Strzykawki, igły i pozajelitowa droga podania leków – co powinniśmy o nich wiedzieć?

Jaką igłę wybrać?

Jeśli chodzi o igły, to temat jest o wiele bardziej obszerny. W praktyce aptecznej możemy spotkać się z igłami iniekcyjnymi oraz służącymi do pobierania leków z fiolek czy ampułek. Istnieją także inne rodzaje tych wyrobów medycznych, np. anestezjologiczne, biopsyjne, dentystyczne, okulistyczne czy szewne.

Podstawowym oznaczeniem igieł jest system Gauge [czyt. gejdż], historycznie wywodzący się z XIX-wiecznego angielskiego przemysłu stalowego. Niestety nie jest to system metryczny, tylko imperialny, więc nie ma tu prostych zależności między ilością G, a średnicą igły (czy nici chirurgicznych, do których również go używamy).

Zależność między ilością Gauge, a średnicą ilustruje poniższa tabela.

Wraz ze wzrostem liczby Gauge kolejna średnica igieł jest o około 11% mniejsza. Do zunifikowanego systemu Gauge dodano także kod barwny, który dodatkowo ma ułatwiać pracę personelu medycznego.

Oprócz średnicy kluczowym parametrem jest także długość igły. Przy podaniu podskórnym używamy igły o długości 10-20 mm, z kolei podania domięśniowe lub dożylne wymagają igły o długości 25-50 mm.

Czytaj także: Jak COVID-19 wpłynął na pracę apteki szpitalnej?

Wykonywanie iniekcji

Przed przystąpieniem do jakiejkolwiek iniekcji musimy umyć ręce oraz zdezynfekować miejsce wkłucia.

Jak pobierać lek z opakowania?

Lek należy pobierać zawsze inną igłą, niż ta, którą dokonujemy podania. W celu pobrania leku z fiolki powinniśmy użyć igły ołówkowej z otworem bocznym, ogranicza to ryzyko wykrawania korka, a tym samym zmniejsza ryzyko zdarzeń niepożądanych. Z kolei pobierając lek ze szklanej ampułki powinno się użyć igły z filtrem, która uniemożliwi pobranie z ampułki drobinek szkła powstałych przy jej otwieraniu.

Pamiętajmy, by podczas pobierania leku z fiolki nie wtłaczać do niej nadmiaru powietrza! Możemy wtłoczyć tylko niewielką ilość, odpowiadającą objętości płynu pobieranego z fiolki, jednak każda większa objętość będzie tworzyła w fiolce podciśnienie, co może skończyć się wytryśnięciem leku na zewnątrz.

Gdy już posiadamy odpowiedni sprzęt, a lek znajduje się w strzykawce, można przejść do prawidłowej techniki podań.

Czytaj także: Zakłucia w placówkach ochrony zdrowia – jak duży jest problem?

Jak wykonać podanie dożylne?

Podanie dożylne (i.v. – intravenous) charakteryzuje się niemal natychmiastowym efektem terapeutycznym, a podawana substancja od razu rozprowadzana jest w całym organizmie. Iniekcje takie wykonujemy pod kątem 25° do powierzchni skóry.

Jak wykonać podanie domięśniowe?

Podanie domięśniowe (i.m. – intramuscular) charakteryzuje się – podobnie jak podanie dożylne – minimalnym czasem wchłaniania, jednak stanowi jego mniej skomplikowaną alternatywę. Iniekcji dokonujemy odpowiednio długą igłą, pod kątem 90° względem powierzchni skóry, Sporym ograniczeniem tej metody jest maksymalna objętość leku – 5 ml. Większe objętości mogą wywoływać ból oraz obrzęk w miejscu podania. Domięśniowo najczęściej podaje się analgetyki, ale także szczepionki i adrenalinę. Podania należy wykonywać w duże, łatwo dostępne mięśnie np. naramienny, udowy czy pośladkowy.

Czytaj także: O potrzebie zabezpieczenia sprzętu niezbędnego do przeprowadzenia szczepień przeciwko COVID-19.

Jak wykonać podanie podskórne?

Leki podawane podskórnie (s.c. – subcutaneous) mają dłuższy czas wchłaniania, ponieważ tkanka podskórna jest mniej ukrwiona, niż tkanka mięśniowa. Iniekcji dokonujemy pod kątem 45°. By mieć pewność, że nie wkłuwamy się w mięsień, iniekcji można dokonać w fałd skórny. Lekami podawanymi tą drogą są m.in. insuliny i heparyny, a miejscami najczęstszych iniekcji podskórnych są okolice brzucha, ramion, pośladków czy ud.

W codziennej praktyce nie każdy farmaceuta ma do czynienia z igłami i strzykawkami, ale każdego z nas może spotkać sytuacja, gdy wiedza o powyższym sprzęcie, a także o technice wykonywania wstrzyknięć może pomóc naszym pacjentom, a nawet uratować komuś życie.

Pamiętajmy, że wraz z wprowadzeniem szczepień do aptek, spadła na nas także odpowiedzialność za zapewnienie pacjentom bezpieczeństwa w przypadku wystąpienia reakcji anafilaktycznej.

Czytaj także: Insulinoterapia – techniki wykonywania iniekcji.