06.2024 – nowe rejestracje leków w ramach procedury centralnej

W czerwcu 2024 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wydała 10 decyzji o dopuszczeniu do obrotu nowych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Dotyczą one 6 nowych substancji czynnych (aprocytentan, efanezoktokog alfa – oznaczony jako lek sierocy, frukwintynib, kapiwasertyb, szczepionka przeciw wirusowi Chikungunya, wibegron) oraz 4 substancji czynnych już stosowanych w lecznictwie.

Produkty omówiono w ramach klasy ATC według WHO oraz substancji czynnej z uwzględnieniem wskazań i mechanizmu działania według Charakterystyki Produktu Leczniczego, pomijając inne szczegóły, które można znaleźć w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Produktów Leczniczych (https://www.ema.europa.eu).

B – Krew i układ krwiotwórczy

B02 – Leki przeciwkrwotoczne; B02B – Witamina K i inne hemostatyki; B02BD – Czynniki krzepnięcia krwi

Coagulation factor VIII (efanesoctocog alfa): Altuvoct (Swedish Orphan Biovitrum) to 16. zarejestrowana marka ludzkiego czynnika VIII krzepnięcia krwi, w tym 8. rodzaj oraz 10. marka rekombinowanych ludzkich czynników VIII. Altuvoct jest wskazany do leczenia i w profilaktyce krwawień u pacjentów z hemofilią A (wrodzonym niedoborem czynnika VIII), we wszystkich grupach wiekowych.

Decyzją Komisji Europejskiej z 28 czerwca 2019 efanezoktokog alfa został oznaczony jako sierocy produkt leczniczy w podanym wskazaniu, a w okresie do 18 czerwca 2036 Altuvoct ma zagwarantowaną 12‑letnią wyłączność rynkową, w tym 2 lata dodatkowej ochrony ze względu na zastosowanie pediatryczne.

Efanezoktokog alfa (ludzki rekombinowany czynnik krzepnięcia VIII) jest białkiem fuzyjnym zawierającym 2829 aminokwasów, wytwarzanym metodą rekombinacji DNA w linii embrionalnych komórek nerki ludzkiej (ang. human embryonic kidney, HEK), które tymczasowo zastępuje brakujący czynnik krzepnięcia VIII konieczny do uzyskania skutecznej hemostazy. Efanezoktokog alfa to białko czynnika krzepnięcia VIII (FVIII), które zostało zaprojektowane w taki sposób, aby nie wiązało się z endogennym czynnikiem von Willebranda (VWF), w celu wydłużenia okresu półtrwania wynikającego z interakcji FVIII-VWF. Domena D’D3 VWF jest regionem, który wchodzi w interakcję z FVIII. Przyłączanie domeny D’D3 VWF do białka fuzyjnego rFVIII-Fc zapewnia ochronę i stabilność FVIII i zapobiega interakcji FVIII z endogennym VWF, wydłużając w ten sposób okres półtrwania FVIII wynikającego z klirensu VWF. Region Fc ludzkiej immunoglobuliny G1 (IgG1) wiąże się z noworodkowym receptorem Fc (FcRn). FcRn jest częścią naturalnie występującego szlaku opóźniającego degradację lizosomalną immunoglobulin poprzez przywrócenie tych białek do krążenia, co prowadzi do wydłużenia okresu półtrwania białka fuzyjnego w osoczu. Efanezoktokog alfa zawiera 2 polipeptydy XTEN, które dodatkowo zwiększają jego farmakokinetykę. Naturalna domena B FVIII (poza 5 aminokwasami) jest zastępowana pierwszym polipeptydem XTEN poprzez wstawienie go między reszty aminokwasowe FVIII N745 i E1649; natomiast drugi polipeptyd XTEN jest wstawiany między domenę D’D3 a Fc.

