Filtry – czym są i jak je dobrać?
Naturalną ochroną skóry jest produkcja barwnika – melaniny. Zabarwienie bezpośrednie pojawia się po ok. 6 godzinach i jest efektem działania UVA, wynikiem fotoksydacji premelaniny w naskórku i redystrybucji melaniny kumulowanej w melanocytach (tzw. zjawisko Meyrowskiego). Jest to pigmentacja nietrwała. Opalenizna właściwa, opóźniona pojawia się po 48 godzinach, za nią odpowiada UVB i towarzyszy mu rumień. Jest wywołana pobudzeniem melanocytów oraz wzrostem syntezy melaniny i namnażaniem się melanosomów.
Czym jest fototyp skóry?
Fototyp to osobnicza odpowiedź na działanie promieniowania słonecznego. Skala została opracowana w 1988 roku przez Fitzpatricka, obejmuje podział na 6 fototypów w zależności od koloru oczu, włosów, skóry i reakcji na promieniowanie (opalenizna, poparzenie słoneczne).
Jakie wymagania stawiane są filtrom ochronnym?
Dopuszczone do użycia w kosmetykach filtry określa Załącznik VI do Rozporządzenia 1223/2009/WE. Filtry powinny być bezwonne, stabilne chemicznie, przebadane toksykologicznie i możliwe do obróbki galenowej. Preparaty promieniochronne to produkty o zaostrzonych kryteriach rejestracyjnych, co oznacza, że należy udowodnić ich działanie.
Jakie rodzaje filtrów występują na rynku?
Filtry pod względem budowy dzielimy na fizyczne i chemiczne.
Jakie właściwości posiadają filtry fizyczne?
Filtry fizyczne (mineralne) – kiedyś sądzono, że pozostają na powierzchni skóry i odbijają promieniowanie niczym lustro. Teraz – mimo że ten mit jest ciągle powtarzany – naukowcy zweryfikowali zasadę działania filtrów mineralnych i udowodnili, że opiera się ona głównie na absorpcji promieniowania i tylko w niewielkim stopniu na jego odbiciu (5%).
Cząsteczki filtrów fizycznych mają wielkość 20-300 µm, a w formach nano 20-80 µm. Formy nano mogą być bardziej reaktywne i mogą generować powstawanie wolnych rodników. By temu zapobiec nanocząsteczki pokrywa się dimetikonem lub krzemionką, które warunkują ich stabilność.
Filtry mineralne mają gorsze właściwości kosmetyczne, są „cięższe”, gorzej się rozprowadzają i mogą bielić skórę, mają jednak tę zaletę, że mogą być stosowane u noworodków od 1 dnia życia. Są też polecane dla alergików i skór wrażliwych. Im większa cząsteczka, tym większe odbicie i większe bielenie.
Do filtrów fizycznych zaliczamy:
- tlenek tytanu – (INCI: Titanium dioxide i Titanium dioxide(nano)), ochrona przed UVB i UVA krótkim (290-350 nm),
- tlenek cynku – (INCI: Zinc oxide i Zinc oxide(nano)), ochrona przed UVB i UVA w zakresie 290-385 nm – cechuje się bardzo dużą fotostabilnością.
Dodatek tlenku żelaza (INCI: Iron oxide) zwiększa ochronę przed UVA, zapobiegając powstawaniu i rozwojowi melazmy, często spotyka się go w kosmetykach koloryzujących. Do produktów przeciwsłonecznych dodaje się też połączenie węglanu cynku z tlenkiem żelaza, czyli kalaminę o lekko różowym odcieniu. Działa antybakteryjnie, łagodząco na naskórek i chroni przed HEV.
Jakie właściwości posiadają filtry chemiczne?
Filtry chemiczne pochłaniają promieniowanie UV i zamieniają jego energię na energię wiązań chemicznych lub ciepło. Ta grupa filtrów rozwija się najbardziej intensywnie, co roku wielkie koncerny udoskonalają swoje substancje i rejestrują nowe patenty.
Przykłady filtrów:
- Octocrylen (290-330 nm, UVB + UVA-2 – krótkie), maksymalne stężenie do 10%, fotostabilny, stabilizuje inne filtry, najlepiej działa w połączeniach,
- Tinosorb S – bemotrizinol, filtr szerokopasmowy, wysoce fotostabilny, nie wykazuje zdolności penetrujących,
- Tinosorb M – bisoktrizol, wysoce fotostabilny, pigment o małych cząsteczkach, rozpuszczalny w fazie wodnej, maksymalne stężenie do 10%,
- Tinosorb A2B – wprowadzony w 2016 roku, pokrywa zakres UVA-2 (320-340 nm),
- Octyl salicylate – (UVB 290-320 nm), stosowany jako stabilizator avobenzonu,
- Octyl methoxycinnamate – chroni przed UVB (290-320 nm),
- Uvinul T 150 – Ethylhexyl Triazone, chroni w zakresie UVB i UVA-2 do 314 nm,
- Parsol 1789 – Avobenzone, metoksydibenzoilometan butylu (330-385 nm UVA) – filtr starszej generacji, mocno niestabilny, powinien być stabilizowany innymi substancjami (np. octocrylenem), może podrażniać, szczególnie w wyższych stężeniach,
- Mexoryl XL – wysoka fotostabilność, maksymalne stężenie do 15%,
- Mexoryl SX – pochodna benzylidenokamfory, chroni w zakresie 290-385 nm (UVB i UVA), maksymalne stężenie do 10%,
- Mexoryl 400 – stężenie do 3%, chroni przed UVA-1 w zakresie 370-400 nm, którego żaden inny filtr nie pokrywa.
W produkcie można zastosować mieszaninę filtrów tak, by uzyskać jak najszerszą ochronę lub można wykorzystać tak zwane filtry szerokopasmowe. Wymagania co do takich filtrów są następujące: 90% pochłanianego UV musi być z przedziału 290-377 nm, 10% powyżej 377 nm, a 1/3 wartości SPF to ochrona przeciw UVA. Większość z tych substancji to patenty wielkich koncernów kosmetycznych. Do filtrów szerokopasmowych zalicza się: Mexoryl XL, SX, 400, Phenylene Bis-Diphenyltriazine, Tinosorb S, Tinosorb M, Tinosorb A2B, Triasorb. Wiele z nich rozpuszcza się w fazie wodnej, co powoduje, że kosmetyk jest „lekki”, nie przetłuszcza skóry, jest przyjemny w użytkowaniu, a co za tym idzie – regularnie stosowany.
Czytaj także: Filtry ochronne.
