Rak gruczołu krokowego to najczęstszy nowotwór występujący u mężczyzn, głównie po 50. roku życia. Każdego roku w Polsce diagnozuje się około 18 tysięcy nowych zachorowań. Dla niektórych pacjentów nieuniknionym etapem choroby jest jej przejście w ostateczną i nieuleczalną fazę – przerzutowego opornego na kastrację raka prostaty (mCRPC). O możliwościach i nadziejach pacjentów z tym schorzeniem mówimy, w obchodzonym 23 czerwca, Ogólnopolskim Dniu Świadomości Raka Prostaty.
Co roku w Polsce, z powodu raka gruczołu krokowego, umiera około 5,5 tysiąca mężczyzn[1]. To efekt późnego rozpoznania, gdy choroba jest już w stadium przerzutowym[2].
Zaawansowany rak prostaty – co to właściwie oznacza?
Rozpoznanie miejscowego lub miejscowo zaawansowanego raka gruczołu krokowego (nmHSPC) nie oznacza wyroku – chorobę nadal uznaje się za możliwą do wyleczenia, dzięki zastosowaniu leczenia chirurgicznego, tzw. radykalnej prostatektomii, lub leczenia radykalną radioterapią. Opcjonalną formą leczenia jest zaś terapia hormonalna[3]. Jednak, z uwagi na nawrotowy charakter raka prostaty, możliwe jest ponowne pojawienie się choroby nawet po wielu latach od postawienia pierwszej diagnozy, czego doświadcza zwykle 20-40% pacjentów. Schorzenie najczęściej przybiera formę uogólnioną, tj. wykształcone zostają przerzuty odległe.
Na etapie przerzutowym rozróżnia się dwie grupy pacjentów z mHSPC – zdiagnozowanych po raz pierwszy, lecz od razu w stanie uogólnionym, już z przerzutami, a także zdiagnozowanych ponownie, czyli z nawrotem choroby, po wcześniejszym leczeniu. Standardową terapią stosowaną na tym etapie choroby jest leczenie ADT, czyli tzw. deprywacja androgenowa, polegająca na zahamowaniu produkcji męskich hormonów (androgenów), od których rak prostaty jest uzależniony. Innymi słowami, rozwiązanie to można określić mianem kastracji farmakologicznej. Niestety z czasem nowotwór wykształca oporność na stosowaną terapię, w związku z czym leczenie staje się nieskuteczne, a sam rak wchodzi w stadium oporności na kastrację (CRPC).
Czytaj także: Rak prostaty: rozwiązania i rekomendacje działań
O przerzutowym opornym na kastrację raku prostaty (mCRPC)
Po rozwinięciu przerzutów i oporności na kastrację, rak prostaty przekształca się w wyniszczającą formę, określaną skrótem mCRPC. To nieuchronny etap tej choroby, gdy dotychczas stosowane leczenie staje się nieskuteczne w hamowaniu procesu przeżywania i powielania się komórek nowotworowych, prowadząc do szybkiego postępu choroby i śmierci pacjenta. Dlatego przyjęta przez lekarza strategia terapeutyczna koncentruje się na opóźnianiu występowania tego zjawiska. W stadium mCRPC , bez odpowiedniego leczenia przeżycia są krótkie, tym bardziej kluczowe jest zapewnienie pacjentom jak najlepszego leczenia. Wśród dostępnych terapii wyróżnia się chemioterapię, radioizotopy, a także nowoczesne leki hormonalne i inhibitory PARP. Połączenie dwóch ostatnich, dzięki swojemu synergistycznemu działaniu, daje wyjątkową szansę na wydłużenie przeżycia.
