Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • Aktualności
  • Eksperci
  • SZKOLENIA
  • Wiedza
  • Receptura
  • Prawo
  • Trendy
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Receptura

Surowce recepturowe dawniej i dziś – olej rycynowy

mgr farm. Joanna Bilekdr hab. Maciej Bilek, prof. URAutormgr farm. Joanna Bilekidr hab. Maciej Bilek, prof. UR
15/10/2021
Surowce recepturowe dawniej i dziś – olej rycynowy

fot. Canva.com

Olej rycynowy w oczach współczesnej nauki

Obecność oleju rycynowego we współczesnym lecznictwie sankcjonują nie tylko monografie farmakopealne, tworzące kryteria oceny jakości, ale także monografia zielarska Europejskiej Agencji Leków, stanowiąca podstawę w procedurach rejestracyjnych leków ziołowych. Przypisano w niej olejowi rycynowemu rzadką i zaszczytną kategorię ugruntowanego stosowania – popartego badaniami klinicznymi, z opisanymi właściwościami farmakodynamicznymi i farmakokinetycznymi oraz z kompleksową oceną stopnia bezpieczeństwa, nie zaś – tradycyjnego stosowania, jak w przypadku znakomitej większości surowców zielarskich ujętych w monografiach EMA. Zgodnie z zaleceniami EMA olej tłoczony na zimno z nasion Ricinus communis może być stosowany w formie doustnej, w postaci preparatów płynnych i stałych, jako środek przeczyszczający do krótkotrwałego stosowania w przypadku sporadycznych zaparć u osób dorosłych i starszych. Uwagę zwraca przy tym adnotacja zgodnie z którą do uzyskania takiego efektu stosowany może być zarówno „Olej rycynowy pierwszego tłoczenia”, jak i „Olej rycynowy oczyszczony” według „Farmakopei Europejskiej”.

Olej rycynowy zaklasyfikowany został przez EMA jako kontaktowy środek przeczyszczający, hydrolizowany w jelicie cienkim przez enzymy trzustkowe, co prowadzi do uwolnienia glicerolu oraz aktywnego metabolitu – kwasu rycynolowego, ten zaś metabolizowany jest do kwasów epoksydikarboksylowych, które są wydalane z moczem. Kwas rycynolowy, podobnie jak inne anionowe środki powierzchniowo czynne, zmniejsza absorpcję wody i elektrolitów, stymulując perystaltykę jelit.

Dawka dobowa i zarazem jednorazowa oleju rycynowego została sprecyzowana na 2-5 g, co przekłada się na 2,1-5,3 ml, przy czym EMA zastrzega, że jest wystarczającym przyjmować olej rycynowy 2-3 razy tygodniowo. Powinno unikać się dłuższego stosowania, a podawanie oleju rycynowego przez czas dłuższy niż jeden tydzień wymaga nadzoru lekarza. Efekt wypróżnienia osiąga się po 2-6 godzinach od przyjęcia oleju. Przeciwwskazaniem do stosowania oleju rycynowego jest nadwrażliwość na substancje czynne, a także: niedrożność i zwężenia jelit, stany atoniczne, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalne choroby okrężnicy (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), bóle brzucha o niewiadomym pochodzeniu, a także ciężkie odwodnienie z niedoborem wody i elektrolitów. Przeciwwskazany jest także olej rycynowy w okresie ciąży i karmienia piersią, bowiem w pierwszym przypadku może prowokować poród w drugim zaś – przechodzi do mleka matki.

Ostrzeżenia, ograniczenia w stosowaniu i działania niepożądane oleju rycynowego

W monografii oleju rycynowego, stanowiącej podstawę do opracowania informacji adresowanej do pacjentów, umieszczono ponadto specjalne ostrzeżenia, warte przytoczenia w kontekście stosowania wszystkich innych leków przeczyszczających. Mianowicie olej rycynowy stosowany powinien być wyłącznie wtedy, gdy efekt terapeutyczny nie jest możliwy do osiągnięcia poprzez zmianę diety (np. zastosowanie diety bogatoresztkowej) lub zastosowanie pęczniejących środków przeczyszczających. EMA zastrzega przy tym, że decydując się na kurację przeczyszczającą środkami innymi aniżeli pęczniejące, należy mieć świadomość, że mogą one upośledzać funkcje jelit. Równocześnie zwrócono uwagę na interakcje i działania niepożądane oleju rycynowego. Przede wszystkim stosowany długotrwale może prowadzić do hipokaliemii, ta zaś nasila działania glikozydów nasercowych i zaburza działanie leków przeciwarytmicznych. Hipokaliemia może być z kolei nasilona jednoczesnym zastosowaniem z olejem rycynowym leków moczopędnych, kortykosteroidów i preparatów z korzeniem lukrecji, z kolei podanie z lekami przeciwhistaminowymi – osłabia działania przeczyszczające.

Czytaj więcej: Wszystkie dobrodziejstwa błonnika pokarmowego.

O podanie zewnętrznym oleju rycynowego monografia EMA z oczywistych powodów milczy, informacje takie znajdujemy jednak w tzw. „Raporcie z oceny”, stanowiącym podsumowanie stanu wiedzy i poprzedzającym przygotowanie monografii. W „Raporcie z oceny” oleju rycynowego zwrócono uwagę na jego właściwości zmiękczające i łagodzące, wykorzystywane w popularnej w zachodniej Europie maści określanej jako „Zinc and Castor Oil Ointment”, stosowanej w odparzeniach pieluszkowych u niemowląt, ale również do ochrony skóry suchej i spierzchniętej. Substancją czynną jest tlenek cynku (7,5%), zaś substancjami pomocniczymi oleje: rycynowy pierwszego tłoczenia i arachidowy oczyszczony oraz alkohol cetostearylowy i wosk biały. Ponadto w „Raporcie…” zwrócono uwagę na skuteczne działania zewnętrzne oleju rycynowego w leczeniu oparzeń, w stanach zapalnych skóry i dermatozach, czyrakach i ropniach.

