W listopadzie 2024 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wydała 9 decyzji o dopuszczeniu do obrotu nowych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Dotyczą one 2 nowych substancji czynnych (marstacymab, mirwetuksymab sorawtanzyny – oznaczony jako lek sierocy) oraz 5 substancji czynnych już stosowanych w lecznictwie.
Produkty omówiono w ramach klasy ATC według WHO oraz substancji czynnej z uwzględnieniem wskazań i mechanizmu działania według Charakterystyki Produktu Leczniczego, pomijając inne szczegóły, które można znaleźć w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Produktów Leczniczych (https://www.ema.europa.eu).
B – Krew i układ krwiotwórczy
B02 – Leki przeciwkrwotoczne; B02B – Witamina K i inne hemostatyki; B02BX – Inne hemostatyki działające ogólnie
Marstacimab: Hympavzi (Pfizer) jest wskazany do stosowania w rutynowej profilaktyce epizodów krwawienia u pacjentów w wieku 12 lat i starszych, o masie ciała co najmniej 35 kg, u których występuje: ciężka hemofilia A (wrodzony niedobór czynnika VIII, aktywność FVIII <1%) bez inhibitorów czynnika VIII lub ciężka hemofilia B (wrodzony niedobór czynnika IX, aktywność FIX <1%) bez inhibitorów czynnika IX.
Marstacymab jest ludzkim przeciwciałem monoklonalnym klasy IgG1 (immunoglobuliną G typu 1) wytwarzanym w komórkach jajnika chomika chińskiego techniką rekombinacji DNA, skierowanym przeciwko domenie Kunitza 2 (K2) inhibitora szlaku zależnego od czynnika tkankowego (ang. tissue factor pathway inhibitor, TFPI), głównego inhibitora zewnętrznej kaskady krzepnięcia. TFPI początkowo wiąże się z aktywnym miejscem czynnika Xa i hamuje jego aktywność za pośrednictwem swojej drugiej domeny Kunitza (K2). Działanie marstacymabu, polegające na neutralizowaniu hamującej aktywności TFPI, może pozwalać na wzmocnienie szlaku zewnętrznego i kompensowanie niedoborów w wewnętrznym szlaku kaskady krzepnięcia poprzez zwiększenie dostępności wolnego czynnika Xa, co z kolei prowadzi do zwiększenia wytwarzania trombiny i promowania hemostazy.
J – Leki przeciwzakaźne działające ogólnie
J07 – Szczepionki;
J07A – Szczepionki bakteryjne; J07AH – Szczepionki przeciwko meningokokom; J07AH11 – Meningokoki klas A,B,C,Y,W-135 – pięciowalentny skoniugowany oczyszczony antygen polisacharydowy i białko wiążące czynnik H (klasa obowiązująca od roku 2025)
Meningococcale classis A,B,C,Y,W-135 coniugatum vaccinum: Penbraya (Pfizer) jest wskazana do czynnego uodparniania osób w wieku 10 lat i starszych w celu zapobiegania chorobie inwazyjnej wywoływanej przez szczepy Neisseria meningitidis grup A, B, C, W i Y.
Penbraya indukuje wytwarzanie przeciwciał bakteriobójczych skierowanych przeciwko polisacharydom otoczkowym Neisseria meningitidis grup A, C, W i Y skoniugowane z toksoidem tężcowym jako nośnikiem białkowym oraz wariantom białka fHbp wiążącego czynnik H z podrodzin A i B ze szczepów Neisseria meningitidis grupy B, które są wytwarzane w komórkach Escherichia coli metodą rekombinacji DNA. Przeciwciała przeciw meningokokom chronią przed inwazyjną chorobą meningokokową poprzez działanie bakteriobójcze za pośrednictwem układu dopełniacza.
