Surowce recepturowe dawniej i dziś – olej rycynowy

Olej rycynowy na współczesnej recepturze

Olej rącznikowy stosuje się w stanie czystym jako lek i służy do przyrządzania przetworów galenowych, głosiła „Nauka o przyrządzaniu leków i ich postaciach”. Jako wyjątkowe cechy oleju rycynowego profesor Bronisław Koskowski wymienił kwestie rozpuszczalności: olej rącznikowy rozpuszcza się w alkoholu absolutnym i kwasie octowym lodowym w każdym stosunku; w t⁰ 15⁰ rozpuszcza się w 4 cz. 90% spirytusu, a w t⁰ 25⁰  w 2 częściach. Rozpuszcza się w eterze, chloroformie, alkoholu amylowym, benzolu w każdym stosunku, czem różni się od innych olejów. Zwracając szczególną uwagę na ostatnie słowa także i obecnie, we współczesnej recepturze, nadal możemy wykorzystać właściwości oleju rycynowego na które zwracano uwagę już tak dawno, a które wydają się być niedoceniane!

Na pomoc receptom z balsamem peruwiańskim

Jak pamiętamy z artykułu o balsamie peruwiańskim, znakomicie rozpuszcza się on w oleju rycynowym, dzięki czemu balsam może być bezproblemowo wprowadzony do podłoża maściowego lub zastosowany w postaci dwuskładnikowego leku do użytku zewnętrznego. Temat ten był poruszany w „Aptekarzu Polskim” wielokrotnie, nie tylko w aspekcie maści, ale także i czopków.

Czytaj także: Receptariusz. Balsam peruwiański jako składnik tradycyjnych preparatów recepturowych oraz Repetytorium do specjalizacji – czopki.

Jako rozpuszczalnik dla kwasu salicylowego

Znakomicie rozpuszcza się w oleju rycynowym również kwas salicylowy, dzięki czemu można sporządzać silnie złuszczającą „Oliwkę salicylową”, szczegółowo opisaną w artykule. W postaci 5% stosowana była niegdyś bardzo często w tzw. „ciemieniusze” u niemowląt, a i obecnie, pomimo stwierdzonego ryzyka (zespół Reya), pediatrzy i dermatolodzy często zapisują ją w takim właśnie celu. Nie tylko jednak, bowiem używać możną ją również w zmianach łuszczycowych.

Możliwość mieszania z alkoholem etylowym

Kolejna bardzo ważna cecha, o której wielokrotnie już w niniejszym artykule pisaliśmy, to możliwość mieszania się oleju rycynowego z alkoholem etylowym 96%. Jako składnik leku recepturowego olej rycynowy zyskuje wówczas funkcję już nie pomocniczą, możemy bowiem naszym pacjentom zaoferować istotne korzyści w czasie zewnętrznego stosowania roztworów etanolowych, charakteryzujących się – jak wiemy – mocnym działaniem wysuszającym. Tymczasem dodatek oleju rycynowego zapewnia efekt natłuszczający, ochronny, odżywczy i łagodzący. Taką właśnie rolę miał olej rycynowy w opisanym na łamach „Aptekarza Polskiego” „Toniku na porost włosów” w którym towarzyszył rezorcynie, pilokarpinie, witaminie B6 z ampułek oraz nalewkom z kory chinowca i owoców pieprzowca.

Czytaj także: Receptariusz. Tonik na porost włosów oraz Receptariusz. Oleje roślinne w recepturze,

Olej rycynowy jako składnik maści

Olej rycynowy można wprowadzać również do maści, jak np. do opisanej w „Aptekarzu Polskim” bardzo ciekawej, natłuszczającej recepturze z olejem kakaowym:

Rp.
Ol. Cacao 10,0
Ol. Ricini 10,0
Eucerini
3% Sol. Acidi borici aa ad 100,0
M.f. ung.

Czytaj także: Receptura okiem praktyka – część trzecia. Lek recepturowy w pielęgnacji i terapii skóry chorego leżącego.

Podsumowanie

Po zapoznaniu się z bogatą historią i możliwościami stosowania oleju rycynowego, mamy nadzieję, że dla wszystkich Czytelników „Aptekarza Polskiego” przestanie być on tylko „lekiem na przeczyszczenie”, a zyska sobie trwałe i należne mu miejsce w aptecznej recepturze. Albowiem różni się od innych olejów i warto przygotowując leki o tym pamiętać!