Strona 7 z 8
Poprzedni1...678Następny
Tagi: leki recepturoweleki sporządzane w apteceolej rącznikowyrącznikrecepturareceptura aptecznasurowce recepturowe
UdostępnijPodziel się
mgr farm. Joanna Bilek

mgr farm. Joanna Bilek

Joanna Bilek – magister farmacji, wychowana na zapleczu cefarmowskiej apteki wraz z mlekiem matki-farmaceutki wyssała miłość do roślin leczniczych i samodzielnego sporządzania leków. Na łamach czasopism aptekarskich, ogólnopolskich periodyków ekologicznych i lifestylowych opublikowała prawie dwieście artykułów (w tym blisko pół setki w „Aptekarzu Polskim”), poświęconych m.in. naturalnym metodom leczenia, medycynie alternatywnej, surowcom zielarskim i przyprawowym, właściwościom odżywczym owoców i warzyw. Dzielone z mężem Maciejem zamiłowanie do podróży zamieniła obecnie na wychowywanie dzieci – Mieczysława oraz Felicji i doglądanie własnego ogródka. W wolnych chwilach maluje akwarele, uwieczniając z natury rośliny lecznicze i tworząc tym samym ilustracje do swoich artykułów, destyluje olejki eteryczne, fermentuje liście rozmaitych gatunków na herbatki „liściówki”, tworzy i sprawdza na sobie i rodzinie kosmetyki domowej roboty.

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

dr hab. Maciej Bilek, prof. UR

Maciej Bilek – magister farmacji, doktor nauk farmaceutycznych, doktor habilitowany nauk leśnych. Temu nietypowemu połączeniu patronują przodkowie: ojciec Jerzy – farmaceuta, dziadek Mieczysław – docent doktor medycyny oraz prapradziadek Jan Nepomucen i praprapradziadek Józef – leśniczowie. Autor ponad stu publikacji naukowych, poświęconych m.in. chemizmowi, toksykologii i przetwórstwu soku brzozowego, fitochemii leśnych roślin leczniczych, zanieczyszczeniom wód studziennych, właściwościom żywieniowym płynnych środków spożywczych oraz owoców i warzyw. Autor blisko sześciuset (w tym ponad stu dla „Aptekarza Polskiego”) artykułów popularno-naukowych, dotyczących m.in. historii farmacji i medycyny, receptury aptecznej, zielarstwa i ziołolecznictwa, chemii i toksykologii żywności oraz chorób zakaźnych. Autor kilkunastu książek na temat dziejów prowincjonalnych aptek i historii farmacji w południowej Polsce. Pracownik naukowy Uniwersytetu Rzeszowskiego, wykładowca przedmiotów związanych m.in. z dietetyką, żywnością funkcjonalną, suplementami diety, surowcami leśnymi, analizą instrumentalną i zielarstwem. Najważniejszym jednak terenem działalności jest zabawa z dziećmi – Mieczysławem i Felicją.

Powiązane artykuły

Surowce recepturowe dawniej i dziś – olejek miętowy

Surowce recepturowe dawniej i dziś - olejek miętowy
Autormgr farm. Joanna Bileki1 others

Olejek mięty pieprzowej towarzyszy aptekarzom od wieków, współcześnie zaś posiada swoją monografię farmakopealną i bardzo interesującą monografię zielarską Europejskiej Agencji...

Czytaj więcej

O recepturze na Dzień Matki, czyli co każda mama farmaceutka wiedzieć powinna

O recepturze na Dzień Matki, czyli co każda mama farmaceutka wiedzieć powinna
Autormgr farm. Barbara Pandyra-Kowalska

Melchior Wańkowicz, „Ziele na kraterze”: „Mama to miękkie ręce, Mama to melodyjny głos, to chuchanie na uderzone miejsce. Mama to...

Czytaj więcej
Następny wpis
Od 14 października osoby przeprowadzające badania kwalifikacyjne lub szczepienie ochronne przeciwko COVID-19 będą podlegać ochronie prawnej

Od 14 października osoby przeprowadzające badania kwalifikacyjne lub szczepienie ochronne przeciwko COVID-19 będą podlegać ochronie prawnej

Przeczytaj również

Ustawa z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy – Prawo farmaceutyczne oraz ustawy o zawodzie farmaceuty

Ustawa z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy – Prawo farmaceutyczne oraz ustawy o zawodzie farmaceuty

Rekomendacja EMA dla pierwszej terapii genowej w leczeniu ciężkiej hemofilii typu A

Rekomendacja EMA dla pierwszej terapii genowej w leczeniu ciężkiej hemofilii typu A

Porozumienie o współpracy pomiędzy Ministerstwem Zdrowia i UNICEF podpisane

Porozumienie o współpracy pomiędzy Ministerstwem Zdrowia i UNICEF podpisane

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 189 (167e)

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 189 (167e)

Ranking kryteriów wyboru terapii w stwardnieniu rozsianym według pacjentów

Ranking kryteriów wyboru terapii w stwardnieniu rozsianym według pacjentów

Facebook

  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 188 (166e)
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Trendy
  • Farmacja szpitalna
  • Aptekarz Polski

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Cześć!
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do regulaminu serwisu.
Rezygnuję
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Jak pomóc Ukrainie?
SPRAWDŹ
Ta strona używa plików cookies. Pozostając na tej stronie zgadzasz się na ich użycie. ☒ Zgadzam się