J07B – Szczepionki wirusowe; J07BB – Szczepionki przeciw grypie
Influenzae vaccinum: Fluad (Seqirus) i Flucelvax (Seqirus) oraz zarejestrowana w Polsce również w listopadzie 2024 Efluelda (Sanofi Winthrop) to aktualnie jedyne zarejestrowane iniekcyjne triwalentne szczepionki przeciwko grypie sezonowej. Wcześniej zarejestrowano aktualnie jedyną obecnie szczepionkę triwalentną w postaci aerozolu do nosa Fluenz (AstraZeneca).
Fluad (Seqirus) to szczepionka z antygenami powierzchniowymi (hemaglutynina i neuraminidaza), inaktywowana, z zawierającym skwalen adiuwantem MF59C.1, w której szczepy wirusa grypy zostały namnożone w zalężonych jajach kur ze stad wolnych od określonych patogenów. Szczepionka zawiera po 15 mcg hemaglutyniny każdego ze szczepów wirusa grypy.
Flucelvax (Seqirus) to szczepionka z antygenami powierzchniowymi (hemaglutynina i neuraminidaza), inaktywowana, w której szczepy wirusa grypy zostały namnożone w komórkach psiej nerki Madin-Darby’ego (Madin Darby Canine Kidney – MDCK). Szczepionka zawiera po 15 mcg hemaglutyniny każdego ze szczepów wirusa grypy.
Efluelda (Sanofi Winthrop) to szczepionka z antygenami powierzchniowymi (hemaglutynina i neuraminidaza), inaktywowana, zawierająca rozszczepiony wirion, w której szczepy wirusa grypy zostały namnożone w zarodkach kurzych. Szczepionka zawiera po 60 mcg hemaglutyniny każdego ze szczepów wirusa grypy.
Szczepy wirusa grypy w szczepionce donosowej Fluenz (AstraZeneca) są: przystosowane do warunków niskiej temperatury (ang. cold-adapted, ca); wrażliwe na temperaturę (ang. temperature-sensitive, ts) oraz atenuowane (ang. attenuated, att). Dzięki temu replikują się one w nosogardzieli i wywołują zwiększenie odporności. Fluenz jest wskazana do stosowania w celu zapobiegania grypie u dzieci i młodzieży w wieku od 24 miesięcy do poniżej 18 lat. Zawiera żywe atenuowane wirusy grypy sezonowej, wytwarzane w komórkach Vero odwrotną techniką genetyczną (produkt zawiera więc organizmy modyfikowane genetycznie, ang. genetically modified organisms,GMO), namnażane w zapłodnionych jajach kurzych pochodzących od zdrowych stad kurzych.
Ponadto zarejestrowano 8 czterowalentnych szczepionek przeciw grypie sezonowej. Do sprzedaży w Polsce wprowadzono 5 marek szczepionek czterowalentnych: od sierpnia 2017 VaxigripTetra (Sanofi Pasteur), od sierpnia 2018 Influvac Tetra (Viatris), od października 2019 Fluenz Tetra (AstraZeneca) w postaci aerozolu do nosa, od marca 2020 Fluarix Tetra (GlaxoSmithKline) i od lutego 2024 Efluelda Tetra (Sanofi Pasteur; szczepionka wprowadzona pierwotnie pod nazwą Efluelda) zawierająca po 60 mcg hemaglutyniny.
Nie pojawiły się jeszcze na rynku w Polsce: Fluad Tetra (Seqirus), Flucelvax Tetra (Seqirus) zawierające po 15 mcg hemaglutyniny i Supemtek (Sanofi Winthrop) szczepionka czterowalentna rekombinowana (przy użyciu systemu ekspresji genetycznej bakulowirusa w ciągłej, owadziej linii komórkowej pozyskanej z komórek Sf9 gatunku Spodoptera frugiperda) w nowej dawce po 45 mcg hemaglutyniny każdego szczepu.
