Czy terapia fagowa wywołuje działania niepożądane?
Zastosowanie bakteriofagów w terapii nie powoduje silnych efektów ubocznych, takich jak alergie. W niektórych przypadkach stwierdza się natomiast podwyższenie temperatury ciała i pogorszenie samopoczucia, nudności i biegunki, co wynika z uwolnienia endotoksyn podczas lizy komórek bakteryjnych. W przypadku podawania przez dłuższy czas preparatów zawierających bakteriofagi stwierdza się wzrost miana przeciwciał IgG i IgM w surowicy.
Jakie są wady wykorzystania bakteriofagów?
Użycie bakteriofagów w terapii posiada także wady. Poważnym zagrożeniem jest udział wirusów bakteryjnych w horyzontalnym transferze genów, co może doprowadzić do powstania nowych groźnych szczepów bakterii. Oprócz tego problem stanowi słaba penetracja cząstek fagowych do wielu tkanek pacjenta, immunogenność wirionów oraz trudności w otrzymywaniu dostatecznie oczyszczonych preparatów. Wiele z tych problemów można ominąć, stosując zamiast całych cząstek wirusowych – ich części, na przykład pojedyncze białka posiadające aktywność przeciwbakteryjną.
Przyszłość terapii fagowej
Rozwój inżynierii genetycznej oraz lepsza znajomość natury wirusów stwarza szerokie możliwości ich praktycznego wykorzystania w diagnostyce i terapii licznych chorób. Stworzenie banku bakteriofagów przeciwko wielu gatunkom bakterii umożliwia szybkie wytworzenie produktu leczniczego „na żądanie” lub w momencie, kiedy globalne trendy oporności szczepów bakteryjnych ulegną zmianie.
Sytuacja związana z opornością patogenów i pojawianiem się nowych szczepów zagrażających zdrowiu i życiu ludzi zmienia się dynamicznie. Co kilka lat dochodzi do pojawiania się „nowych superbakterii”. Szczepy uważane dawniej za komensalne i niegroźne dla ludzi składniki mikrobiomu, stały się dziś dużym wyzwaniem medycznym. Informacje uzyskane za pomocą bibliotek fagowych mogą pomóc w przygotowaniu nowej klasy szczepionek przeciwko wirusowi grypy oraz swoistych przeciwciał do neutralizacji zakażeń.
Poza terapią chorób bakteryjnych, lizyny bakteriofagów mogą być także wykorzystane w testach diagnostycznych na obecność niektórych bakterii czy jako środki ochrony roślin. Trwają także badania nad zastosowaniem genetycznie modyfikowanych bakterii probiotycznych produkujących endolizyny lub samych białek jako dodatków do żywności, przeciwdziałających rozwojowi w niej bakterii patogennych. Ostatnio prowadzi się wiele badań nad stosowaniem bakteriofagów modyfikowanych genetycznie. Mogą one stanowić nośnik leków w terapii celowanej. Trwają także próby zastosowania fagów w terapii nowotworów.
Piśmiennictwo:
- Międzybrodzki R., Borysowski J., Fortuna W., Weber-Dąbrowska B., Górski A. Terapia fagowa jako alternatywa w leczeniu zakażeń wywołanych przez bakterie antybiotykooporne. Kardiochirur. Torakochir. Pol. 2006. 3, 201-205.
- Yacoby I., Bar H., Benhar I. Targeted Drug-Carrying Bacteriophages as Antibacterial Nanomedicines. Antimictob. Agents Chemother. 2007. 51, 2156-2163.
- Bar H., Yacoby I., Benhar I. Killing cancer cells by targeted drug-carrying phage nanomedicines. BMC Biotechnol. 2008. 3, 37.
- Borysowski J., Weber-Dąbrowska B., Górski A. Bacteriophage Endolysins as a Novel Class of Antibacterial Agents. Exp. Biol. Med. 2006. 4, 366-377.
- Boucher H.W., Talbot G.H., Bradley J. S., Edwards J.E., Gilbert D., Rice L. B. Bad bugs, no drugs: no ESKAPE! An update from the Infectious Diseases Society of America. Clin. Infect. Dis. 2009, 48 1-2.
- Gravitz L. Turning a new phage. Nat. Med. 2012, 18, 1318-20.
- Haddix A.C., Teutsch S.M., Corso P.S. Prevention effectiveness: a guide to decision analysis and economic evaluation. New York: Oxford University Press 2003, p 345-357.
- Nordmann P., Dortet L., Poirel L. Carbapenem resistance in Enterobacteriaceae: here is the storm! Trends Mol. Med. 2012, 18, 263-272.
- Rice LB. Federal funding for the study of antimicrobial resistance in nosocomial pathogens: no ESKAPE. J. Infect. Dis. 2009,197, 1079-81.
- https://lifescience.pl/blog/bakteriofagi-jako-alternatywa-dla-antybiotykow/
- https://uni.wroc.pl/naukowcy/bakteriobojcze-fagi/
- http://laboratoria.net/artykul/17330.html