Kompleks czynnik VIII/czynnik von Willebranda składa się z dwóch cząsteczek (czynnika VIII i czynnika von Willebranda) o odmiennych funkcjach fizjologicznych. Czynnik VIII, po podaniu pacjentowi z hemofilią, wiąże się z czynnikiem von Willebranda pacjenta. Aktywowany czynnik VIII działa jako kofaktor wobec aktywowanego czynnika IX, przyspieszając konwersję czynnika X do aktywowanego czynnika X. Aktywowany czynnik X przekształca protrombinę w trombinę. Z kolei trombina przekształca fibrynogen w fibrynę, co umożliwia powstanie skrzepu.

Hemofilia A jest dziedzicznym, sprzężonym z płcią (z chromosomem X) zaburzeniem układu krzepnięcia krwi, w którym występuje obniżony poziom czynnika VIII:C lub jego brak, w wyniku czego dochodzi do krwawień do stawów, mięśni lub narządów wewnętrznych. Krwawienia mogą być samoistne lub w wyniku urazów powypadkowych lub po zabiegach chirurgicznych. Leczenie substytucyjne pozwala na zwiększenie poziomu czynnika VIII w osoczu, na skutek czego dochodzi do czasowego wyrównania niedoboru czynnika i zmniejszenie skłonności do krwawień.

Zarejestrowano wcześniej 7 rodzajów rekombinowanych ludzkich czynników VIII krzepnięcia krwi:

• damoctocog alfa pegol (1 marka): Jivi (Bayer);
• lonoctocog alfa (1 marka): Afstyla (CSL Behring);
• octocog alfa (2 marki): Advate (Takeda), Kovaltry (Bayer);
• rurioctocog alfa pegol (1 marka): Adynovi (Baxalta Innovations) – pojawił się na rynku w Polsce od lutego 2022;
• simoctocog alfa (2 marki): Nuwiq (Octapharma) – pojawił się na rynku w Polsce od maja 2024, Vihuma (Octapharma);
• turoctocog alfa (1 marka):NovoEight (Novo Nordisk);
• turoctocog alfa pegol (1 marka):Esperoct (Novo Nordisk) – pojawił się na rynku w Polsce od czerwca 2023.

Ponadto zarejestrowano 5 marek leków zawierających ludzki czynnik VIII krzepnięcia krwi wytwarzany z osocza ludzkich dawców. Do sprzedaży wprowadzono 4 marki: Emoclot (Kedrion), Haemoctin (Biotest), Octanate (Octapharma) i od września 2016 Beriate (CSL Behring).

Nie pojawiły się jeszcze na rynku: Octanate LV (Octapharma), Pharmavate (Pharma Innovations).

Ostatnio skreślono z Rejestru: Helixate NexGen (Bayer), Iblias (Bayer; octocog alfa), Kogenate Bayer (lek był obecny na rynku w Polsce od lipca 2009; octocog alfa), Optivate (BPL Bioproducts Laboratory), Recombinate (Shire; octocog alfa).

C – Układ sercowo-naczyniowy

C02 – Leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi; C02K/C02KN – Inne leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi

Aprocitentan: Jeraygo (Idorsia Pharmaceuticals) jest wskazany w leczeniu opornego nadciśnienia tętniczego u dorosłych pacjentów w skojarzeniu z co najmniej trzema lekami przeciwnadciśnieniowymi.

Endotelina (ET)-1, poprzez swoje receptory (ET_A i E_B), pośredniczy w różnych działaniach, takich jak zwężenie naczyń krwionośnych, zwłóknienie, proliferacja komórek i stan zapalny i jest nadmiernie wydzielana w nadciśnieniu tętniczym. Aprocytentan jest podwójnym lekiem ERA (ang. endothelin receptor antagonists), który hamuje wiązanie receptorów ET-1 z receptorami ET_A i ET_B, a tym samym działania, w których te receptory pośredniczą.

G – Układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

G04/G04B – Leki urologiczne; G04BD – Leki stosowane w częstomoczu i nietrzymaniu moczu

Vibegron: Obgemsa (Pierre Fabre) jest wskazany w objawowym leczeniu dorosłych pacjentów z zespołem pęcherza nadreaktywnego (ang. overactive bladder, OAB).

