Skład globulek dopochwowych z wybranymi substancjami czynnymi oraz opis ich sporządzania tradycyjną metodą topienia podłoża w parownicy lub przy użyciu miksera recepturowego przedstawiono w tabeli 4 i tabeli 5.
Skład recepty | Obliczenia |
Rp. 1. Neomycini 0,2 Acidi borici 0,003 Saccharis lactis 0,2 Witepsol q.s M.f. glob. vag. D.t.d. No 12 | Do obliczeń ilości Witepsolu H15 należy wykorzystać ustalony doświadczalnie współczynnik wyparcia dla neomycyny (f = 0,46) i laktozy (f = 0,57). W obliczeniach nie uwzględnia się kwasu bornego z uwagi na jego niewielką ilość (<5%) (1). |
Rp. 2. Metronidazoli 0,25 Acidi borici 0,05 Lactosi 0,1 Witepsol q.s M. f. glob. vag. D.t.d. No 12 | Do obliczeń ilości Witepsolu H15 należy wykorzystać ustalony doświadczalnie współczynnik wyparcia dla metronidazolu (f = 0,72). W obliczeniach nie uwzględnia się kwasu bornego i laktozy, z uwagi na ich niewielką ilość (<5%) (1). |
Rp. 3. Clindamycini 0,1 Acidi borici Lactosi aa 0,2 Witepsol q.s M. f. glob. vag. D.t.d. No 12 | Do obliczeń ilości Witepsolu H15 należy wykorzystać ustalony doświadczalnie współczynnik wyparcia dla kwasu bornego (f = 0,44) i laktozy (f = 0,57). Nie uwzględnia się klindamycyny z uwagi na jej niewielką ilość (<5%) (1). |
Rp. 4. Neomycini 0,25 Acidi borici Lactosi aa 0,3 Vit. A 10 000 j.m. Witepsol q.s. M. f. glob. vag. D.t.d. No 12 | Korzystając z informacji podanych przez producentów: solubilizowanego roztworu witaminy A (Vitaminum A Hasco, 45 000 j.m./ml oraz Vitaminum A Medana 50 000 j.m./ml) lub koncentratu olejowego witaminy A (Witamina A palmitynian retinolu 1,0 MIU/g, Fagron) należy wyliczyć potrzebną ilość poszczególnych preparatów, odpowiadającą 120 000 j.m. witaminy A. Do obliczeń ilości Witepsolu H15 wykorzystuje się ustalony doświadczalnie współczynnik wyparcia dla neomycyny (f = 0,46), kwasu bornego (f = 0,44), laktozy (f = 0,57) i solubilizowanego roztworu witaminy A (f = 0,6). |
Rp. 5. Nystatyni 500 000 j.m. Acidi lactici 0,05 Lactosi 0,1 Witepsol q.s M. f. glob. vag. D.t.d. No 12 | Korzystając z informacji podanych przez producenta (moc antybiotyku 6357 j.m./mg) należy obliczyć potrzebną ilość nystatyny. Do obliczeń ilości Witepsolu H15 nie uwzględnia się substancji leczniczych z uwagi na ich niewielką ilość (<5%) (1). |
Recepta | Metoda wylewania | Metoda z użyciem miksera recepturowego |
Rp. 1 Rp. 2 Rp. 3 | Etap 1: Obliczyć ilość Witepsolu potrzebną do sporządzania globulek z uwzględnieniem współczynników wyparcia. Etap 2: Odważyć substancje lecznicze i rozetrzeć w moździerzu. Etap 3: W parownicy na łaźni wodnej stopić odważony Witepsol H15 i połączyć z roztartymi substancjami leczniczymi. Etap 4: Masę czopkową (po ochłodzeniu) wylać do form na globulki. Zabezpieczone przed zanieczyszczeniem globulki pozostawić do zestalenia w temperaturze pokojowej. | Etap 1: Obliczyć ilość Witepsolu potrzebną do sporządzania globulek z uwzględnieniem współczynników wyparcia. Etap 2: Odważyć do pojemnika Witepsol H15 i homogenizować w Unguatorze (szybkość obrotów 8, czas 9 minut). Etap 3: Odważone substancje lecznicze rozetrzeć w moździerzu. Etap 4: Rozdrobnione substancje wprowadzić do pojemnika z upłynnionym podłożem. Etap 5: Kontynuować homogenizację masy czopkowej (szybkość obrotów 8, czas 2-3 minuty) Etap 6: Natychmiast po homogenizacji (masa szybko zastyga) masę czopkową wylać do form na globulki. Zabezpieczone przed zanieczyszczeniem globulki pozostawić do zestalenia w temperaturze pokojowej. |
