W czerwcu 2020 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wydała 5 decyzji o dopuszczeniu do obrotu nowych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Dotyczą one 2 nowych substancji czynnych (glasdegib – oznaczony jako lek sierocy; luspatercept – oznaczony jako lek sierocy) oraz 3 substancji czynnych już stosowanych w lecznictwie.
Produkty omówiono w ramach klasy ATC według WHO oraz substancji czynnej z uwzględnieniem wskazań i mechanizmu działania według Charakterystyki Produktu Leczniczego, pomijając inne szczegóły, które można znaleźć w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Produktów Leczniczych (https://www.ema.europa.eu ).
A – Przewód pokarmowy i metabolizm
A10 – Leki stosowane w cukrzycy; A10A – Insuliny i analogi insuliny; A10AB – Insuliny i analogi insuliny do wstrzyknięć, o krótkim czasie działania
Insulin aspart: Insulin aspart Sanofi (Sanofi-Aventis) to 3. zarejestrowana w tej klasie marka insulin aspart. Do sprzedaży wprowadzono NovoRapid (Novo Nordisk), od kwietnia 2018 Fiasp Penfill we wkładzie i od lutego 2020 Fiasp w fiolce.
Insulina aspart preparatów Fiasp i NovoRapid wytwarzana jest metodą rekombinacji DNA w komórkach Saccharomyces cerevisiae, natomiast preparatu Insulin aspart Sanofi w komórkach Escherichia coli.
B – Krew i układ krwiotwórczy
B03 – Preparaty stosowane w niedokrwistości; B03X/B03XA – Inne leki stosowane w niedokrwistości
Luspatercept: Reblozyl (Celgene) jest wskazany do stosowania w leczeniu dorosłych pacjentów: z niedokrwistością zależną od transfuzji z powodu zespołów mielodysplastycznych (ang. myelodysplastic syndromes, MDS) o ryzyku bardzo niskim, niskim i średnim z obecnością pierścieniowatych syderoblastów, u których wystąpiła niedostateczna odpowiedź na leczenie erytropoetyną lub którzy nie kwalifikują się do takiego leczenia; z niedokrwistością zależną od transfuzji związaną z beta-talasemią.
Luspatercept, czynnik promujący dojrzewanie komórek erytroidalnych, jest rekombinowanym białkiem fuzyjnym, które wiąże się z wybranymi ligandami białek z nadrodziny transformującego czynnika wzrostu-β (TGF-β). Tłumi sygnalizację Smad2/3 przez wiązanie się ze specyficznymi ligandami endogennymi (np. GDF-11, aktywina B), co powoduje dojrzewanie komórek erytroidalnych poprzez różnicowanie prekursorów erytroidalnych późnego stadium (normoblastów) w szpiku kostnym. Sygnalizacja Smad2/3 jest nieprawidłowo wysoka w modelach schorzeń charakteryzujących się nieefektywną erytropoezą, takich jak MDS i β‑talasemia oraz w szpiku kostnym pacjentów z MDS.
Luspatercept jest wytwarzany w komórkach jajnika chomika chińskiego (ang. Chinese Hamster Ovary, CHO) za pomocą technologii rekombinacji DNA.
Decyzjami Komisji Europejskiej z 29 lipca 2014 i 22 sierpnia 2014 luspatercept został oznaczony jako sierocy produkt leczniczy w podanych wskazaniach, a w okresie od 26 czerwca 2020 ma zagwarantowaną 10‑letnią wyłączność rynkową.
L – Leki przeciwnowotworowe i wpływające na układ odpornościowy
L01 – Leki przeciwnowotworowe; L01X/L01XX – Inne leki przeciwnowotworowe
Glasdegib: Daurismo (Pfizer) w skojarzeniu z cytarabiną w małej dawce jest wskazany w leczeniu dorosłych pacjentów z nowo zdiagnozowaną ostrą białaczką szpikową (AML, ang. acute myeloid leukaemia) występującą de novo lub wtórną, których nie można poddać standardowej chemioterapii indukującej.
