W lipcu 2017 r. Komisja Europejska w ramach procedury centralnej wydała 13 decyzji o dopuszczeniu do obrotu nowych produktów leczniczych przeznaczonych do stosowania u ludzi. Dotyczą one 8 nowych substancji czynnych (brodalumab, cenegermina – lek sierocy, glekaprewir, kariprazyna, patiromer wapniowy, pibrentaswir, sferoidy ludzkich autologicznych chondrocytów powiązanych z macierzą, woksylaprewir) i 10 substancji czynnych już stosowanych w lecznictwie. Produkty omówiono w ramach klasy ATC według WHO oraz substancji czynnej preparatów z uwzględnieniem wskazań i mechanizmu działania według Charakterystyki Produktu Leczniczego, pomijając inne szczegóły, które można znaleźć w witrynie internetowej Europejskiej Agencji Produktów Leczniczych (http://www.ema.europa.eu).

A – Przewód pokarmowy i metabolizm

A10 – Leki stosowane w cukrzycy; A10A – Insuliny i analogi insuliny; A10AB – Insuliny i analogi insuliny do wstrzyknięć, o krótkim czasie działania

Insulin lispro: Insulin lispro Sanofi (Sanofi-Aventis) to 3. zarejestrowana w tej klasie marka insuliny lispro. Do sprzedaży wprowadzono Humalog (Eli Lilly). Nie pojawił się na rynku w Polsce Liprolog (Eli Lilly).

Insulina lispro otrzymywana jest metodą rekombinacji DNA w komórkach Escherichia coli.

J – Leki przeciwzakaźne działające ogólnie

J05 – Leki przeciwwirusowe działające ogólnie; J05A – Bezpośrednio działające leki przeciwwirusowe;

J05AR – Leki przeciwwirusowe stosowane w leczeniu zakażeń HIV, połączenia; J05AR06 – Emtrycytabina, dizoproksyl tenofowiru i efawirenz

Emtricitabine+tenofovir disoproxil+efavirenz: Efavirenz/Emtricitabine/Tenofovir disoproxil Zentiva to 2. zarejestrowana marka leków o podanym składzie. Do sprzedaży wprowadzono preparat Atripla (Bristol Myers-Squibb & Gilead Sciences).

J05AX – Inne leki przeciwwirusowe

Glecaprevir+pibrentasvir: Maviret (AbbVie) jest wskazany w leczeniu przewlekłego zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV) u dorosłych.

Maviret jest lekiem złożonym o ustalonej dawce zawierającym dwie substancje działające bezpośrednio na wirusa HCV na wielu etapach cyklu replikacyjnego. Glekaprewir jest pangenotypowym inhibitorem proteazy NS3/4A HCV, która jest niezbędna do rozszczepienia proteolitycznego poliproteiny kodowanej przez HCV (do dojrzałych postaci białek NS3, NS4A, NS4B, NS5A i NS5B) i ma podstawowe znaczenie dla replikacji wirusa. Pibrentaswir jest pangenotypowym inhibitorem białka NS5A HCV, które ma podstawowe znaczenie dla replikacji wirusowego RNA i tworzenia się wirionów. Mechanizm działania pibrentaswiru scharakteryzowano na podstawie aktywności przeciwwirusowej w hodowli komórkowej oraz badań mapowania oporności na leki.

Sofosbuvir+velpatasvir+voxilaprevir: Vosevi (Gilead Sciences) jest wskazany do leczenia przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C (pWZW C) u dorosłych.

Sofosbuwir jest pangenotypowym inhibitorem HCV NS5B RNA-zależnej polimerazy RNA, która jest konieczna do replikacji wirusa. Sofosbuwir jest prolekiem nukleotydowym, który ulega metabolizmowi wewnątrzkomórkowemu do farmakologicznie czynnego trifosforanu analogu urydyny (GS-461203), który może zostać przyłączony przez polimerazę NS5B do RNA HCV i działa jako terminator łańcucha. W testach biochemicznych GS-461203 hamował aktywność polimerazy rekombinowanej NS5B z HCV genotypów 1b, 2a, 3a i 4a. GS-461203 nie jest inhibitorem ludzkich polimeraz DNA i RNA ani inhibitorem mitochondrialnej polimerazy RNA. Welpataswir to pangenotypowy inhibitor HCV skierowany przeciwko białku NS5A HCV, które jest konieczne do replikacji wirusa. Woksylaprewir jest pangenotypowym inhibitorem proteazy NS3/4A HCV i działa jako niekowalentny, odwracalny inhibitor proteazy NS3/4A.

L – Leki przeciwnowotworowe i wpływające na układ odpornościowy

L01 – Leki przeciwnowotworowe; L01X – Inne leki przeciwnowotworowe; L01XC – Przeciwciała monoklonalne

Rituximab: Ritemvia, Tuxella i Blitzima (wszystkie: Celltrion) to odpowiednio 5., 6. i 7. zarejestrowany lek zawierający rituksymab. Na rynek wprowadzono lek oryginalny Mabthera (Roche). Nie pojawiły się jeszcze w sprzedaży produkty lecznicze biopodobne Rixathon (Sandoz), Riximyo (Sandoz) i Truxima (Celltrion).