– Sposób leczenia pacjenta z rakiem gruczołu krokowego jest uzależniony od wielu czynników, m.in. stopnia zaawansowania nowotworu i oceny ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Niektóre przypadki, o niskiej agresywności, można poddawać jedynie obserwacji w poradni urologicznej lub onkologicznej. Największe wyzwanie bez wątpienia stanowi przerzutowy oporny na kastrację rak prostaty. Niestety jest to stadium nieuleczalne. Można jednak latami opóźniać kolejne nawroty choroby jeśli stosuje się odpowiednie leczenie –komentuje dr n. med. Paweł Potocki, onkolog kliniczny, Katedra i Klinika Onkologii UJ CM. – Szansą dla pacjentów z mCRPC może być zastosowanie terapii skojarzonej, tj. połączenia dwóch leków, które wzajemnie na siebie oddziałują i wzmacniają swoje działanie, co, jak udowadniają badania, przynosi dobre, czasem nawet zaskakująco dobre efekty. I chociaż często, tak jak w przypadku mCRPC, nie jesteśmy w stanie uratować pacjenta, tak możemy wydłużyć czas bez progresji choroby, a tym samym dać zarówno choremu, jak i jego bliskim, więcej cennego czasu – wyjaśnia dr n. med. Paweł Potocki, onkolog kliniczny, Katedra i Klinika Onkologii UJ CM.
Czytaj także: Wczesna diagnostyka raka prostaty inwestycją w męskie zdrowie
Objawy i diagnostyka raka prostaty
Rak prostaty, podobnie jak wiele innych nowotworów, rozwija się w sposób podstępny – często nie daje żadnych objawów klinicznych, a jego rozwój może trwać latami. Grono pacjentów, którzy doświadczają symptomów choroby, zwykle zmaga się z dolegliwościami ze strony układu moczowego, m.in. zaburzeniami oddawania moczu i obecnością krwi w moczu lub nasieniu czy też dolegliwościami bólowymi[4]. Schorzenie zwykle dotyka mężczyzn po 50. roku życia (99% rozpoznań stawianych jest w tej grupie wiekowej). Co istotne, to właśnie wiek jest najsilniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka gruczołu krokowego[5], dlatego tak ważna jest czujność onkologiczna wśród mężczyzn w średnim wieku.
Podstawowe badania diagnostyczne raka prostaty obejmują oznaczenie poziomu swoistego antygenu sterczowego (PSA), którego stężenie rośnie w wyniku rozwoju nowotworu oraz badanie per rectum (palcem przez odbyt), umożliwiające ocenę stopnia zaawansowania nowotworu. W przypadku otrzymania niewłaściwych wyników konieczne jest poszerzenie diagnostyki o badania obrazowe: rezonans magnetyczny gruczołu krokowego (mpMRI), rzadziej przezodbytnicze USG. Pod ich kontrolą wykonywane jest także biopsja, niezbędna do przeprowadzenia badania histopatologicznego guza, pozwalająca na rozpoznanie nowotworu[6].
Odpowiednio wczesna diagnoza raka gruczołu krokowego daje szansę na całkowite jego wyleczenie i uniknięcie trudów z jakimi wiąże się przechodzenie przez końcowy etap choroby, tj. opornego na kastrację raka prostaty z przerzutami (mCRPC). Dlatego, szczególnie w pewnym wieku, warto zadbać o zdrowie swoje i swoich bliskich. Dzień Ojca to doskonały pretekst, by pochylić się nad tym tematem i zachęcić go, a także innych bliskich mężczyzn – dziadków, braci, partnerów czy przyjaciół, do skorzystania z badań profilaktycznych.
Informacja prasowa
- [1] Referencja: https://gco.iarc.who.int/media/globocan/factsheets/populations/616-poland-fact-sheet.pdf
- [2] Referencja: https://onkologia.org.pl/sites/default/files/publications/2022-05/Nowotwory_2016.pdf
- [3] Referencja: https://uroweb.org/guidelines/prostate-cancer
- [4] Referencja: https://www.programedukacjionkologicznej.pl/baza-wiedzy/poradnik/rak-gruczolu-krokowego
- [5] Referencja: https://www.pcf.org/about-prostate-cancer/what-is-prostate-cancer/how-it-grows
- [6] Referencja: https://www.programedukacjionkologicznej.pl/baza-wiedzy/poradnik/rak-gruczolu-krokowego