Newsletter
Aptekarz Polski
Archiwum
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • EKSPERCISprawdź
  • SZKOLENIAWeź udział
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • WYWIADYPrzeczytaj
  • EKSPERCISprawdź
  • SZKOLENIAWeź udział
  • PODCASTYPosłuchaj
  • WIDEOObejrzyj
  • WYWIADYPrzeczytaj
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Aptekarz Polski
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Strona główna Historia farmacji

Prometeusz farmacji zrodził się w laboratorium aptecznym (1853) w Polsce: I. Łukasiewicz 1822/2022

Piotr Włodek GórskiKlaus KochAutorPiotr Włodek GórskiiKlaus Koch
09/05/2022
Prometeusz farmacji zrodził się w laboratorium aptecznym (1853) w Polsce: I. Łukasiewicz 1822/2022

fot. Canva.com

Dyskurs recenzyjny 'Pamiętnika z XXIX Sympozjum Historii Farmacji (XXIX-SHF), Płock 2020. ’Laboratorium fabryczne kolebką przemysłu farmaceutycznego’ pod redakcją Lidii Marii Czyż. Rzeszów, 2021, 216 stron. Wydawnictwo: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu.

Fabrykacja versus epidemia

Zorganizowanie sympozjum Laboratorium apteczne kolebką przemysłu farmaceutycznego okazało się wyzwaniem samym w sobie. Laboratorium jako miejsce pracy posiadało dla apteki kardynalne znaczenie zawodowe, naukowe i historyczne. Organicznie było to serce officina sanitatis, którego bicie nadawało rytm w codziennym życiu placówki. Zorganizowanie narad podczas epidemii zapisało się podwójnym sukcesem, gdyż wzbogaciło klęski żywiołowe o dzieje leku fabrycznego. Najważniejsze przy tym, że wnioski z wiekowych doświadczeń farmaceutów skomprymowane w pigułce były gotowe do wdrażania podczas trwającej epidemii.

Po wybuchu dżumy, zarazy czy śmierci morowej ratowano się ucieczką jak na podlaską Górę Grabarkę, albo zamykano w czterech ścianach lockdownu. Podczas obrad wykazano, że aptekarze wypracowali alternatywę, którą były leki do zwalczania epidemii. W przeszłości były to peleryny i maski ochronne z nosami jak dzioby do oddychania, które nasycano ziołami przeciw miazmatom. W czas zarazy oficyna była nierzadko jedynym miejscem, gdzie znękani i zrozpaczeni chorzy otrzymali od aptekarzy wsparcie lekiem przeciwepidemicznym i słowo pocieszenia (Łukasiewicz, zaraza cholery w Gorlicach). Późniejsze kombinezony przeciwzakaźne izolowały równie skutecznie od patogenów, natomiast specyfiki anty-wirulentne masowo produkowane w fabrykach udostępniono wszystkim zagrożonym.

Od wydania w 1972 roku podręcznika T. Kikty Przemysł farmaceutyczny w Polsce (1823-1939) tacy autorzy jak R. Rembieliński i B. Kuźnicka (1978), K. Kurowska-Benderecka (1995), M. Urbanik (2019) i wielu innych uzupełniało tę tematykę. Wyniki licznych badań prowadzonych przez dziesiątki lat, zaskakujące wnioski i oceny historyczne podsumowano na XXIX-SHF. Rozwój przemysłu farmaceutycznego datuje się od drugiej połowy XIX wieku, kiedy to państwo polskie nie istniało na mapie Europy. Fabrykację leków na obszarach byłej I. Rzeczypospolitej opracowały W. Sosonkina i H. Chrom w: Działalności przedsiębiorczej Kazimierza Paździerskiego w końcu XIX wieku i początku XX wieku (dalej: Sosonkina, Chrom, Działalność Paździerskiego). Dotarcie do zagranicznych archiwów i źródeł ułatwiło zniesienie barier przez Unię Europejską jak w opracowaniu K. Kocha, P. W. Górskiego: Polskie korzenie Beiersdorfa – światowego koncernu farmaceutycznego (dalej: Koch, Górski, Polskie korzenie). Posługiwanie się obcym językiem nie oznaczało osłabienia związków ze środowiskami ojczystymi i zaniechania pielęgnacji tradycji i kultury. Przykładem posłużył O. Troplowitz (1863-1918), który zafundował pomnik – alegorię przemysłu, również farmaceutycznego, dla miasta Gliwice (Koch, Górski, Polskie korzenie).

Zachodnioeuropejscy dziejopisarze korzystali z XI-wiecznych źródeł zaborców i nie uwzględniali rodzimego wkładu w tworzenie nowych leków i terapii. W przypadku M. Skłodowskiej-Curie (1867-1934) opuścili całkowicie polski trzon nazwiska traktując ją jako Francuzkę Curie mimo, że zasłużyła się dla radiochemii onkologicznej leczeniem radem i polonem w pierwszym Instytucie Radowym (1932) w Warszawie. Podwójna noblistka M. Skłodowska-Curie, jak i pierwsza na świecie właścicielka apteki Antonina Leśniewska (1866-1937) wniosły olbrzymi wkład w upowszechnianie leku przemysłowego. Zbliżone losy uchodźców polskich przedstawił J.J. Fafara w wystąpieniu: Franciszek Chrapkiewicz – nieznane drogi życiowe polskiego i francuskiego biochemika (dalej Fafara, F. Chrapkiewicz). Badania nad fabrykacją leku na obszarach I. Rzeczypospolitej i polskojęzycznej Europy (Górny Śląsk, Francja) doprowadziły do rozszerzenia paradygmatu w dziejopisarstwie rodzimego przemysłu farmaceutycznego. Streszczenia wystąpień w języku angielskim znacznie ułatwiały korekty wypaczonego udziału polskiej farmacji w XIX i XX wieku. Sprostowane biografie z rodowodami rodaków w literaturze i w internecie pozwoliły na spopularyzowanie ich w prasie i mediach zagranicznych.