Blitzima i Tuxella są wskazane w leczeniu: chłoniaków nieziarniczych (NHL, ang. non-Hodgkin’s lymphoma), przewlekłej białaczki limfocytowej i ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń i mikroskopowym zapaleniu naczyń. Ritemvia stosuje się w leczeniu chłoniaków nieziarniczych i ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń i mikroskopowym zapaleniu naczyń.

L04/L04A – Leki hamujące układ odpornościowy; L04AC – Inhibitory interleukiny

Brodalumab: Kyntheum (Leo) jest wskazany do leczenia łuszczycy zwykłej (plackowatej) o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego u dorosłych pacjentów spełniających kryteria rozpoczęcia leczenia ogólnego.

Brodalumab jest rekombinowanym, ludzkim przeciwciałem monoklonalnym klasy IgG2 wytwarzanym w komórkach jajnika chomika chińskiego, które z wysokim powinowactwem wiąże się z ludzką interleukiną 17RA (IL-17RA) i blokuje aktywność biologiczną cytokin prozapalnych IL-17A, IL-17F, heterodimeru IL-17A/F i IL-25, co skutkuje hamowaniem stanu zapalnego i objawów klinicznych związanych z łuszczycą. IL-17RA jest białkiem, do którego ekspresji dochodzi na powierzchni komórki, a także wymaganą składową kompleksów receptorów utylizowanych przez wiele cytokin z rodziny IL-17. Zgłaszano, że stężenie cytokin z rodziny IL-17 jest podwyższone w łuszczycy. IL-17A, IL-17F i heterodimer IL-17A/F wykazują działanie plejotropowe, w tym indukują mediatory prozapalne, takie jak IL-6, GROα, i G-CSF z komórek nabłonka, śródbłonka i fibroblastów, które wpływają na stan zapalny tkanek. Blokowanie IL-17RA hamuje odpowiedzi wywoływane przez cytokinę IL-17, co skutkuje normalizacją stanu zapalnego skóry.

M – Układ mięśniowo-szkieletowy

M09/M09A – Inne leki stosowane w chorobach układu mięśniowo-szkieletowego; M09AX – Inne leki stosowane w chorobach układu mięśniowo-szkieletowego

Chondrocytes, autologous: Spherox (CO.DON) to 2. zarejestrowany preparat zawierający autologiczne chondrocyty. Wcześniej zarejestrowano MACI (Aastrom Biosciences), ale 19 XI 2014 nastąpiło zawieszenie tego pozwolenia.

Wskazaniem do stosowania preparatu Spherox jest naprawa objawowych ubytków chrząstki stawowej kłykcia kości udowej i rzepki stawu kolanowego (stopnia III lub IV według klasyfikacji Międzynarodowego Towarzystwa Leczenia Zaburzeń Chrząstki [ang. International Cartilage Repair Society, ICRS]) o wielkości wynoszącej maksymalnie 10 cm² u osób dorosłych.

Spherox zawiera przeznaczone do implantacji sferoidy ludzkich autologicznych chondrocytów powiązanych z macierzą zawieszone w izotonicznym roztworze chlorku sodu. Sferoidy są to kuliste agregaty namnażanych ex vivo ludzkich autologicznych chondrocytów i samopowstałej macierzy zewnątrzkomórkowej. Każda ampułko-strzykawka lub aplikator zawiera określoną liczbę sferoid zależną od wielkości ubytku (10-70 sferoid/cm²), który ma być wypełniony.

N – Układ nerwowy

N05 – Leki psychotropowe; N05A – Leki neuroleptyczne; N05AX – Inne leki neuroleptyczne

Cariprazine: Reagila (Gedeon Richter) jest wskazany w leczeniu schizofrenii u pacjentów dorosłych.

Mechanizm działania kariprazyny nie jest dokładnie poznany. Działanie terapeutyczne kariprazyny może wynikać z jednoczesnej częściowo agonistycznej aktywności na receptory dopaminowe D₃, D₂ i receptory serotoninowe 5-HT_1A oraz aktywności antagonistycznej na receptory serotoninowe 5-HT_2B, 5-HT_2A oraz receptory histaminowe H₁. Kariprazyna charakteryzuje się niskim powinowactwem do receptorów serotoninowych 5-HT_2C oraz adrenergicznych α1. Nie wykazuje istotnego powinowactwa do cholinergicznych receptorów muskarynowych. Dwa główne czynne metabolity, demetylokariprazyna i didemetylokariprazyna, podobnie wiążą się z receptorami w warunkach in vitro oraz mają podobny profil aktywności, jak związek macierzysty.

R – Układ oddechowy

R03 – Leki stosowane w obturacyjnych chorobach dróg oddechowych; R03A – Leki adrenergiczne, preparaty wziewne; R03AL – Leki adrenergiczne w połączeniu z lekami antycholinergicznymi; R03AL09 – Formoterol, bromek glikopyronium i beklometazon (klasa będzie obowiązywać od roku 2018)

Beclometasone+formoterol+glycopyrronium bromide: Trimbow (Chiesi) jest wskazany w leczeniu podtrzymującym u pacjentów dorosłych z umiarkowaną lub ciężką przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), u których nie uzyskuje się odpowiedniego efektu leczenia podczas jednoczesnego stosowania kortykosteroidu wziewnego i długo działającego agonisty receptorów beta-2.