Glasdegib jest inhibitorem szlaku sygnałowego Hedgehog (Hh), który wiąże się z transbłonowym białkiem Smoothened (SMO), co prowadzi do zmniejszenia aktywności czynnika transkrypcyjnego Glioma-Associated Oncogene (GLI) i dalszego szlaku sygnałowego. Sygnalizacja szlaku Hh jest wymagana do utrzymywania populacji białaczkowych komórek macierzystych (LSC, ang. leukaemic stem cell), a zatem wiązanie glasdegibu i hamowanie aktywności SMO zmniejsza stężenie czynnika transkrypcyjnego GLI1 w komórkach AML i potencjał komórek AML do inicjowania białaczki. Sygnalizacja szlaku Hh ma również wpływ na oporność na chemioterapię i terapię celowaną. W przedklinicznym modelu AML glasdegib w skojarzeniu z cytarabiną w małej dawce hamował wzrost guza nowotworowego w większym stopniu niż glasdegib lub cytarabina w małej dawce stosowane w monoterapii. Mechanizm działania tych produktów leczniczych w skojarzeniu nie jest jednak w pełni rozumiany.
Decyzją Komisji Europejskiej z 16 października 2017 glasdegib został oznaczony jako sierocy produkt leczniczy w podanym wskazaniu, a w okresie od 29 czerwca 2020 ma zagwarantowaną 10‑letnią wyłączność rynkową.
L04/L04A – Leki hamujące układ odpornościowy; L04AA – Selektywne leki hamujące układ odpornościowy
Fingolimod: Fingolimod Accord (Accord Healthcare) to 2. zarejestrowana marka fingolimodu – pierwszy lek generyczny. Do sprzedaży od kwietnia 2011 wprowadzono lek oryginalny Gilenya (Novartis Europharm).
Leki są wskazane do stosowania w monoterapii do modyfikacji przebiegu choroby w ustępująco-nawracającej postaci stwardnienia rozsianego o dużej aktywności w następujących grupach pacjentów dorosłych oraz dzieci i młodzieży w wieku 10 lat i starszych:
1) pacjenci z wysoką aktywnością choroby pomimo pełnego i właściwego cyklu leczenia co najmniej jednym produktem leczniczym modyfikującym jej przebieg;
2) pacjenci z szybko rozwijającą się, ciężką, ustępująco-nawracającą postacią stwardnienia rozsianego, definiowaną jako 2 lub więcej rzutów powodujących niesprawność w ciągu jednego roku oraz 1 lub więcej zmian ulegających wzmocnieniu po podaniu gadolinu w obrazach MRI mózgu lub znaczące zwiększenie liczby zmian T2-zależnych w porównaniu z wcześniejszym, ostatnio wykonywanym badaniem MRI.
Fingolimod jest modulatorem receptora fosforanu sfingozyny 1. Jest metabolizowany przez kinazę sfingozynową do czynnego metabolitu, fosforanu fingolimodu. Fosforan fingolimodu wiąże się w małych, nanomolarnych stężeniach z receptorem fosforanu sfingozyny 1 (S1P) zlokalizowanym na limfocytach i bez trudu przenika przez barierę krew-mózg, by następnie związać się z receptorem 1 fosforanu sfingozyny 1, znajdującym się na komórkach nerwowych ośrodkowego układu nerwowego. Działając jako czynnościowy antagonista receptorów S1P na limfocytach, fosforan fingolimodu blokuje zdolność limfocytów do wyjścia z węzłów chłonnych, co skutkuje ich redystrybucją, a nie utratą. W wyniku redystrybucji limfocytów zmniejsza się przenikanie chorobotwórczych limfocytów, w tym prozapalnych komórek Th17, do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie mogłyby uczestniczyć w procesach zapalnych i uszkodzeniu tkanki nerwowej. Badania na zwierzętach i doświadczenia in vitro wskazują, że fingolimod może również działać poprzez wchodzenie w interakcje z receptorami S1P na komórkach nerwowych.