Rp. 4 | Etap 1: Obliczyć ilość Witepsolu potrzebną do sporządzania globulek z uwzględnieniem współczynników wyparcia. Etap 2: Odważyć substancje stałe i rozetrzeć w moździerzu. Etap 3: W parownicy na łaźni wodnej stopić odważony Witepsol H15 i połączyć z roztartymi substancjami leczniczymi. Etap 4: Po delikatnym ochłodzeniu masy czopkowej wprowadzić witaminę A (wagowo lub kroplami). Etap 5: Masę czopkową wylać do form na globulki. Zabezpieczone przed zanieczyszczeniem globulki pozostawić do zestalenia w temperaturze pokojowej. | Etap 1: Obliczyć ilość Witepsolu potrzebną do sporządzania globulek z uwzględnieniem współczynników wyparcia. Etap 2: Odważyć do pojemnika Witepsol H15 i homogenizować w Unguatorze (szybkość obrotów 8, czas 9 minut). Etap 3: Odważone substancje stałe rozetrzeć w moździerzu. Etap 4: Rozdrobnione substancje wprowadzić do pojemnika z upłynnionym podłożem. Etap 5: Kontynuować homogenizację masy czopkowej (szybkość obrotów 8, czas 2 minuty) Etap 6: Do masy czopkowej wprowadzić witaminę A (wagowo lub kroplami) i ponownie homogenizować w unguatorze (szybkość obrotów 2, czas 1 minuta). Etap 7: Natychmiast po homogenizacji (masa szybko zastyga) masę czopkową wylać do form na globulki. Zabezpieczone przed zanieczyszczeniem globulki pozostawić do zestalenia w temperaturze pokojowej. |
Rp. 5 | Etap 1: Obliczyć ilość Witepsolu potrzebną do sporządzania globulek z uwzględnieniem współczynników wyparcia. Etap 2: Odważyć substancje stałe i rozetrzeć w moździerzu. Etap 3: W parownicy na łaźni wodnej stopić odważony Witepsol H15 i połączyć z roztartymi substancjami leczniczymi. Etap 4: Do masy czopkowej wprowadzić kroplami kwas mlekowy (1 g = 35 krople). Etap 5: Masę czopkową wylać do form na globulki. Zabezpieczone przed zanieczyszczeniem globulki pozostawić do zestalenia w temperaturze pokojowej. | Etap 1: Obliczyć ilość Witepsolu potrzebną do sporządzania globulek z uwzględnieniem współczynników wyparcia. Etap 2: Odważyć do pojemnika Witepsol H15 i kwas mlekowy, homogenizować w Unguatorze (szybkość obrotów 8, czas 9 minut). Etap 3: Odważone substancje stałe rozetrzeć w moździerzu. Etap 4: Rozdrobnione substancje wprowadzić do pojemnika z upłynnionym podłożem. Etap 5: Kontynuować homogenizację masy czopkowej (szybkość obrotów 8, czas 2-3 minuty) Etap 6: Natychmiast po homogenizacji (masa szybko zastyga) masę czopkową wylać do form na globulki. Zabezpieczone przed zanieczyszczeniem globulki pozostawić do zestalenia w temperaturze pokojowej. |
Podsumowanie
- Upłynnienie podłoża Witepsol H15 w mikserze recepturowym do konsystencji umożliwiającej swobodne wylanie masy czopkowej do form wymaga zastosowania odpowiednich parametrów procesu: przy szybkości mieszania na poziomie 8 zachodzi w ciągu 9 minut dla 6 czopków (o masie 2 g), 11 minut dla 12 czopków oraz 15 minut dla 24 czopków.