Wibegron jest wybiórczym i silnym agonistą receptorów β-3-adrenergicznych u ludzi w stosunku do receptorów β1-AR i β2-AR. Aktywacja receptora beta-3-adrenergicznego znajdującego się w mięśniu wypieraczu pęcherza zwiększa pojemność pęcherza moczowego poprzez rozluźnienie mięśni gładkich pęcherza podczas jego wypełniania.

J – Leki przeciwzakaźne działające ogólnie

J07 – Szczepionki; J07B – Szczepionki wirusowe;

J07BB – Szczepionki przeciw grypie

Influenzae vaccinum: Fluenz (AstraZeneca) w postaci aerozolu do nosa jest aktualnie jedyną zarejestrowaną triwalentną szczepionką przeciwko grypie sezonowej – zawiera antygeny przeciwko wirusom grypy: szczepowi typu A/(H1N1), szczepowi typu A/(H3N2) oraz szczepowi typu B (z linii Victoria). Szczepy wirusa grypy w produkcie Fluenz są: przystosowane do warunków niskiej temperatury (ang. cold-adapted, ca); wrażliwe na temperaturę (ang. temperature-sensitive, ts) oraz atenuowane (ang. attenuated, att). Dzięki temu replikują się one w nosogardzieli i wywołują zwiększenie odporności. Fluenz jest wskazana do stosowania w celu zapobiegania grypie u dzieci i młodzieży w wieku od 24 miesięcy do poniżej 18 lat. Zawiera żywe atenuowane wirusy grypy sezonowej, wytwarzane w komórkach Vero odwrotną techniką genetyczną (produkt zawiera więc organizmy modyfikowane genetycznie, ang. genetically modified organisms,GMO), namnażane w zapłodnionych jajach kurzych pochodzących od zdrowych stad kurzych.

Ponadto zarejestrowano 8 czterowalentnych szczepionek przeciw grypie sezonowej. Do sprzedaży w Polsce wprowadzono 5 marek szczepionek czterowalentnych: od sierpnia 2017 VaxigripTetra (Sanofi Pasteur), od sierpnia 2018 Influvac Tetra (Viatris), od października 2019 Fluenz Tetra (AstraZeneca) w postaci aerozolu do nosa, od marca 2020 Fluarix Tetra (GlaxoSmithKline) i od lutego 2024 Efluelda (Sanofi Pasteur; zmieniono nazwę preparatu na Efluelda Tetra, lecz preparat o nowej nazwie jeszcze nie pojawił się w sprzedaży) zawierająca po 60 mcg hemaglutyniny.

Nie pojawiły się jeszcze na rynku w Polsce: Fluad Tetra (Seqirus), Flucelvax Tetra (Seqirus) zawierające po 15 mcg hemaglutyniny i Supemtek (Sanofi Pasteur) szczepionka czterowalentna rekombinowana (przy użyciu systemu ekspresji genetycznej bakulowirusa w ciągłej, owadziej linii komórkowej pozyskanej z komórek Sf9 gatunku Spodoptera frugiperda) w nowej dawce po 45 mcg hemaglutyniny każdego szczepu.

Zarejestrowano także 6 iniekcyjnych szczepionek przeciwko grypie odzwierzęcej H5N1 wskazanych do uodpornienia czynnego na podtyp H5N1 wirusa grypy typu A: Adjupanrix [GlaxoSmithKline Biologicals; poprzednia nazwa szczepionki: Pandemic Influenza Vaccine (H5N1)] zawierającą namnażany w zarodkach kurzych rozszczepiony inaktywowany wirion i adiuwant AS03; Aflunov (Seqirus), Foclivia (Seqirus) i Zoonotic Influenza Vaccine Seqirus zawierające namnażane na zarodkach kurzych inaktywowane antygeny powierzchniowe (hemaglutyninę i neuraminidazę) i adiuwant MF59C.1; Celldemic (Seqirus) i Incellipan (Seqirus) zawierające inaktywowane antygeny powierzchniowe wirusa grypy (hemaglutynina i neuraminidaza) namnażane w komórkach psiej nerki Madin-Darby’ego (ang. Madin Darby Canine Kidney, MDCK) i adiuwant MF59C.1 (MF59).