Zarejestrowano także 6 iniekcyjnych szczepionek przeciwko grypie odzwierzęcej H5N1 wskazanych do uodpornienia czynnego na podtyp H5N1 wirusa grypy typu A: Adjupanrix [GlaxoSmithKline Biologicals; poprzednia nazwa szczepionki: Pandemic Influenza Vaccine (H5N1)] zawierającą namnażany w zarodkach kurzych rozszczepiony inaktywowany wirion i adiuwant AS03; Aflunov (Seqirus), Foclivia (Seqirus) i Zoonotic Influenza Vaccine Seqirus zawierające namnażane na zarodkach kurzych inaktywowane antygeny powierzchniowe (hemaglutyninę i neuraminidazę) i adiuwant MF59C.1; Celldemic (Seqirus) i Incellipan (Seqirus) zawierające inaktywowane antygeny powierzchniowe wirusa grypy (hemaglutynina i neuraminidaza) namnażane w komórkach psiej nerki Madin-Darby’ego (ang. Madin Darby Canine Kidney, MDCK) i adiuwant MF59C.1 (MF59).
Ponadto zarejestrowano szczepionkę Pandemic influenza vaccine H5N1 AstraZeneca (preparat zarejestrowany pierwotnie pod nazwą Pandemic influenza vaccine H5N1 MedImmune) w postaci aerozolu do nosa, zawierającą żywy atenuowany wirus grypy pandemicznej H5N1, wytwarzany w komórkach Vero odwrotną techniką genetyczną, namnażany w zapłodnionych jajach kurzych pochodzących od zdrowych stad kurzych.
L – Leki przeciwnowotworowe i wpływające na układ odpornościowy
L01 – Leki przeciwnowotworowe; L01F – Przeciwciała monoklonalne i połączenia przeciwciała z lekiem; L01FX – Inne przeciwciała monoklonalne i połączenia przeciwciała z lekiem
Mirvetuximab soravtansine: Elahere (AbbVie) w monoterapii jest wskazany w leczeniu dorosłych pacjentek z opornym na platynę, surowiczym, o wysokim stopniu złośliwości nabłonkowym rakiem jajnika, rakiem jajowodu lub pierwotnym rakiem otrzewnej z dodatnim receptorem folianowym alfa (FRα), które otrzymały wcześniej od jednego do trzech schematów leczenia systemowego.
Mirwetuksymab sorawtanzyny jest koniugatem przeciwciała z lekiem (ang. antibody-drug conjugate, ADC) skierowanym przeciw FRα. Składa się z przeciwciała monoklonalnego anty-FRα podtypu IgG1, wyprodukowanego przy użyciu technologii rekombinacji DNA w komórkach jajnika chomika chińskiego i przyłączonego poprzez rozszczepialny łącznik do majtanzynoidu DM4. Mirwetuksymab sorawtanzyny zawiera średnio 3,4 cząsteczki DM4 związane z przeciwciałem anty-FRα. Funkcją przeciwciała jest wiązanie się z FRα na powierzchni komórek raka jajnika. DM4 jest inhibitorem mikrotubul. Po związaniu się z FRα, mirwetuksymab sorawtanzyna ulega internalizacji, po czym następuje wewnątrzkomórkowe uwolnienie DM4 poprzez rozszczepienie proteolityczne. DM4 zakłóca sieć mikrotubul w komórce, powodując zatrzymanie cyklu komórkowego i śmierć komórki na drodze apoptozy.
Decyzją Komisji Europejskiej z 19 marca 2015 mirwetuksymab sorawtanzyny został oznaczony jako sierocy produkt leczniczy w podanym wskazaniu i w okresie do 15 listopada 2034 ma zagwarantowaną 10‑letnią wyłączność rynkową.
L04/L04A – Leki hamujące układ odpornościowy; L04AX – Inne leki hamujące układ odpornościowy
Pomalidomide: Pomalidomide Teva to 9. zarejestrowana marka pomalidomidu. Do sprzedaży wprowadzono od sierpnia 2020 Imnovid (Bristol-Myers Squibb; wcześniejsza nazwa leku: Pomalidomide Celgene).
