Gastroskopia, kolonoskopia – bardzo często na samo brzmienie tych nazw przychodzą nas dreszcze. Wstyd czy strach przed badaniem oraz przed ewentualnym wykryciem groźnych chorób sprawia, że świadomie rezygnujemy z wizyty u specjalisty. Lęk nie jest jednak dobrym doradcą. Badania endoskopowe pozwalają bowiem na odpowiednią profilaktykę chorób układu pokarmowego (w tym nowotworów), a w przypadku ich wykrycia umożliwiają wdrożenie skutecznego leczenia już we wczesnej ich fazie rozwoju.
Jak często należy wykonywać badania endoskopowe? Jak się do nich właściwie przygotować? Odpowiada Dariusz Maj, gastroenterolog z Centrum Medycznego Damiana.
Groźny nowotwór jelita grubego
Zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn w krajach europejskich rak jelita grubego stanowi drugi najbardziej rozpowszechniony typ nowotworu. W naszym kraju każdego roku rozpoznawanych jest ponad 14000 nowych przypadków tej choroby, a każdego dnia z jej powodu umiera aż 28 osób. Dane są niepokojące, zwłaszcza w obliczu faktu, że wcześnie wykryty rak jelita daje 100 proc. szans na pokonanie choroby. Zdiagnozowanie polipów i ich usunięcie, uniemożliwia bowiem ich rozwój w stronę zmian złośliwych. Warto wspomnieć, że choroba ta zdecydowanie częściej dotyczy mężczyzn (60 proc. przypadków) i stanowi wśród nich drugi pod względem umieralności nowotwór w Polsce.
Głównymi czynnikami ryzyka wystąpienia raka jelita grubego są: otyłość, zbyt duża ilość spożywanych kalorii (w tym czerwonego mięsa), małe spożycie błonnika oraz palenie papierosów. Niestety, nie ułatwiamy sobie zadania. Aby w pełni chronić się przed ryzykiem wystąpienia nowotworu jelita grubego, niezbędne jest również wykonywanie badań endoskopowych, które pozwalają wykryć wszelkie zmiany chorobowe we wczesnej fazie ich rozwoju i szybko wdrożyć niezbędne leczenie, które daje 100 proc. szansę na pokonanie choroby. A z badań rezygnujemy zbyt często.
Czym są badania endoskopowe?
Gastroskopia i kolonoskopia są najczęściej wykonywanymi i najlepszymi badaniami diagnostycznymi górnego (przełyk żołądek, dwunastnica i początkowy fragment jelita cienkiego) i dolnego odcinka (jelito grube) przewodu pokarmowego. Są również wykorzystywane jako badania przesiewowe i profilaktyczne w celu wykrywania zmian nowotworowych.
- Kolonoskopia – umożliwia wykonanie kompleksowej analizy końcowego odcinka jelita cienkiego oraz całego jelita grubego pod kątem pojawienia się polipów lub innych zmian chorobowych (w tym nowotworowych). Wykonywane jest za pomocą kolonoskopu (długiej, elastycznej rurki z umocowaną kamerą), wprowadzaną przez odbytnicę do jelita grubego. Poza samą oceną stanu jelita grubego, specjalista wykonujący badania ma również możliwość usunięcia polipów lub w razie potrzeby pobrania wycinka, który następnie zostanie poddany szczegółowemu badaniu histopatologicznemu. Kolonoskopia trwa około 20 minut i nie jest całkowicie bezbolesna (istnieje możliwość przyjęcia znieczulenia ogólnego – wówczas cały zabieg wykonywany jest podczas naszego snu). Zaleca się, aby profilaktyczna kolonoskopia była wykonywana co 10 lat u wszystkich osób, które przekroczyły 50. rok życia oraz u wszystkich osób po 40 r. życia z tzw. obciążeniem rodzinnym (przypadki chorób wśród rodziców, dzieci, rodzeństwa). W naszym kraju istnieją ośrodki wykonujące badania przesiewowe (kolonoskopie) do których może zgłosić się każda osoba, spełniająca powyższe kryteria.
