń mechanicznych) w okresie zmiany dawkowania lub gdy jego przyjmowanie powoduje u pacjenta senność lub splątanie.
Jak zakończyć przyjmowanie opioidów?
Pacjent lub jego opiekun powinien być również świadomy, że przerwanie stosowania opioidu może spowodować objawy odstawienne. Najczęściej przypominają one objawy grypy. W większości przypadków nie stanowią zagrożenia życia, ale mogą być bardzo nieprzyjemne. W celu zminimalizowania objawów odstawiennych, pacjent powinien skontaktować się z lekarzem, aby ustalić stopniowo malejące dawki.
Piśmiennictwo:
- Graczyk M, Krajnik M. Opioidofobia lekarzy i chorych jako przeszkoda w skutecznym leczeniu bólu u chorego na nowotwór. W: Chory na nowotwór – kompendium leczenia bólu. Red. M. Malec-Milewska, M. Krajnik, J. Wordliczek. Medical Education Sp. z o.o., 2013.
- Wang Y.M., Liu Z.W., Liu J.L., Zhang L. Efficacy and tolerability of oxycodone in moderate–severe cancer-related pain: a meta-analysis of randomized controlled trials. Exp. Ther. Med. 2012; 4: 249–254
- Ahmedzai SH, Nauck F, Bar-Sela G, Bosse B, Leyendecker P, Hopp M. A randomized, double-blind, active-controlled, double-dummy, parallel-group study to determine the safety and efficacy of oxycodone/naloxone prolonged-release tablets in patients with moderate/severe, chronic cancer pain. Palliat Med. 2012 Jan;26(1):50-60. doi: 10.1177/0269216311418869. Epub 2011 Sep 21.
- Leppert W. Rola analgetyków opioidowych w leczeniu bólu neuropatycznego u chorych na nowotwory. Medycyna Paliatywna w Praktyce 2014; 8, 2: 81–84. https://journals.viamedica.pl/palliative_medicine_in_practice/article/view/38630/33700
- Woroń J., Dobrogowski J., Wordliczek J. Wybór opioidów i ich dawkowanie w leczeniu bólu Medycyna po Dyplomie 2011(20); 4(181): 77-82. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/968/original/Strony_od_MpD_2011_04-11.pdf?1468242316
- Woroń J. Opioidowe leki przeciwbólowe. Chirurgia Po Dyplomie 2017; 6 https://podyplomie.pl/chirurgia/29227,opioidowe-leki-przeciwbolowe