- Czas rozpadu czopków dopochwowych wykonanych z użyciem Witepsolu H15 jest dłuższy w porównaniu z globulkami sporządzonymi z wykorzystaniem masła kakaowego. Większa twardość czopków sporządzonych z Witepsolem H15 wpływa na jego zalety związane ze stosowaniem czopków, szczególnie w okresie letnim (nie dochodzi do nadtapiania czopków podczas wyjmowania z form i aplikacji).
- W trakcie wykonywania czopków metodą topienia na łaźni wodnej należy kontrolować konsystencję masy czopkowej przed wylaniem do form (ochłodzenie podłoża w temperaturze pokojowej do ok. 30 – 35°C). Przeniesienie zbyt płynnego podłoża czopkowego z zawieszonymi substancjami leczniczymi może prowadzić do sedymentacji substancji.
- Sporządzając czopki z Witepsolem H15 i balsamem peruwiańskim w celu równomiernego rozproszenia balsamu w podłożu należy wprowadzić olej rycynowy (w stosunku 1:1).
- Przygotowanie globulek z witaminą A nie stwarza problemów recepturowych w przypadku użycia koncentratu olejowego (Witamina A palmitynian retinolu 1,0 MIU/g, Fagron). Natomiast użycie wodnego solubilizowanego roztworu witaminy A (lek gotowy firmy Hasco lub Medana) w metodzie topienia na łaźni wodnej wymaga uzyskania odpowiedniej konsystencji masy czopkowej przed wylaniem do form (gdy masa jest zbyt płynna obserwuje się wydzielenie roztworu witaminy A i odłamanie końcówki globulki).
- Witepsol H15 po sterylizacji tworzy twardą masę, trudną do rozdrobnienia. Propozycją rozwiązania tej niedogodności może być odważenie wyliczonej, potrzebnej do wykonania danego preparatu ilości podłoża do słoiczka, wyjałowienie go, a następnie stopienie w słoiczku na łaźni wodnej, co eliminuje etap odważania już wyjałowionego podłoża.
- Czopki sporządzone z zastosowaniem wyjałowionego Witepsolu H15 nie wykazują różnic w wyglądzie w porównaniu z czopkami wykonanymi z użyciem podłoża niewyjałowionego. Wzrost temperatury procesu wyjaławiania wydłuża czas całkowitej deformacji czopków.
Literatura:
- Sznitowska M. Farmacja stosowana. Technologia postaci leku. PZWL, Warszawa 2017.
- Gajewska M., Sznitowska M.Podstawy receptury aptecznej. Materiały do ćwiczeń dla studentów farmacji. Wydawca: Fundacja ProPharmacia Futura, wydanie V uaktualnione, Warszawa 2020.
- Farmakopea XI, Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Warszawa 2017.
- Jachowicz R. Receptura apteczna. Podręcznik dla studentów farmacji. PZWL, Warszawa 2015.
- Szymańska E., Czajkowska-Kośnik A., Winnicka K. Podłoże czopkowe Witepsol H15 – nowy surowiec recepturowy. Aptekarz Polski, 2019, 151, 33-41.
- www.actifarm.pl: informacja o surowcu Witepsol H15 (Adeps solidus).
- Rower R.C., Sheskey P.J., Quinn M.E. Handbook of pharmaceutical excipients. Pharmaceutical Press, Londyn 2009.
- https://www.pharmacompass.com: WITEPSOL® Fatty bases for suppositories.
- Zawar L.R., Bhandari G.S. Formulation and evaluation of sustained release ondansetron poloxamer based solid suppositories. JAPS 2012, 2, 186-190.
- Baviskar P., Jaiswal S., Sadique A., Landged A. Formulation and evaluation of lornoxicam suppositories. J. Pharm. Innov. 2013, 2, 20-28.
- Iwata M., Komiya S., Nakamura K., Kiuchi M., Andoh N., Hirahara F., Maitani Y., Takayama K. Release property of progesterone from a mixed-base suppository consisting of Witepsol W35 and Witepsol E85. Drug Dev. Ind. Pharm. 2001 , 27(10), 1039-1045.