Ponadto zarejestrowano szczepionkę Pandemic influenza vaccine H5N1 AstraZeneca (preparat zarejestrowany pierwotnie pod nazwą Pandemic influenza vaccine H5N1 MedImmune) w postaci aerozolu do nosa, zawierającą żywy atenuowany wirus grypy pandemicznej H5N1, wytwarzany w komórkach Vero odwrotną techniką genetyczną, namnażany w zapłodnionych jajach kurzych pochodzących od zdrowych stad kurzych.

J07BX – Inne szczepionki wirusowe

Chikungunya vaccine (live, attenuated): Ixchiq (Valneva) jest wskazany do czynnego uodparniania w celu zapobiegania chorobie wywoływanej przez wirus Chikungunya (CHIKV) u osób w wieku 18 lat i starszych.

Szczepionka zawiera wirus Chikungunya (CHIKV) o genotypie ECSA/IOL, szczep Δ5nsP3 (żywy, atenuowany), wytworzony w komórkach Vero – jest produktem zmodyfikowanym genetycznie (GMO). Dokładny mechanizm ochrony przed zakażeniem i (lub) chorobą CHIKV nie został ustalony. Ixchiq wywołuje wytwarzanie przeciwciał neutralizujących przeciw CHIKV. Brak danych dotyczących skuteczności produktu leczniczego Ixchiq. Kliniczną skuteczność wywnioskowano na podstawie progu miana przeciwciał neutralizujących swoistych względem CHIKV po szczepieniu.

Chikungunya jest tropikalną chorobą wirusową przenoszoną przez komary Aedes albopictus, Aedes aegypti lub Aedes polynesiensis, z objawami grypopodobnymi, wysypką lub świądem skóry.

L – Leki przeciwnowotworowe i wpływające na układ odpornościowy

L01 – Leki przeciwnowotworowe;

L01E – Inhibitory kinazy białkowej;

L01EK – Inhibitory kinazy tyrozynowej receptora czynnika wzrostu śródbłonka naczyń (VEGFR)

Fruquintinib: Fruzaqla (Takeda) stosowany w monoterapii jest wskazany w leczeniu dorosłych pacjentów z przerzutowym rakiem jelita grubego (ang. metastatic colorectal cancer, mCRC), którzy byli wcześniej leczeni dostępnymi standardowymi terapiami, w tym chemioterapią opartą na fluoropirymidynie, oksaliplatynie i irynotekanie, lekami anty-VEGF i anty-EGFR, lub u których podczas leczenia triflurydyną/tipiracylem lub regorafenibem wystąpiła progresja choroby lub nie tolerują tego leczenia.

Frukwintynib jest selektywnym inhibitorem kinaz tyrozynowych VEGFR-1, -2 i -3, którego działanie przeciwnowotworowe wynika z hamowania angiogenezy guza.

L01EX – Inne inhibitory kinazy białkowej

Capivasertib: Truqap (AstraZeneca) jest wskazany do stosowania w skojarzeniu z fulwestrantem w leczeniu dorosłych pacjentów z miejscowo zaawansowanym lub przerzutowym rakiem piersi wykazującym ekspresję receptorów estrogenowych (ER-dodatnim), HER2-ujemnym (ang. human epidermal growth factor receptor 2, HER2) z co najmniej jedną zmianą w genach PIK3CA/AKT1/PTEN, po nawrocie lub progresji, do których doszło w trakcie lub po terapii hormonalnej. U kobiet w wieku przed- lub okołomenopauzalnym Truqap z fulwestrantem należy stosować w skojarzeniu z agonistą hormonu uwalniającego hormon luteinizujący (ang. luteinising hormone releasing hormone, LHRH). U mężczyzn należy rozważyć podawanie agonisty LHRH zgodnie z obecnie obowiązującymi standardami postępowania klinicznego.