Trimbow zawiera dipropionian beklometazonu, formoterol i glikopyronium w postaci roztworu tworzącego aerozol o bardzo drobnych cząstkach (ang. extrafine) o średnicy aerodynamicznej cząstki odpowiadającej medianie rozkładu masowego (ang. mass median aerodynamic diameter, MMAD) wynoszącej około 1,1 mikrometra, ze zdolnością do jednoczesnej depozycji wszystkich trzech składników. Cząstki aerozolu produktu Trimbow są średnio znacznie mniejsze niż cząstki dostarczane w postaciach innych aerozoli o większych cząstkach. Dla dipropionianu beklometazonu powoduje to silniejsze działanie niż po podaniu w postaci aerozolu o większych cząstkach (100 mikrogramów dipropionianu beklometazonu w postaci aerozolu bardzo drobnocząstkowego w produkcie leczniczym Trimbow odpowiada 250 mikrogramom dipropionianu beklometazonu w postaci aerozolu o większych cząstkach).

S – Narządy zmysłów

S01 – Leki oftalmologiczne; S01X/S01XA – Pozostałe leki oftalmologiczne

Cenegermin: Oxervate (Dompe) jest wskazany w leczeniu umiarkowanego (trwały ubytek nabłonka rogówki) lub ciężkiego (wrzód rogówki) neurotroficznego zapalenia rogówki u dorosłych.

Cenegermina to rekombinowana postać ludzkiego czynnika wzrostu nerwów wytwarzanego w Escherichia coli. Czynnik wzrostu nerwów jest białkiem endogennym uczestniczącym w różnicowaniu i utrzymaniu neuronów, który działa za pośrednictwem swoistego wysokiego powinowactwa (tj. TrkA) i niskiego powinowactwa (tj. p75NTR) receptorów czynnika wzrostu nerwów. Ekspresja receptorów czynnika wzrostu nerwów występuje w przedniej części oka (rogówka, spojówka, tęczówka, ciałko rzęskowe i soczewka), w gruczole łzowym oraz w tkankach wewnątrzgałkowych tylnej części. Leczenie cenegerminą, podawaną w postaci kropli do oczu, ma na celu przywrócenie integralności rogówki.

Decyzją Komisji Europejskiej z 14 grudnia 2015 cenegermina została oznaczona jako sierocy produkt leczniczy w podanym wskazaniu, a w okresie od 10 lipca 2017 ma zagwarantowaną 10‑letnią wyłączność rynkową.

V – Preparaty różne

V03/V03A – Pozostałe środki stosowane w lecznictwie; V03AE – Leki stosowane w hiperkalemii i hiperfosfatemii

Patiromer calcium: Veltassa (Vifor Fresenius Medical Care Renal Pharma France) jest wskazany w leczeniu hiperkaliemii u dorosłych.

Patiromer to niewchłanialny polimer ze zdolnością wymiany kationów, który jako przeciwjon zawiera kompleks wapń-sorbitol. Veltassa zwiększa wydalanie potasu w kale poprzez wiązanie potasu w świetle przewodu pokarmowego. Wiązanie potasu powoduje zmniejszenie stężenia wolnego potasu w świetle przewodu pokarmowego, co skutkuje zmniejszeniem stężenia potasu w surowicy.

Niektóre decyzje porejestracyjne Komisji Europejskiej:

• decyzja z 19 VII 2017 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (Allergan) z 27 VI 2017, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Enzepi, zarejestrowanego 29 VI 2016 – substancja czynna: sproszkowana trzustka wieprzowa, klasa A09AA;
• decyzja z 19 VII 2017 dotycząca wycofania, na wniosek posiadacza (Teva) z 29 VI 2017, pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego stosowanego u ludzi Repso, zarejestrowanego 14 III 2011 – substancja czynna: leflunomid, klasa L04AA.

Opracowanie: dr n. farm. Jarosław Filipek

Kierownik Działu Informacji o Produktach

Administrator Farmaceutycznej Bazy Danych

2017-08-25

Krajowa Baza Produktów Ochrony Zdrowia (KBPOZ)

Źródła:

– klasyfikacja ATC i nomenklatura nazw substancji czynnych na podstawie opracowania WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology (“Guidelines for ATC Classification and DDD assignment 2017”, Oslo 2016; “ATC Index with DDDs 2017”, Oslo 2016), ze zmianami i uzupełnieniami mającymi zastosowanie w roku 2017 – tłumaczenie własne;

– informacje rejestracyjne: “Community register of medicinal products for human use”; “Community list of not active medicinal products for human use”;

– informacje o wprowadzeniu produktu na rynek w Polsce: dane QuintilesIMS;

– opisy wskazań i mechanizmów działania: Charakterystyki Produktów Leczniczych;

– pozostałe opinie i komentarze: autorskie.