Według statystyk na ból przewlekły cierpi aż 8,5 mln dorosłych osób, czyli 27% dorosłej populacji – u pacjentów powyżej 65. roku życia ten odsetek jest dużo wyższy i wynosi 55%. Minister Zdrowia podpisał rozporządzenie, które ma zagwarantować, że każdy pacjent z bólem – niezależnie od jego przyczyny – będzie miał wdrożone leczenie zgodnie z wypracowanymi wytycznymi już w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej.
Standard leczenia bólu podczas briefingu prasowego w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym we Wrocławiu, skomentowała następująco dr n.med. Magdalena Kocot-Kępska, Prezes Polskiego Towarzystwa Badania Bólu. – Od lat chcemy, by u każdego chorego ból był traktowany jako piąty parametr życiowy i był w dokumentacji medycznej jak na przykład pomiary temperatury czy ciśnienia tętniczego.
Rozporządzenie ból stanowiący istotny problem kliniczny definiuje jako „ból wymagający leczenia w opinii pacjenta i lekarza”, a ból przewlekły jako „ból bez oczywistej biologicznej wartości, który zwykle trwa dłużej niż 3 miesiące”.
Do oceny stopnia natężenia bólu stosowane mają być skale, które są elementem oceny bólu obok badania podmiotowego i przedmiotowego oraz badań pomocniczych takich jak ocena zaburzeń czucia, badania obrazowe i badania laboratoryjne. Natężenie bólu jest miarą skutecznego leczenia choroby – optymalne jest uzyskanie zmniejszenia bólu do poziomu 2-3 w skali numerycznej w spoczynku i w ruchu, przy czym należy przy każdym kolejnym badaniu korzystać z tej samej skali:
- skala słowna – (verbal rating scale – VRS) skala składająca się z kolejno ustawionych określeń stopnia nasilenia bólu: brak bólu, łagodny ból, umiarkowany ból, silny ból, bardzo silny ból,
- skala numeryczna – (numerical rating scale – NRS) 11-punktowa skala od 0 do 10 punktów, kolejne cyfry uszeregowane są wzdłuż poziomej linii, punkt 0 położony na lewym końcu oznacza „brak bólu”, punkt 10 znajdujący się na prawym końcu określa stwierdzenie „najsilniejszy ból, możliwy do wyobrażenia”,
- skala obrazkowa – (faces pain scale – FPS) skala przedstawiająca kilka wyrazów twarzy za pomocą których ocenia się stopień nasilenia bólu,
- skala wzrokowo-analogowa – (visual analogue scale – VAS) skala w postaci linijki o długości 10 cm, pozwala na ocenę w skali: od brak bólu do bardzo silny ból (najsilniejszy wyobrażalny ból).
Standard obejmuje także monitorowanie skuteczności leczenia bólu, edukację pacjenta, ale przede wszystkim „postępowanie terapeutyczne mające na celu uśmierzanie i leczenie bólu, w tym zmianę leczenia w przypadku wystąpienia działań niepożądanych„. Pacjent powinien zostać skierowany do poradni leczenia bólu, jeśli wyczerpią się możliwość diagnostyczne lub lecznicze, wystąpią trudności w postawieniu właściwego rozpoznania, gdy skuteczność dotychczasowego leczenia będzie niewielka, jeśli wystąpią wskazania do zastosowania inwazyjnych metod leczenia lub gdy pojawią się trudności w opanowaniu działań niepożądanych po zastosowanym leczeniu.
Załącznikiem do rozporządzenia jest karta oceny natężenia bólu, która będzie dołączana do dokumentacji medycznej pacjenta. Zawiera ona informacje dotyczące lokalizacji, charakteru bólu i natężenia bólu, rozpoznania i zaleceń terapeutycznych, oraz stosowanych leków przeciwbólowych i ich skuteczności.
Warto przypomnieć, że przepis art. 20a ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2022 r. poz. 1876, z późn. zm.), stanowi o prawie do leczenia bólu dla każdego pacjenta. Jak czytamy w uzasadnieniu do przepisu: „Dotychczasowe regulacje prawne w sposób bezpośredni gwarantowały dostęp do świadczeń zdrowotnych zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień, wyłącznie jako prawo pacjentów będących w stanie terminalnym. Obowiązkiem podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych jest podejmowanie działań polegających na określeniu stopnia natężenia bólu, leczeniu bólu oraz monitorowania skuteczności tego leczenia. Celem przepisu jest zagwarantowanie każdemu pacjentowi skutecznej realizacji prawa do leczenia bólu, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, bez względu na źródło pochodzenia tego bólu, wiek pacjenta oraz miejsce jego pobytu„.
Podmioty lecznicze mają 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia na dostosowanie się do wymagań regulacji