03.2012 – “Przegląd prasy.”

marzec 2011, nr55/33 online

 

   

   Migrena  to powtarzający się, najczęściej jednostronny, pulsujący ból głowy, trwający zazwyczaj od 4 do 72 godzin. Charakteryzuje się różnym stopniem nasilenia i częstotliwością występowania. Bóle nasilają się pod wpływem emocji lub wysiłku fizycznego. Przypuszczalnie migrena jest związana z genetyczną predyspozycją do nadwrażliwych reakcji neuronaczyniowych. Na migrenę cierpi ok. 30% populacji, nic więc dziwnego, że od wielu lat jest przewodnim tematem prac badawczych w ośrodkach naukowych na całym świecie. Bólom migrenowym często towarzyszy tzw. aura. Na około 30-60 minut przed wystąpieniem bólu głowy pojawiają się przejściowe zaburzenia neurologiczne w postaci zaburzenia widzenia. Pacjent widzi błyszczące, iskrzące zygzaki, zniekształcony obraz, ciemne migoczące punkty w postaci gwiazdek. Okazuje się, iż kobiety cierpiące na tą postać migreny znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka zapadalności na udar mózgu. Jednak według nowych badań przedstawionych w Circulation: Journal of American Heart Association, zagrożeniem jest raczej forma łagodna wylewu krwi do mózgu i rzadko prowadzi to do niepełnosprawności. Badania przeprowadzono na grupie 27852 kobiet przez ponad 13 lat. Okazuje się niestety, iż kobiety cierpiące na migrenę z aurą obciążone są dodatkowo zwiększonym ryzykiem śmierci z powodu chorób serca [1].

   Przełomowymi w szukaniu przyczyny ataków migrenowych są zapewne badania naukowców z International Headache Genetics Consortium, którzy zidentyfikowali po raz pierwszy zmiany w kodzie genetycznym u osób cierpiących na migreny typowe. Naukowcy przeanalizowali dane genetyczne ponad 50.000 ludzi. Owa nieprawidłowość zachodzi na poziomie genu warunkującego poziom glutaminianu – związku będącego neuroprzekaźnikiem w mózgu. Zachęcające więc jest poszukiwanie leków wpływających na jego poziom w synapsach nerwowych [2].

 

   Zgodnie z badaniami prezentowanymi na 52 corocznym zjeździe American Headache Society's  w Los Angeles w czerwcu 2010 roku wynika, iż jedną z przyczyn znajdujących się w etiologii migreny są także doświadczenia z dzieciństwa. Dzieci, które doświadczają złego traktowania, jak nadużywanie emocjonalne, fizyczne i seksualne są bardziej narażone na częste bóle głowy jak osoby dorosłe.

 

   W przypadku ataku migreny ilość przyjmowanych leków przeciwbólowych wzrasta kilkakrotnie. Nie umiejąc sobie pomóc inaczej pacjenci często połykają tabletki gdy tylko czują już zbliżający się atak. Niestety, w ten sposób uzyskujemy ulgę tymczasową. Wiadomo bowiem, iż prowadzi to do wyindukowania innej jednostki chorobowej, mianowicie przewlekłych codziennych bólów głowy [3].

 

   Nadzieje leczenie silnych bólów głowy i migren – także tych związanych z odstawieniem dotychczas stosowanych leków przeciwbólowych – pokłada się w aspirynie. Ten znany, niedrogi i nietoksyczny lek podawany dożylnie w większych niż zazwyczaj dawkach, powoduje znacznie zmniejszenie bólu – o ok. 3 punkty w skali 10-ciopunktowej. (Różnica trzech punktów obniża ból głowy z ciężkiego na umiarkowany, z umiarkowanego na łagodny, lub łagodnego na niewyczuwalny). Te interesujące wyniki opublikował na łamach wrześniowego prestiżowego miesięcznika „Neurology” Prof. P. Goadsby, dyrektor UCSF Headache Center – znanej kliniki leczenia bólów głowy w Stanach Zjednoczonych. Badaniem objęto 168 pacjentów w wieku od 18 do 75 lat (51 mężczyzn i 117 kobiet). Pacjenci ci zgłosili się z ostrym bólem głowy i otrzymali dożylne dawki aspiryny w ilości 1 grama. Około 6% uczestników doświadczyło działań ubocznych poczynając od nudności i wymiotów, ale nie zostały one uznane za znaczące. Konieczne są dalsze badania mające na celu zrozumienie mechanizmu działania leku w tym konkretnych schorzeniu [4].