Hans Schadewaldt (1920-2009) był czterokrotnym prezydentem Światowej Federacji Towarzystw Historii Medycyny. Rozwiązał on praktycznie dylematy polskiego wkładu w światową medycynę i farmację w wiekach XIX (rozbiory) i XX (Żelazna kurtyna). Począwszy od 1981 roku (stan wojenny) profesor H. Schadewaldt organizował dla polskojęzycznych medyków seminaria w Instytucie Historii Medycyny przy Uniwersytecie Duesseldorfskim w Północnej Nadrenii. Uczestnicy pracowali nad biografiami odkrywcy witamin B1 (nazwa od K. Funka, 1884-1967) i R. Rembielińskiego (1894-1975) – twórcy pierwszego Instytutu Historii Farmacji na północ od Alp. Omawiano dzieje zakładów Mercka, Scheringa i Ciby na temat których wypowiadał się również nestor rodzimych historyków aptekarstwa A. Drygas w referacie: Jak 'rodził się’ i narodził przemysł farmaceutyczny (dalej: Drygas, Jak 'rodził się’ przemysł). Po drodze na seminaria z historii medycyny i farmacji piszący te słowa (Piotr Włodek Górski, dalej: PWG) mijał niebieskawo dymiące kominy koncernu Bayera i nie przypuszczał, że kiedykolwiek wykorzysta tą wiedzę. Producenci zabiegali o szkice historyczne nakreślone ręką Schadewaldta, który opublikował kilkadziesiąt książek i stał się wiodącym historykiem industrializacji w farmacji. Opracowania powyższe okazały się przydatne w polemikach na XXIX Sympozjum Historii Farmacji (dalej: XXIX-SHF).

Czytaj także: Ignacy Łukasiewicz – farmaceuta, filantrop, edukator, polityk.

Strona 1 z 5
12...5Następny
Tagi: historia farmacjihistoria medycynyIgnacy Łukasiewiczlaboratorium apteczne
UdostępnijPodziel się

Chcesz otrzymywać powiadomienia o najważniejszych aktualnościach?

WYŁĄCZ
Piotr Włodek Górski

Piotr Włodek Górski

Honorowy Prezes Societas Scientiarum Klucoviana et Jablonovianae, Niemieckie Towarzystwo Historii Farmacji

Klaus Koch

Klaus Koch

Niemieckie Towarzystwo Historii Farmacji

Powiązane artykuły

Ogrody Bretanii

fot. M. Bilek
Autormgr farm. Joanna Bileki1 others

A może zamiast piasku – granitowe skały? Zamiast plażowego ręcznika – wędrówka wiejską drogą i ścieżką nad Oceanem? Zamiast małego...

Czytaj więcejDetails

Botaniczne skarby Département de Pharmacie w Lille

Botaniczne skarby Département de Pharmacie w Lille
Autormgr farm. Joanna Bileki1 others

Zapewne Czytelnicy zastanawiają się, co farmacja uniwersytecka ma wspólnego z grzybami? Tymczasem we Francji za specjalistów od grzybów uchodzą aptekarze!

Czytaj więcejDetails
Następny wpis
Rak jajnika 2022 – gdzie jesteśmy a gdzie powinniśmy być?

Rak jajnika 2022 – gdzie jesteśmy a gdzie powinniśmy być?

Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego Najnowsze wydanie Aptekarza Polskiego

Przeczytaj również

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 224

Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 224

Farmaceuci – niewykorzystany potencjał systemu szczepień dorosłych

Farmaceuci – niewykorzystany potencjał systemu szczepień dorosłych

Problemy i wyzwania związane z podaniem dziecku leku

Problemy i wyzwania związane z podaniem dziecku leku

Porozmawiajmy o… „zielonych receptach” [WYWIAD]

Porozmawiajmy o… „zielonych receptach” [WYWIAD]

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 3

Z receptariuszami dookoła świata. Kanada, część 3

Znajdź nas na Facebooku!

Subskrybuj powiadomienia

Nie przegap nowych wpisów - zapisz się na powiadomienia!

Zapisz się na powiadomienia
  • Kontakt
  • Dla reklamodawców
  • Dla autorów
  • Regulamin serwisu i Polityka Prywatności
Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do Regulaminu Serwisu i Polityki Prywatności.
Rezygnuję
Dostęp do serwisu aptekarzpolski.pl przeznaczony jest dla farmaceutów oraz osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi.
W związku z odwiedzaniem witryny www.aptekarzpolski.pl przetwarzamy Twój adres IP, pliki cookies oraz dane na temat aktywności i urządzeń użytkownika. Jeżeli dane te pozwalają zidentyfikować Twoją tożsamość, wówczas będą traktowane jako dane osobowe zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (RODO). Jeśli chcesz zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania Twoich danych osobowych, prosimy o przejście do Regulaminu serwisu i Polityki Prywatności.
Rezygnuję
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aptekarz Polski
  • Najnowsze e-wydanie Aptekarza Polskiego – 223 (201e)
  • Akademia Aptekarza Polskiego – szkolenie [punkty edukacyjne]
  • Aktualności
  • Wiedza
  • Receptura
  • Trendy
  • Prawo
  • Farmacja szpitalna
  • WIDEO
  • Podcasty
  • WYWIADY
  • Opinie ekspertów

Redakcja korzysta z zasobów: Canva.com, Pixabay.com

Ta strona korzysta z plików cookies. Kontynuując korzystanie z tej witryny, wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Zapoznaj się z naszą Regulaminem serwisu i Polityką Prywatności.