Również w listopadzie 2024 zarejestrowano w Polsce odpowiednio 8. i 10. w kolejności markę pomalidomidu: Pomalidomide Sandoz i Pomalidomide Grindeks.
Nie pojawiły się jeszcze na rynku: Pomalidomide Accord (Accord Healthcare), Pomalidomide Glenmark, Pomalidomide Krka, Pomalidomide PPH (Polpharma), Pomalidomide Viatris, Pomalidomide Zentiva.
Leki są wskazane: w skojarzeniu z bortezomibem i deksametazonem w leczeniu dorosłych pacjentów ze szpiczakiem mnogim, u których stosowano uprzednio co najmniej jeden schemat leczenia zawierający lenalidomid; w skojarzeniu z deksametazonem w leczeniu dorosłych pacjentów z nawrotowym i opornym szpiczakiem mnogim, u których stosowano uprzednio co najmniej dwa schematy leczenia zawierające zarówno lenalidomid i bortezomib, i u których w trakcie ostatniego leczenia nastąpiła progresja choroby.
S – Narządy zmysłów
S01 – Leki oftalmologiczne; S01L – Środki stosowane w leczeniu zaburzeń naczyniowych oka; S01LA – Leki hamujące tworzenie nowych naczyń
Aflibercept: Opuviz (Samsung Bioepis) i Afqlir (Sandoz) to odpowiednio 3. i 4. zarejestrowana w tej klasie marka afliberceptu, leki biopodobne. Do sprzedaży wprowadzono od kwietnia 2013 lek oryginalny Eylea (Bayer). Nie pojawił się jeszcze na rynku Yesafili (Biosimilar Collaborations).
Aflibercept jest białkiem fuzyjnym składającym się z fragmentów domen zewnątrzkomórkowych ludzkich receptorów czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego (ang. Vascular Endothelial Growth Factor, VEGF) 1 i 2, połączonych z fragmentem Fc ludzkiej IgG1, produkowanych w komórkach K1 jajnika chomika chińskiego (CHO) technologią rekombinacji DNA.
Leki są wskazane do stosowania u dorosłych w celu leczenia: neowaskularnej (wysiękowej) postaci zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem (ang. Age-related Macular Degeneration, AMD); zaburzeń widzenia spowodowanych obrzękiem plamki żółtej wtórnym do niedrożności naczyń żylnych siatkówki (jej gałęzi BRVO, ang. Branch Retinal Vein Occlusion lub żyły środkowej CRVO, ang. Central Retinal Vein Occlusion); zaburzeń widzenia spowodowanych cukrzycowym obrzękiem plamki żółtej (DME, ang. Diabetic Macular Oedema); zaburzeń widzenia spowodowanych neowaskularyzacją podsiatkówkową (ang. Choroidal Neovascularisation, CNV) wtórną do krótkowzroczności (CNV wtórna do krótkowzroczności).
Ponadto Eylea jest wskazany do stosowania u wcześniaków w celu leczenia retinopatii wcześniaków (ang. retinopathy of prematurity, ROP) w strefie I (stadium 1+, 2+, 3 lub 3+), w strefie II (stadium 2+ lub 3+) lub agresywnej tylnej postaci ROP (ang. aggressive posterior ROP, AP-ROP).
Czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego-A (VEGF-A) i łożyskowy czynnik wzrostu (ang. Placental Growth Factor, PlGF) należą do rodziny VEGF czynników angiogennych. Mogą one działać jako silne czynniki mitogenne i chemotaktyczne oraz czynniki zwiększające przepuszczalność naczyń określonych komórek śródbłonka. VEGF działa za pośrednictwem dwóch receptorów kinaz tyrozynowych, VEGFR-1 i VEGFR-2, znajdujących się na powierzchni komórek śródbłonka. PlGF wiąże się tylko z VEGFR-1, który jest także obecny na powierzchni leukocytów. Nadmierna aktywacja tych receptorów przez VEGF-A może powodować patologiczne nowotworzenie naczyń i nadmierną przepuszczalność naczyń. W tych procesach PlGF może współdziałać z VEGF-A i jest również znany jako promotor infiltracji leukocytów oraz stanu zapalnego naczyń krwionośnych. Aflibercept działa jako rozpuszczalny receptor przynętowy, który wiąże VEGF-A i PlGF z większym powinowactwem niż ich naturalne receptory i w ten sposób może zahamować wiązanie i aktywację tych pokrewnych receptorów VEGF.