 

   Po raz kolejny wykazano też, iż palacze mają więcej ataków migreny, oraz że palenie więcej niż pięć papierosów dziennie prowadzi do bólów głowy. Wyniki opublikowano w Journal of Headache and Pain. Do tej pory wyniki pojawiające się w literaturze naukowej były sprzeczne. Wskazywano, że palenie może łagodzić migreny poprzez zmniejszenie lęku, jednego z czynników, który wyzwala atak. Tym razem przebadano ok. 400 studentów medycyny, którzy byli w pełni świadomi tego co to jest migrena i jaki wpływ na stan zdrowia ma palenie papierosów. Wyjaśniając to zjawisko, naukowcy sięgają do znanej teorii, iż cierpiący na migrenę rodzą się z kanałami jonowych w błonach neuronów, które są znacznie bardziej przepuszczalne i łatwiej ulegają pobudzeniu. Prawdopodobnie więc zwiększona jest też wrażliwość na nikotynę [5].
Związek pomiędzy paleniem tytoniu a rakiem jest dobrze udokumentowany. W badaniu opublikowanym w 2011 styczniowym wydaniu Pain, naukowcy przedstawiają dowody sugerujące, że u chorych na raka, którzy nadal palą, występują dużo większe natężenie bólu niż u pacjentów niepalących. Przekrojowym badaniem objęto 224 pacjentów, którzy poproszeni zostali o odpowiedzi na pytania związane z nasileniem bólu, niepokojem oraz utrudnieniami życia z nim związanym. Wśród byłych palaczy zanotowano odwrotną zależność między bólem i liczbą lat od rzucenia palenia, co sugeruje, że rzucenie palenia może zmniejszyć ból w czasie [6].

 

   Według badań naukowców z University of Michigan Comprehensive Cancer Center lek powszechnie stosowany w leczeniu zaburzeń depresyjnych i lękowych może być skuteczny w zmniejszaniu bólu stawów i mięśni związanych z leczeniem raka piersi. W terapii nowotworu piersi, celem zablokowania produkcji estrogenów, podaje się inhibitor aromatazy. Skutkiem ubocznym są silne bóle mięśni i stawów, nie poddające się lekom przeciwbólowy. Około 20% pacjentek rezygnuje z terapii gdyż nie jest w stanie znieść natężenia bólu. Okazało się, iż duloksetyn, lek stosowany w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych uogólnionych, znosi ból mięśni i stawów poprzez swoje działania w ośrodkowym układzie nerwowym. Spośród 29 pacjentów poddanych badaniom, prawie trzy czwarte zgłosiło, redukcje bólu o co najmniej 30 proc. Średnio, po ośmiu tygodniach leczenia, ból zmniejszył się 61 proc. Tylko jeden na pięciu pacjentów zaprzestania przyjmowania duloksetyny z powodu skutków ubocznych. Naukowcy planują kolejne, randomizowane badanie porównujące duloksetynę z placebo. Wyniki przedstawiono na 33-cim corocznym Breast Cancer Symposium, które miało miejsce w dniach  8-12 grudnia 2010 roku w San Antonio, Texas.

 

   Na corocznym spotkaniu Towarzystwa Radiologicznego Ameryki Północnej (Radiological Society of North America RSNA) z kolei przedstawiono wyniki potwierdzające skuteczność akupunktury w leczeniu różnego rodzaju bólu. Do tej pory rola akupunktury w percepcji i przetwarzania bólu była kontrowersyjna. Zastosowanie funkcjonalnego rezonansu magnetycznego dało możliwość bezpośredniej obserwacji obszarów mózgu, które uaktywniają się podczas odczuwania bólu, jak również obserwacji różnic, które występują po zastosowaniu akupunktury, poprzez śledzenie drobnych zmian metabolicznych w mózgu. Zaraz po zastosowaniu akupunktury zaobserwowano znacznie zmniejszenie obszarów mózgu odpowiedzialnych za odczuwanie bólu.

Piśmiennictwo:

 

1.    Pamela M. Rist, Julie E. Buring, Carlos S. Kase, Markus Schürks, Tobias Kurth: Migraine and Functional Outcome From Ischemic Cerebral Events in Women. Circulation, 2010, 122, 2551 – 2557.
2.    http://www.eurekalert.org/pub_releases/2010-08/ahs-bni083110.php
3.    Fred D. Sheftell, Marcelo Bigal. Clinical Science: Headache Induced by Acute Medication Overuse. Headache Currents, 2004, 1, 64-68.
4.    M. W. Weatherall, A.J. Telzerow, E. Cittadini, H. Kaube, P.J. Goadsby. Intravenous aspirin (lysine acetylsalicylate) in the inpatient management of headache. Neurology  2010,  75, 1098-1103
5.    L. López-Mesonero, S. Márquez, P. Parra, G. Gámez-Leyva, P. Muñoz, Julio Pascual. Smoking as a precipitating factor for migraine: a survey in medical students. The Journal of Headache and Pain 2009, 10(2), 101-103.
6.    Joseph W. Ditre, Brian D. Gonzalez, Vani N. Simmons, Leigh Anne Faul, Thomas H. Brandon, and Paul B. Jacobsen. Associations between pain and current smoking status among cancer patients. Pain, 2011, DOI: 10.1016/j.pain.2010.09.001