Kapiwasertyb jest silnym, selektywnym inhibitorem aktywności kinazowej wszystkich 3 izoform kinazy serynowo-treoninowej AKT (AKT1, AKT2 i AKT3). AKT jest głównym przekaźnikiem sygnału w kaskadzie 3-kinazy fosfatydyloinozytolu (PI3K) regulującej liczne procesy komórkowe, w tym: przeżycie komórek, ich proliferację, cykl komórkowy, metabolizm, transkrypcję genów i migrację komórek. Aktywacja AKT w nowotworach jest skutkiem: aktywacji wyższych etapów przez inne szlaki sygnałowe, mutacji w genie AKT1, utraty funkcji homologu fosfatazy i tensyny (ang. Phosphatase and Tensin Homolog, PTEN) oraz mutacji w podjednostce katalitycznej PI3K (PIK3CA). Kapiwasertyb zmniejsza wzrost linii komórkowych wywodzących się z guzów litych i zaburzeń hematologicznych, w tym linii komórkowych raka piersi z mutacjami PIK3CA lub AKT1 bądź bez tych mutacji lub ze zmianami w genie PTEN. Leczenie kapiwasertybem i fulwestrantem wykazywało odpowiedź przeciwnowotworową w szeregu modeli PDX (ang. patient-derived xenograft; rak piersi w przeszczepie ksenogenicznym pochodzącym od pacjenta) ludzkiego raka piersi ER+ reprezentujących różne podtypy raka piersi. Obejmowały one modele z wykrywalnymi mutacjami lub zmianami w genach PIK3CA, PTEN lub AKT1 bądź bez tych mutacji i zmian.

L01X/L01XX – Inne leki przeciwnowotworowe

Eribulin: Eribulin Baxter to 3. zarejestrowana marka erybuliny. Do sprzedaży wprowadzono od maja 2011 Halaven (Eisai). Nie pojawił się jeszcze na rynku: Mevlyq (Yes Pharmaceutical Development Services).

Leki są wskazane w leczeniu dorosłych pacjentów: z rakiem piersi miejscowo zaawansowanym lub z przerzutami, z progresją choroby po zastosowaniu co najmniej jednego cyklu chemioterapii w leczeniu zaawansowanej postaci choroby – poprzednio stosowane leczenie powinno obejmować substancję z grupy antracyklin oraz taksanów w terapii adjuwantowej lub w leczeniu przerzutowej choroby nowotworowej, chyba że u pacjentów wystąpiły przeciwwskazania; z nieoperacyjnym tłuszczakomięsakiem, którzy otrzymali uprzednio terapię wykorzystującą antracyklinę (chyba że była przeciwwskazana) w leczeniu choroby zaawansowanej lub dającej przerzuty.

Erybulina to niebędący pochodną taksanową inhibitor dynamicznej niestabilności mikrotubul, należący do klasy halichondrynowych leków przeciwnowotworowych. Jest strukturalnie uproszczonym syntetycznym analogiem halichondryny B, naturalnej substancji wyizolowanej z gąbek morskich Halichondria okadai. Hamuje fazę wzrostu mikrotubul bez wpływu na fazę skracania oraz rozdziela tubulinę w nieproduktywne agregaty. Działa poprzez mechanizm antymitotyczny bazujący na tubulinie, prowadzący do blokady cyklu komórkowego w fazie G₂/M, rozerwania wrzeciona mitotycznego i w końcu apoptotycznej śmierci komórki w wyniku przedłużającej się i nieodwracalnej blokady mitozy.

L04/L04A – Leki hamujące układ odpornościowy; L04AC – Inhibitory interleukiny

Tocilizumab: Tofidence (Biogen) to lek biopodobny, 3. zarejestrowana marka tocylizumabu. Do sprzedaży wprowadzono 2 marki: od stycznia 2010 lek oryginalny RoActemra (Roche) i od kwietnia 2024 Tyenne (Fresenius Kabi).