N – Układ nerwowy
N05 – Leki psychotropowe; N05A – Leki neuroleptyczne; N05AX – Inne leki neuroleptyczne
Paliperidone: Paliperidone Janssen-Cilag International to 5. zarejestrowana marka paliperydonu. Na rynek wprowadzono 2 marki: od listopada 2016 Xeplion (Janssen-Cilag) i od stycznia 2020 Trevicta (Janssen-Cilag; lek zarejestrowany pierwotnie pod nazwą Paliperidone Janssen).
Nie wprowadzono jeszcze do sprzedaży: Invega (Janssen-Cilag), Parnido (Krka).
Paliperidone Janssen-Cilag International w postaci zawiesiny do wstrzykiwań o przedłużonym uwalnianiu, podobnie jak Xeplion i Trevicta, jest wskazany w leczeniu podtrzymującym schizofrenii u stabilnych dorosłych pacjentów leczonych paliperydonem lub rysperydonem. U wybranych dorosłych pacjentów ze schizofrenią, którzy reagowali wcześniej na doustny paliperydon lub rysperydon, można stosować produkt leczniczy Paliperidone Janssen-Cilag International bez uprzedniej stabilizacji za pomocą terapii doustnej, jeśli objawy psychotyczne są łagodne do umiarkowanych i wskazana jest terapia w postaci długodziałających iniekcji.
Paliperydon jest selektywnym lekiem blokującym działanie monoamin, którego właściwości farmakologiczne różnią się od właściwości klasycznych neuroleptyków. Paliperydon wiąże się silnie z receptorami serotoninergicznymi 5-HT2 oraz dopaminergicznymi D2. Blokuje również receptory alfa1-adrenergiczne i nieznacznie słabiej receptory histaminowe H1-histaminergiczne i receptory alfa2-adrenergiczne. Aktywność farmakologiczna enancjomerów (+) i (-) paliperydonu jest zbliżona pod względem jakościowym i ilościowym. Paliperydon nie wiąże się z receptorami cholinergicznymi. Chociaż jest silnym antagonistą receptorów D2, co jak się uważa, łagodzi objawy wytwórcze schizofrenii, powoduje rzadziej stany kataleptyczne i w mniejszym stopniu hamuje funkcje motoryczne niż klasyczne neuroleptyki. Dominujący ośrodkowy antagonizm serotoniny może zmniejszać tendencję paliperydonu do powodowania pozapiramidowych niepożądanych objawów.
Niektóre decyzje porejestracyjne Komisji Europejskiej:
- decyzja z 22 VI 2020 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (Bristol-Myers Squibb) z 26 V 2020, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Zerit, zarejestrowanego 8 V 1996 – substancja czynna: stavudine, klasa: J05AF.
Opracowanie: dr n. farm. Jarosław Filipek
Kierownik Działu Informacji o Produktach
Administrator Farmaceutycznej Bazy Danych BAZYL
IQVIA
2020-07-24
Źródła:
– klasyfikacja ATC i nomenklatura nazw substancji czynnych na podstawie opracowania WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology (“Guidelines for ATC Classification and DDD assignment 2020”, Oslo 2019; “ATC Index with DDDs 2020”, Oslo 2019), ze zmianami i uzupełnieniami mającymi zastosowanie w roku 2020 – tłumaczenie własne;
– informacje rejestracyjne: “Union Register of medicinal products for human use”; “Union Register of not active medicinal products for human use”;
– informacje o wprowadzeniu produktu na rynek w Polsce: dane IQVIA;
– opisy wskazań i mechanizmów działania: Charakterystyki Produktów Leczniczych;
– pozostałe opinie i komentarze: autorskie.