Peptydy to związki chemiczne zbudowane z aminokwasów. Cząsteczki zawierające 2 do 10 aminokwasów to oligopeptydy, zawierające ponad 10 to polipeptydy, a powyżej 100 – makropeptydy, czyli białka.W przyrodzie występują 22 naturalne aminokwasy, co daje kombinacje 484 różnych dipeptydów i 5153632 pentapeptydów. Oczywiście nie wszystkie mogą być stosowane w kosmetologii.
Białka zasadniczo pełnią funkcję strukturalną, w kosmetykach natomiast znajdują zastosowanie jako humektanty, czyli substancje nawilżające. Proteiny jako surowce kosmetyczne są otrzymywane w wyniku częściowej lub całkowitej hydrolizy białek naturalnych: kolagenu, elastyny, keratyny, białek mleka, jedwabiu, pszenicy, soi, kukurydzy, migdała.
Czym różnią się peptydy wykorzystywane w kosmetologii?
Powyższe proteiny różnią się powinowactwem do keratyny naskórka, właściwościami higroskopijnymi i filmotwórczymi. W przypadku białek nie można też pominąć enzymów. W kosmetykach stosowane są papaina i bromelaina (bromelina) w celu łagodnego złuszczania. Aminokwasy wchodzą w skład NMF (Natural Moisturizing Factor, czyli Naturalnego Czynnika Nawilżającego) i mogą wnikać do głębszych warstw naskórka. W kosmetykach pełnią funkcję humektantów.
Peptydy w medycynie
W medycynie peptydy stosowane są w leczeniu uszkodzeń i ran skóry, stąd zainteresowanie w celu wykorzystania ich w kosmetologii. W wyniku uszkodzenia skóry wydzielane są m. in. peptydy, pełniące rolę czynników chemotaktycznych, przyciągających różne komórki, między innymi leukocyty. Zapoczątkowują reakcję zapalną, która z kolei stymuluje fibroblasty i proces gojenia. Mechanizm działania peptydów jest związany z naturalnym procesem naprawczym.
Które peptydy mają zastosowanie w kosmetologii?
- Peptydy sygnałowe, sygnalizacyjne (signal peptides) – zwiększają produkcję składników macierzy zewnątrzkomórkowej skóry właściwej: kolagenu, elastyny, glikozaminoglikanów (GAG), proteoglikanów i fibronektyny.
- Peptydy hamujące aktywność enzymów, np. metaloproteinaz i tyrozynazy oraz hamujące uwalnianie neurotransmiterów, np. acetylocholiny, katecholaminy i noradrenaliny.
- Peptydy pełniące funkcję nośników ze względu na zdolność wiązania i przenoszenia np. jonów metali.
Peptydy sygnałowe
- Lipopeptyd, Pentapeptyd pal-KTTKS – palmitoilo-pentapeptyd-4 (INCI: Palmitoyl Pentapeptide-4) fragment prokolagenu typu I, który występuje naturalnie w skórze. Częściej wykorzystuje się jego bardziej stabilną i lepiej przyswajalną palmitylowaną pochodną. Stymuluje syntezę kolagenu I, elastyny i fibronektyny, niektórych GAG oraz kolagenu IV, który występuje w połączeniu skórno-naskórkowym (dermal-epidermal junction, DEJ). Wzmacnia przez to spójność strefy DEJ, która w procesie starzenia zmienia się z pofałdowanej na bardziej płaską.
- Karnozyna – dipeptyd (INCI: Carnosine), występujący naturalnie w organizmie, jest to antyoksydant, który hamuje glikację białek podporowych skóry, wydłuża życie fibroblastów i sprzyja ich podziałom.
- Collaxyl® – heksapeptyd-9, to peptyd biomimetyczny, działający jak cząsteczka sygnałowa pobudzająca produkcję kolagenu, fibronektyny, lamininy-5 oraz integryn.
- Syn-Coll® – palmitoilo-tripeptyd-5, mały peptyd, który imituje trombospondynę I, dzięki czemu aktywuje transformujący czynnik wzrostu β (TGF-β, transforming growth factor β), co prowadzi do rozpoczęcia syntezy kolagenu w fibroblastach. Hamuje także aktywność metaloproteinaz macierzy MMP-1 i MMP-3, zabezpieczając włókna kolagenowe przed degradacją. Efektywne stężenie to 2,5%.
- Telangyn® – Acetyl tetrapeptide-40, tetrapeptyd hamujący uwalnianie interleukin (IL-6 i IL-8), przez co zapobiega rozwojowi reakcji zapalnej. Działa fotoprotekcyjnie, hamuje aktywność kolagenazy oraz melanogenezę.
- Matrixyl 3000 -połączenie palmitoilo-tripeptydu-1 i palmitoilo-tetrapeptydu-7, które pobudza procesy regeneracyjne przez stymulację produkcji kolagenu, elastyny, kwasu hialuronowego i fibronektyny. Jest efektywny w stężeniu 3-5%, niestety wiele kosmetyków zawiera stężenia zbyt niskie, które można określić jako „marketingowe”.
- Heksapeptyd VGVAPG – jest to fragment elastyny o działaniu hemostatycznym.
- Tetrapeptydy – fragmenty fibronektyny, która wiąże komórki skóry i umożliwia przekaźnictwo międzykomórkowe.
Czytaj także: Pielęgnacja włosów: równowaga PEH i olejowanie od podstaw.
