Poszerzone uprawnienia farmaceutów niemieckich
O niemieckie rozwiązanie dotyczące poszerzonego zakresu substytucji aptecznej leków zapytałam panią Tatianę Dikta, pracującą na stałe w Niemczech. Aby zapobiec przerwom w terapii, niemieccy aptekarze otrzymali wytyczne (tabelaryczne porównanie leków), które mogą wydać w trybie „auto-simil”.
Substytucja apteczna w trybie auto-simil
Procedura ta polega na tym, że w przypadku, gdy lek z daną substancją czynną jest nie dostępny, można wydać środek farmakologicznie i terapeutycznie porównywalny (aut simile). Jest to możliwe tylko po konsultacji z lekarzem, nie wymaga jednak powrotu pacjenta do gabinetu. Na stronie ABDA znajduje się tabela dawek równoważnych, są także podane klasy tych substancji czynnych, które ten przepis obejmuje (inhibitory ACE, sartany, bifosfoniany, wziewne kortykosteroidy, inhibitory pompy protonowej, statyny, tryptany).
Jakie leki nie mogą zostać zamienione?
Na tak zwanej liście wykluczeń zastępczych (Substitutionsauschlussliste), znajdują się substancje czynne, które podlegają ogólnemu zakazowi zamiany. W aptece musi być wydany preparat konkretnej firmy, dokładnie ten, który jest na recepcie. Nie można wydać lekarstwa innego producenta, nawet jeśli ma ono to samo stężenie substancji czynnej.
W szczególności dotyczy to substancji czynnych o wąskim indeksie terapeutycznym, gdzie nawet niewielka zmiana dawki lub stężenia substancji czynnej prowadzi do istotnych klinicznie różnic w działaniu.
Kiedy farmaceuta może ominąć zastrzeżenie „nie zamieniać”?
Lekarz ma możliwość zastrzec brak możliwości substytucji leku w aptece (opcja „aut idem”), podobną do polskiego „nie zamieniać”. Jednak aby zmniejszyć w czasie pandemii częstotliwość wizyt w przychodniach, znacznik (krzyżyk) „aut idem” postawiony przez lekarza, może w niektórych przypadkach zostać zignorowany, jeżeli na przykład lek jest niedostępny. W tym wypadku należy skontaktować się z lekarzem i wystarczy, że farmaceuta tę konsultację udokumentuje na recepcie. Przed pandemią w podobnej sytuacji wymagana była nowa recepta.
Pomimo tych ograniczeń tabele auto-simil są pierwszym i podstawowym przyczynkiem do poszerzenia zadań aptek niemieckich w zakresie farmakoterapii.
Warto zauważyć, że to rozwiązanie radzenia sobie z kryzysem wprowadzono, pomimo, że uchwalenie Ustawy o wzmocnieniu apteki, która przewiduje szczepienia w aptece, możliwość powtarzania recept i opłaty za usługi farmaceutyczne, przeciąga się przez konsultacje w Komisji Europejskiej.