Leki, w skojarzeniu z metotreksatem (MTX), są wskazane:

• w leczeniu dorosłych pacjentów z czynnym, postępującym reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) o ciężkim nasileniu, nieleczonych dotychczas MTX;
• w leczeniu dorosłych pacjentów z czynnym reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego, u których stwierdzono niewystarczającą odpowiedź na leczenie lub nietolerancję dotychczasowego leczenia jednym lub kilkoma lekami przeciwreumatycznymi modyfikującymi przebieg choroby (LMPCh, ang. DMARDs: Disease-Modifying Antirheumatic Drugs) lub inhibitorami czynnika martwicy nowotworu (ang. anti-TNF);
• w leczeniu wielostawowego młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (wMIZS; czynnik reumatoidalny pozytywny lub negatywny oraz postać nielicznostawowa, rozszerzająca) u dzieci w wieku od 2 lat, u których stwierdzono niewystarczającą odpowiedź na wcześniejsze leczenie MTX.

Leki mogą być podawane w monoterapii w przypadku nietolerancji MTX lub jeśli kontynuacja leczenia MTX nie jest wskazana.

Wykazano, że tocylizumab zmniejsza szybkość postępu uszkodzenia stawów mierzonego radiologicznie oraz powoduje poprawę sprawności fizycznej podczas podawania w skojarzeniu z MTX.

Ponadto leki są wskazane:

• w leczeniu czynnego, uogólnionego, młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (uMIZS) u dzieci w wieku od 2 lat, u których stwierdzono niewystarczającą odpowiedź na leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ) i kortykosteroidami ogólnoustrojowymi – leki mogą być podawane w monoterapii (w przypadku nietolerancji MTX oraz u pacjentów, u których leczenie MTX nie jest wskazane) lub w skojarzeniu z MTX;
• w leczeniu choroby koronawirusowej 2019 (COVID-19) u dorosłych pacjentów otrzymujących kortykosteroidy o działaniu układowym i wymagających tlenoterapii uzupełniającej lub wentylacji mechanicznej.

Dodatkowo RoActemra i Tyenne są wskazane w leczeniu ciężkiego lub zagrażającego życiu zespołu uwalniania cytokin (ang. cytokine release syndrome, CRS), indukowanego limfocytami T zawierającymi chimeryczny receptor antygenowy (ang. chimeric antigen receptor, CAR) u dorosłych, młodzieży i dzieci w wieku od 2 lat.

Tocylizumab jest humanizowanym przeciwciałem monoklonalnym IgG1 skierowanym przeciwko receptorowi dla ludzkiej interleukiny-6 (IL-6), wytwarzanym w komórkach jajnika chomika chińskiego (CHO) z zastosowaniem technologii rekombinacji DNA. Tocylizumab wiąże się swoiście z receptorami IL-6 (sIL-6R i mIL‑6R), zarówno rozpuszczalnymi, jak i związanymi z błonami komórkowymi. Wykazano, że tocylizumab hamuje przekazywanie sygnału szlakiem pośredniczonym przez sIL-6R i mIL-6R. IL-6 jest plejotropową cytokiną prozapalną produkowaną przez wiele różnych komórek, w tym limfocyty T i B, monocyty i fibroblasty. IL-6 bierze udział w różnorodnych procesach fizjologicznych, takich jak aktywacja limfocytów T, indukcja wydzielania immunoglobulin, indukcja wytwarzania białek ostrej fazy w wątrobie i stymulacja hematopoezy. IL-6 odgrywa również rolę w patogenezie chorób, w tym chorób zapalnych, osteoporozy i chorób nowotworowych.

Ustekinumab: Wezenla (Amgen) to lek biopodobny, 4. zarejestrowana marka ustekinumabu. Do sprzedaży wprowadzono od marca 2012 Stelara (Janssen-Cilag; lek oryginalny). Nie pojawiły się jeszcze na rynku: Pyzchiva (Samsung Bioepis), Uzpruvo (Stada).

Stelara, Pyzchiva, Uzpruvo i Wezenla w dawkach 45 mg i 90 mg podawanych podskórnie są wskazane w leczeniu łuszczycy plackowatej u dorosłych, łuszczycy plackowatej u dzieci i młodzieży, łuszczycowego zapalenia stawów i choroby Crohna. Stelara i Pyzchiva w tych samych dawkach są ponadto wskazane w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Stelara i Pyzchiva w dawce 130 mg podawanej we wlewie dożylnym są wskazane w leczeniu choroby Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Wezenla w dawce 130 mg podawanej we wlewie dożylnym jest wskazany w leczeniu choroby Crohna.

