W lutym 2023 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wydała 4 decyzje o dopuszczeniu do obrotu nowych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Dotyczą one 2 nowych substancji czynnych (dezaparwowek etranakogenu – oznaczony jako lek sierocy, tremelimumab) i 1 substancji czynnej już stosowanej w medycynie.
Produkty omówiono w ramach klasy ATC według WHO oraz substancji czynnej z uwzględnieniem wskazań i mechanizmu działania według Charakterystyki Produktu Leczniczego, pomijając inne szczegóły, które można znaleźć w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Produktów Leczniczych (https://www.ema.europa.eu).
B – Krew i układ krwiotwórczy
B02 – Leki przeciwkrwotoczne; B02B – Witamina K i inne hemostatyki; B02BD – Czynniki krzepnięcia krwi
Etranacogene dezaparvovec: Hemgenix (CSL Behring) jest wskazany do stosowania w leczeniu ciężkiej i umiarkowanie ciężkiej postaci hemofilii B (wrodzony niedobór czynnika IX) u dorosłych pacjentów, u których nie występowały wcześniej inhibitory czynnika IX.
Dezaparwowek etranakogenu jest produktem leczniczym terapii genowej wykazującym ekspresję ludzkiego czynnika krzepnięcia IX. Jest niereplikującym, rekombinowanym wektorem opartym na wirusie związanym z adenowirusami serotyp 5 (ang. Adeno-associated virus serotype 5 [AAV5] based vector), zawierającym DNA o zoptymalizowanych kodonach genu ludzkiego czynnika krzepnięcia IX wariantu R338L (FIX-Padwa) pod kontrolą promotora specyficznego dla wątroby (LP1). Etranakogen dezaparwoweku jest wytwarzany w komórkach owadów metodą rekombinacji DNA. Został zaprojektowany w celu wprowadzenia do hepatocytów kopii sekwencji DNA kodującej ludzki czynnik IX dla wyeliminowania pierwotnej przyczyny choroby – hemofilii B. Po pojedynczej infuzji dożylnej dezaparwowek etranakogenu preferencyjnie dociera do komórek wątroby, gdzie DNA wektora znajduje się wyłącznie w postaci episomalnej. Po transdukcji dezaparwowek etranakogenu kieruje długoterminową, specyficzną dla wątroby ekspresją białka czynnika IX-Padwa. W rezultacie częściowo lub całkowicie łagodzi niedobór aktywności prokoagulacyjnej krążącego czynnika IX u pacjentów z hemofilią B.
Decyzją Komisji Europejskiej z 21 marca 2018 dezaparwowek etranakogenu został oznaczony jako sierocy produkt leczniczy w podanym wskazaniu, a w okresie do 23 lutego 2033 ma zagwarantowaną 10‑letnią wyłączność rynkową.
L – Leki przeciwnowotworowe i wpływające na układ odpornościowy
L01 – Leki przeciwnowotworowe; L01F – Przeciwciała monoklonalne i połączenia przeciwciała z lekiem; L01FX – Inne przeciwciała monoklonalne i połączenia przeciwciała z lekiem
Tremelimumab: Tremelimumab AstraZeneca i Imjudo (AstraZeneca) to pierwsze rejestracje tremelimumabu, o identycznej postaci, drodze podania, dawkach i opakowaniach, lecz różniących się wskazaniach.
Tremelimumab AstraZeneca w skojarzeniu z durwalumabem i chemioterapią opartą na pochodnych platyny jest wskazany w leczeniu pierwszego rzutu u dorosłych z niedrobnokomórkowym rakiem płuc (NDRP) z przerzutami, przy jednoczesnym braku mutacji w genie warunkującym wrażliwość na leczenie z wykorzystaniem inhibitorów kinazy tyrozynowej EGFR lub mutacji w genie ALK.
Imjudo (AstraZeneca) w skojarzeniu z durwalumabem jest wskazany w leczeniu pierwszego rzutu u dorosłych z zaawansowanym lub nieoperacyjnym rakiem wątrobowokomórkowym (ang. hepatocellular cancer, HCC).
Tremelimumab jest ludzką immunoglobuliną G2 skierowaną przeciwko antygenowi-4 cytotoksycznych limfocytów T (CTLA-4), przeciwciałem monoklonalnym klasy IgG2a, wytwarzanym w mysich komórkach szpiczaka z wykorzystaniem technologii rekombinacji DNA. Antygen-4 cytotoksycznych limfocytów T (ang. cytotoxic T lymphocyte-associated antigen, CTLA-4) ulega ekspresji głównie na powierzchni limfocytów T. Interakcja CTLA-4 ze swoimi ligandami, CD80 i CD86, ogranicza aktywację limfocytów T efektorowych, przy udziale wielu potencjalnych mechanizmów, ale głównie poprzez ograniczenie sygnalizacji kostymulującej za pośrednictwem CD28. Tremelimumab blokuje interakcję CTLA-4 z CD80 i CD86, tym samym zwiększając aktywację i proliferację limfocytów T, co skutkuje nasileniem procesu ich różnicowania oraz odpowiedzi przeciwnowotworowej. Skojarzenie inhibitora CTLA-4 tremelimumabu i inhibitora PD-L1 durwalumabu powoduje wzmocnienie odpowiedzi przeciwnowotworowej w zawansowanym niedrobnokomórkowym raku płuca. W mysich modelach guzów syngenicznych podwójna blokada PD-L1 i CTLA-4 spowodowała nasilenie działania przeciwnowotworowego.
L04/L04A – Leki hamujące układ odpornościowy; L04AX – Inne leki hamujące układ odpornościowy
Dimethyl fumarate: Dimethyl fumarate Accord (Accord Healthcare) to 7. zarejestrowany w tej klasie lek zawierający fumaran dimetylu. Do sprzedaży od marca 2014 wprowadzono Tecfidera (Biogen).
Nie pojawiły się jeszcze na rynku: Dimethyl fumarate Mylan, Dimethyl fumarate Neuraxpharm (Lesvi), Dimethyl fumarate Polpharma, Dimtruzic (Sandoz), Fumaran dimetylu Teva (nazwa rejestracyjna w UE: Dimethyl Fumarate Teva).
Leki są wskazane do stosowania u pacjentów dorosłych oraz u dzieci i młodzieży w wieku 13 lat i starszych z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego (ang. relapsing-remitting multiple sclerosis, RRMS).
Niektóre decyzje porejestracyjne Komisji Europejskiej:
- decyzja z 23 II 2023 dotycząca wycofania od 28 II 2023, na wniosek posiadacza (Zentiva) z 31 I 2023, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Pregabalin Zentiva k.s, zarejestrowanego 27 II 2017 – substancja czynna: pregabalin, klasa: N02BF.
Opracowanie: dr n. farm. Jarosław Filipek
Kierownik Działu Informacji o Produktach
Administrator Farmaceutycznej Bazy Danych BAZYL
IQVIA
2023-03-21
Źródła:
- nomenklatura nazw substancji czynnych oraz klasyfikacja ATC na podstawie opracowania WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology (“Guidelines for ATC Classification and DDD assignment 2023”, Oslo 2022; “ATC classification Index with DDDs 2023”, Oslo 2023), ze zmianami i uzupełnieniami mającymi zastosowanie w roku 2023 – tłumaczenie własne;
- informacje rejestracyjne: “Union Register of medicinal products for human use”; “Union Register of not active medicinal products for human use”;
- informacje o wprowadzeniu produktu na rynek w Polsce: dane IQVIA;
- opisy wskazań i mechanizmów działania: Charakterystyki Produktów Leczniczych;
- pozostałe opinie i komentarze: autorskie.