Wysiękowa postać AMD charakteryzuje się patologiczną neowaskularyzacją podsiatkówkową (ang. Choroidal Neovascularisation, CNV). Wyciek krwi i płynu z CNV może spowodować pogrubienie lub obrzęk siatkówki i (lub) krwawienie podsiatkówkowe lub wewnątrzsiatkówkowe, co prowadzi do pogorszenia ostrości wzroku. U pacjentów leczonych afliberceptem (jedno wstrzyknięcie na miesiąc przez trzy kolejne miesiące, a następnie jedno wstrzyknięcie co 2 miesiące), grubość centralnej części siatkówki (ang. Central Retinal Thickness, CRT) uległa zmniejszeniu niedługo po rozpoczęciu leczenia, a średni rozmiar CNV zmniejszył się.
V – Preparaty różne
V10 – Radiofarmaceutyki lecznicze; V10X – Inne radiofarmaceutyki lecznicze; V10XX – Różne radiofarmaceutyki lecznicze
Lutetium [177Lu] chloride: Theralugand (Eckert & Ziegler Radiopharma) prekursor radiofarmaceutyku, roztwór to 5. rejestracja preparatu do znakowania izotopem lutetu 177Lu. Preparat jest przeznaczony wyłącznie do radioznakowania in vitro cząstek nośnych, specjalnie opracowanych i dopuszczonych do stosowania dla celów znakowania przy pomocy tego radionuklidu, podawanych następnie pacjentom określoną drogą podania. Nieprzeznaczony do bezpośredniego podawania pacjentom.
Wcześniej zarejestrowano preparaty: EndolucinBeta (ITM Medical Isotopes), LutaPol (Narodowe Centrum Badań Jądrowych), Lumark (IDB Holland), Lutetium (177Lu) chloride Billev (preparat zarejestrowany pierwotnie pod nazwą ilLuzyce).
Niektóre decyzje porejestracyjne Komisji Europejskiej:
- decyzja z 25 XI 2024 dotycząca wycofania, na wniosek podmiotu odpowiedzialnego (VBI Vaccines) z 25 X 2024, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi PreHevbri, zarejestrowanego 25 IV 2022 – substancja czynna: szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (rekombinowana, adsorbowana), klasa: J07BC;
- decyzja z 25 XI 2024 dotycząca wycofania z dniem 1 I 2025, na wniosek podmiotu odpowiedzialnego (Novartis Europharm) z 29 X 2024, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Extavia, zarejestrowanego 20 V 2008 – substancja czynna: interferon beta-1b, klasa: L03AB.
Opracowanie: dr n. farm. Jarosław Filipek
Kierownik Działu Informacji o Produktach
Administrator Farmaceutycznej Bazy Danych BAZYL
IQVIA
2024-12-30
Źródła:
- nomenklatura nazw substancji czynnych oraz klasyfikacja ATC na podstawie opracowania WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology (“Guidelines for ATC Classification and DDD assignment 2024”, Oslo 2024; “ATC classification Index with DDDs 2024”, Oslo 2024), ze zmianami i uzupełnieniami mającymi zastosowanie w roku 2024 – tłumaczenie własne;
- informacje rejestracyjne: “Union Register of medicinal products for human use”; “Union Register of not active medicinal products for human use”;
- informacje o wprowadzeniu produktu na rynek w Polsce: dane IQVIA;
- opisy wskazań i mechanizmów działania: Charakterystyki Produktów Leczniczych;
- pozostałe opinie i komentarze: autorskie.