Ustekinumab jest wytwarzany z wykorzystaniem techniki rekombinacji DNA: w preparatach Stelara i Uzpruvo w linii komórkowej mysiego szpiczaka, a w preparatach Pyzchiva i Wezenla w linii komórkowej jajnika chomika chińskiego (ang. Chinese Hamster Ovary, CHO).

Ustekinumab jest w pełni ludzkim przeciwciałem monoklonalnym IgG1κ, które wiąże się z wysoką swoistością z dzieloną podjednostką białkową p40 ludzkich cytokin – interleukin: IL-12 i IL-23. Hamuje bioaktywność ludzkich IL-12 i IL-23 zapobiegając wiązaniu p40 z receptorem białkowym IL-12Rβ1 znajdującym się na powierzchni komórek układu odpornościowego. Ustekinumab nie jest w stanie przyłączyć się do interleukiny IL‑12 ani IL-23, które są już przyłączone do receptorów IL-12Rβ1 na powierzchni komórek. Dlatego nie oddziałuje na aktywność dopełniacza ani nie bierze udziału w zjawisku cytotoksyczności komórek z receptorami IL-12 i (lub) IL-23. Interleukiny IL-12 oraz IL-23 są cytokinami heterodimerycznymi wydzielanymi przez aktywowane komórki prezentujące antygen, takie jak makrofagi i komórki dendrytyczne, i obie cytokiny biorą udział w odpowiedzi immunologicznej organizmu; IL-12 pobudza komórki NK (ang. natural killer) oraz różnicowanie komórek CD4+ T w kierunku fenotypu T helper 1 (Th1), IL‑23 indukuje szlak T helper 17 (Th17). Jednak nieprawidłowa regulacja IL-12 i IL-23 wiąże się z chorobami o podłożu immunologicznym, takimi jak łuszczyca, łuszczycowe zapalenie stawów i choroba Crohna. Wiążąc się z dzieloną podjednostką p40 interleukin IL-12 i IL-23, ustekinumab może wykazywać swoje działanie kliniczne w łuszczycy, łuszczycowym zapaleniu stawów i chorobie Crohna przez przerwanie szlaków cytokin Th1 i Th17, które są kluczowe w patologii tych chorób.

Niektóre decyzje porejestracyjne Komisji Europejskiej:

• decyzja z 6 VI 2024 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (Cycle Pharmaceuticals) z 30 IV 2024, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Nityr, zarejestrowanego 26 VII 2018 – substancja czynna: nitisinone, klasa: A16AX;
• decyzja z 10 VI 2024 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (Navidea Biopharmaceuticals) z 14 V 2024, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Lymphoseek, zarejestrowanego 19 XI 2014 – substancja czynna: tilmanocept, klasa: V09IA;
• decyzja z 28 VI 2024 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (Krka) z 4 VI 2024, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Pemetrexed Krka, zarejestrowanego 22 V 2018 – substancja czynna: pemetrexed, klasa: L01BA.

Opracowanie: dr n. farm. Jarosław Filipek
Kierownik Działu Informacji o Produktach
Administrator Farmaceutycznej Bazy Danych
IQVIA
2024-07-26

Źródła:

• nomenklatura nazw substancji czynnych oraz klasyfikacja ATC na podstawie opracowania WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology (“Guidelines for ATC Classification and DDD assignment 2024”, Oslo 2024; “ATC classification Index with DDDs 2024”, Oslo 2024), ze zmianami i uzupełnieniami mającymi zastosowanie w roku 2024 – tłumaczenie własne;
• informacje rejestracyjne: “Union Register of medicinal products for human use”; “Union Register of not active medicinal products for human use”;
• informacje o wprowadzeniu produktu na rynek w Polsce: dane IQVIA;
• opisy wskazań i mechanizmów działania: Charakterystyki Produktów Leczniczych;
• pozostałe opinie i komentarze: autorskie.