Co jeszcze warto wiedzieć o gentamycynie?
- Gentamycyna, jak wszystkie aminoglikozydy, wykazuje dużą skuteczność wobec bakterii, gdy osiąga wysokie stężenie maksymalne. W tym przypadku nieistotne jest utrzymywanie stałego stężenia antybiotyku w miejscu działania przez długi okres. Z tego powodu zaleca się stosowanie wysokich dawek antybiotyku w schemacie krótkotrwałych interwałów zamiast długotrwałej terapii niskimi dawkami leku.
- Stosowanie miejscowe preparatów gentamycyny powinno trwać możliwie jak najkrócej, aby uniknąć uzyskania przez bakterie oporności.
- Wybór gentamycyny powinien być poparty wykonanym uprzednio antybiogramem, który potwierdza wrażliwość obecnych bakterii na ten konkretny antybiotyk.
- Z uwagi na niską wchłanialność gentamycyny z przewodu pokarmowego stosuje się ją pozajelitowo (domięśniowo lub dożylnie) lub zewnętrznie na skórę i błony śluzowe oraz w postaci leków do oczu (maści i kropli).
- Aplikacja preparatów gentamycyny do oka i ucha charakteryzuje się największym bezpieczeństwem – wchłanianie do krążenia ogólnego jest w tym przypadku znikome.
- Stosowanie gentamycyny przeciwwskazane jest w przypadku nadwrażliwości na antybiotyki aminoglikozydowe, zaburzeń czynności nerek i słuchu oraz w okresie ciąży (kategoria C).
Czytaj także: Antybiotyki, czy nadal skuteczne?
Gentamycyna jako ważny surowiec recepturowy
W recepturze aptecznej gentamycynę stosuje się w formie siarczanu (Gentamycini sulfas), który stanowi mieszaninę gentamycyn C1, C1a, C2, C2a i C2b wytwarzanych przez Micromonospora purpurea. Pod względem fizycznym jest to biały lub prawie biały proszek o właściwościach higroskopijnych, łatwo rozpuszczalny w wodzie i praktycznie nierozpuszczalny w etanolu 96˚.
Zastosowanie gentamycyny w recepturze aptecznej
W praktyce farmaceutycznej gentamycyna stanowi składnik następujących postaci leku do stosowania zewnętrznego:
- maści, kremów i roztworów do stosowania na skórę
- zawiesin do stosowania w jamie ustnej
- kropli do nosa i ucha
- kropli i maści do oka
- globulek i maści dopochwowych.
Farmakopea XI określa dla gentamycyny następujące stężenia zwykle stosowane:
- 0,3% dla roztworów
- 0,1-0,3% dla maści
- 0,3% dla maści do oczu.
Praktyczne wskazówki w pracy z surowcem
Należy zwrócić uwagę na przynależność gentamycyny do grupy antybiotyków i wszelkie preparaty z jej udziałem sporządzać w warunkach aseptycznych. Pozwala to na zapewnienie jałowości wykonywanego leku, a jednocześnie gwarantuje bezpieczeństwo farmaceuty pracującego w recepturze aptecznej z tym surowcem recepturowym.
Roztwory wodne gentamycyny wykazują kwaśne pH w granicach 3,5-5,5, podczas gdy największą skuteczność antybakteryjną uzyskuje się przy pH 7,8. Dla osiągnięcia optymalnego pH i zwiększenia biodostępności leku zaleca się stosowanie buforu fosforanowego (roztwór G). Jest to szczególnie istotne w przypadku kropli do oczu z gentamycyną.
Nie zaleca się łączenia siarczanu gentamycyny z następującymi surowcami:
- mocznik, chlorek sodu, chlorek potasu – obniżają skuteczność antybiotyku
- neomycyna – należy do tej samej grupyantybiotyków, istnieje ryzyko wytworzenia przez bakterie oporności krzyżowej
- chloramfenikol i erytromycyna – wykazują działanie antagonistyczne do gentamycyny i wzajemnie osłabiają swoją skuteczność
- surowce wpływające na pH – wahania pH znacznie obniżają skuteczność antybiotyku.
Preparaty na bazie gentamycyny zaleca się przechowywać w lodówce i zużyć w ciągu 14 dni od sporządzenia.
Czytaj także: Receptura okiem praktyka. Substancje przeciwdrobnoustrojowe we współczesnej recepturze.