- Gastroskopia – pozwala kompleksowo przebadać górny odcinek układu pokarmowego, czyli przełyk, żołądek i dwunastnicę. Wykonywana jest za pomocą giętkiego przewodu z umocowaną kamerą, który jest wprowadzany do żołądka poprzez przełyk. Badanie trwa maksymalnie 15-30 minut i może być wykonywana w znieczuleniu miejscowym. Gastroskopia jest bezbolesna i nie utrudnia oddychania! Jest nieprzyjemna z uwagi na możliwe odruchy obronne w trakcie jej wykonywania takie jak torsje czy kaszel. Badanie umożliwia wykrycie zmian chorobowych, takich jak: wrzody żołądka, chłoniak żołądka czy rak dwunastnicy. Wykrycie ewentualnych problemów umożliwia wdrożenie właściwego leczenia. Profilaktyczna gastroskopia zalecana jest raz na 3-5 lat, aczkolwiek należy pamiętać, że nowotwory górnego odcinka przewodu pokarmowego mają zupełnie inną dynamikę wzrostu i rozwoju, dlatego gastroskopia nie jest w stu procentach pewną metodą profilaktyki wykrywania wczesnych stadiów nowotworów.
Dlaczego NIE wykonujemy badań endoskopowych
Badania endoskopowe w naszym kraju to wciąż temat tabu, a pacjenci najczęściej rezygnują z nich z powodu wstydu lub strachu przed samym badaniem lub w obawie przed wykryciem groźnych chorób układu pokarmowego. Chociaż brzmi to paradoksalnie, wiele osób woli żyć w nieświadomości niż wybrać się do lekarza i w razie potrzeby poddać się leczeniu, które odpowiednio wcześnie wdrożone daje stuprocentową szansę powrotu do zdrowia. Wiele osób rezygnację z badań argumentuje brakiem czasu lub… zbyt młodym wiekiem. Pacjenci przed 40. rokiem życia, zwłaszcza mężczyźni, uważają, że ze względu na metrykę, problem nowotworu jelita ich nie dotyczy i mają jeszcze czas na wykonanie badań. Tymczasem, rak jelita grubego może rozwijać się już w młodym wieku i przez kilka a nawet kilkanaście lat nie dawać żadnym widocznych objawów. Pamiętajmy, zmiany następują powoli – od niegroźnego polipa do zaawansowanej formy nowotworu złośliwego. Im szybciej przełamiemy strach, tym szybciej w przypadku wykrycia zmian będziemy mogli poddać się ewentualnemu leczeniu i zapobiec rozwojowi choroby. Nie należy bać się badań! Badanie to bowiem troska o nasze zdrowie! Obawiać powinniśmy się chorób nowotworowych, które skracają życie – komentuje Dariusz Maj, gastroenterolog z Centrum Medycznego Damiana.
Jak się przygotować do badań endoskopowych?
Gastroskopia i kolonoskopia, jak każde inne badania, wymagają od nas pewnego przygotowania, jednak nie są to czynności ograniczające nasze codzienne funkcjonowanie. Sześć godzin przed wykonaniem gastroskopii należy nie jeść i pić. Kolonoskopia wymaga od nas bardziej rygorystycznego przygotowania. Kilka dni przed badaniem należy wprowadzić tzw. dietę ubogoresztkową, czyli wyeliminować warzywa, owoce (zwłaszcza te z pestkami), otręby i nasiona, które przylegając do jelita, mogą zaburzyć prawidłowy wynik badania. Ponadto, kilka dni przed kolonoskopią powinniśmy wprowadzić dietę płynną, a 24 godzin wcześniej nie spożywać już żadnych pokarmów. Należy również dzień przed badaniem zastosować środek przeczyszczający (wpisze go lekarz na receptę lub otrzymamy za darmo w ośrodku badań przesiewowych), który pozwoli oczyścić nasze jelito. Warto dodać, że gastroskopia i kolonoskopia mogę być wykonane w znieczuleniu ogólnym, które jest dobrym rozwiązaniem dla osób odczuwających lęk przed badaniami.
Informacja prasowa
