Maści epidermalne

Inaczej naskórne, adsorpcyjne. Nazywa się je w ten sposób, ponieważ ich składniki pozostają na powierzchni skóry lub przenikają martwą warstwę rogową i działają w żywych warstwach naskórka (ziarnistej, kolczystej i podstawnej).

W przypadku maści tego typu stosuje się podłoża węglowodorowe (wazelinę białą i żółtą), olej kakaowy oraz oleożele (np. Oleogel – żel bazowy hydrofobowy składający się z parafiny i polietylenu). Tworzą one na powierzchni skóry powłokę niewchłaniającą się, wzmagają nawodnienie warstwy rogowej, przez co ułatwiają wnikanie substancji leczniczych do naskórka.

W formie maści epidermalnych stosuje się:

• leki przeciwgrzybicze (nystatyna, klotrimazol),
• leki przeciwbakteryjne (antybiotyki, sulfonamidy),
• leki antyseptyczne (chlorheksydyna, kwas borowy, boraks, związki srebra),
• leki ściągające (tlenek cynku, związki bizmutu),
• leki keratolityczne (kwas salicylowy, mocznik).

Do maści epidermalnych zalicza się także maści chłodzące, w których luźno związana z podłożem woda wydziela się w trakcie rozsmarowywania i daje uczucie chłodu.

Przykłady recept

Rp.
Metronidazoli 1,0
Oleogel ad 100,0
M. f. ung.
S: 2 x dziennie na skórę

Rp.
Acidi salicylici 1,0
Dithranoli 1,0
Vaselini albi ad 100,0
M. f. ung.
S: 1 x dziennie na skórę (wieczorem) przez 14 dni

Rp.
Chloramphenicoli
Acidi salicylici aa 2,0
Glyceroli 20,0
Vaselini albi ad 100,0
M. f. ung.
D.S. 1 x dziennie, wieczorem

Maści endodermalne

Zwane maściami doskórnymi, penetracyjnymi. Nazwy te wskazują, że ich składniki pokonują barierę naskórka i docierają do skóry właściwej. Biorąc pod uwagę stosowane podłoża można w tym miejscu wymienić podłoża absorpcyjne bezwodne (lanolina, euceryna, maść cholesterolowa, wazelina hydrofilowa) i uwodnione (Lekobaza LUX) oraz smalec wieprzowy, który ze względu na duże powinowactwo do ludzkiej tkanki tłuszczowej łatwo wnika w głąb skóry. Dla zwiększenia penetracji substancji czynnych w przypadku maści endodermalnych stosuje się także promotory wchłaniania.

Do maści tego typu można zaliczyć np.:

• maść siarkową,
• maści z mocznikiem o stężeniu do 10% (działanie nawilżające),
• maści na bazie glikokortykosteroidów (GKS),
• maści z dodatkiem leków znieczulających i przeciwświądowych.

Przykłady recept

Rp.
Sulfuris praecipitati 30,0
Adipis suilli ad 100,0
M. f. ung.
S: 1 x dziennie na zmiany skórne

Rp.
Ureae 10,0
Aquae 30,0
Vaselini hydrophylici ad 100,0
M. f. ung.
S: 2 x dziennie do nawilżania skóry

Rp.
Prednisoloni 0,25
Aquae 15,0
Ung. Cholesteroli ad 100,0
M. f. ung.
S: 1 x dziennie na skórę

Rp.
Lignocaini hydrochloridi 4,0
Tetracaini hydrochloridi 1,0
Spir. Vini 96˚ 12,0
Unguenti Cholesteroli ad 100,0
M. f. ung.
D.S. do znieczulania

Czytaj także: Maści jako półstała forma leku recepturowego. Część druga. Repetytorium do specjalizacji.