Skierować diagnostykę na odpowiednie tory – wygrać zdrowie
Kluczowa w skutecznym leczeniu raka płuca jest właściwa i szybka diagnostyka, ponieważ to ona otwiera pacjentowi drzwi do spersonalizowanej tj. jak najlepszej dla niego terapii. Punkt wyjścia stanowi bronchoskopia, czyli badanie polegające na pobraniu wycinka, płynu lub popłuczyn z oskrzeli i płuc. To materiał umożliwiający oznaczenie biomarkerów, pozwalających na kwalifikację do nowoczesnego leczenia celowanego. Problem stanowi jednak brak ustandaryzowania procedur, a także opóźnienia czasowe wynikające z przedłużającego się procesu diagnostycznego.
„Każdy pacjent, który wchodzi na ścieżkę diagnostyczną powinien mieć wykonany pełen panel badań patomorfologicznych i molekularnych, jednoczasowo i zgodnie ze standardami postępowania. Diagnostyka powinna być realizowana kompleksowo i z zachowaniem standardów jakościowych, niezależnie od regionu zamieszkiwania. Fragmentaryczne, etapowe wykonywanie badań prowadzi do nieuzasadnionej zwłoki czasowej, utraty bezcennego materiału biopsyjnego, i jest zwyczajnie drogie. Proszę pamiętać, że długa diagnostyka to nieskuteczna diagnostyka, chorzy na raka płuca nie mają czasu. Bez szybkiej, kompleksowej i kompletnej diagnostyki tracimy szanse na stosowanie innowacyjnych terapii raka płuca” – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Joanna Chorostowska-Wynimko, Kierownik Zakładu Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie.
W kierunku optymalnych rozwiązań – Lung Cancer Units i lista TOP 10 ONKO
W terapii raka płuca kluczowe jest jak najszybsze wdrożenie i skoordynowanie leczenia zgodnie z aktualnymi wytycznymi postępowania. Dlatego zespół najwybitniejszych polskich ekspertów opracował propozycję powołania tzw. Lung Cancer Units, czyli sieci placówek skoordynowanej opieki nad chorymi z rakiem płuca. To optymalne rozwiązanie organizacyjne, angażujące zespół specjalistów: onkologów, radio- i chemioterapeutów, chirurgów onkologicznych, psychologów klinicznych i rehabilitantów w diagnostykę i leczenie pacjenta od samego początku i na każdym jego etapie, gwarantujące wysoką jakość i szybkość całego procesu leczenia. W maju 2019 roku prace nad Lung Cancer Units zostały wstrzymane. Według informacji przekazanych ze strony Ministerstwa Zdrowia projekt zostanie przekazany do konsultacji publicznych w pierwszym kwartale 2021 roku.
Na liście postulatów kampanii Hamuj Raka znalazła się również lepsza dostępność do procedur medycznych, zgodnych ze światowymi rekomendacjami, w tym szczególną uwagę zwrócono na leczenie radykalne dające szansę na wyleczenie. Leczeniem takim jest przede wszystkim zabieg chirurgiczny, jednak w zdecydowanej większość przypadków (ok. 80%) nie można go wykonać ze względu na zbyt duże zaawansowanie choroby. Dlatego też eksperci i pacjenci postulują o większe nakłady na profilaktykę wtórną pozwalającą wykryć nowotwór we wcześniejszym stadium. Poza profilaktyką wtórną wielką szansą na wyleczenie raka płuca dla pacjentów z nieoperacyjnym miejscowo zaawansowanym rakiem płuca stanowi zastosowanie leczenia radykalnego w postaci jednoczasowej radio-chemioterapii uzupełnionej leczeniem z wykorzystaniem durwalumabu.
Biorąc pod uwagę cel kampanii jakim jest dwukrotne zwiększenie wskaźnika 5-letnich przeżyć, wśród postulatów kampanii wymieniono udostępnienie durwalumabu, pembrolizumabu oraz ozymertynibu tj. leków o największym wpływie na wydłużenie życia pacjentów z rakiem płuca. Co istotne, te same leki znalazły się na liście priorytetów refundacyjnych – TOP 10 ONKO, niedawno opracowanej przez konsultanta krajowego oraz konsultantów wojewódzkich w dziedzinie onkologii klinicznej, jak również ekspertów z dziedziny farmakoekonomiki. W tej „złotej dziesiątce” znalazły się aż 3 substancje dedykowane chorym na raka płuca, co istotnie wskazuje na dużą potrzebę epidemiologiczną z jednej strony, a z drugiej na tak wyczekiwany postęp technologii w tym obszarze.
To właśnie terapie o obiektywnie potwierdzonej wartości przynoszą pacjentom największe korzyści (prowadzą do wyleczenia lub długotrwałej poprawy skali przeżycia chorych na raka płuca), dlatego powinny być jak najszybciej udostępnione chorym.
„Efektywność leczenia raka płuca w Polsce można zwiększyć. Decyduje o niej diagnostyka, dostęp do nowoczesnych terapii i sprawna organizacja procesu leczenia. Konieczne jest doinwestowanie tych obszarów proporcjonalnie do wskaźnika zachorowań i zgonów. To właśnie reżim budżetowy w realiach pandemii powinien skłonić do zwrócenia uwagi na optymalne rozwiązania, w tym na terapie, które przynoszą największą wartość kliniczną ─ całkowite wyleczenie lub istotne wydłużenie przeżycia chorych. Wówczas możliwe będzie radykalne, co najmniej dwukrotne, zwiększenie przeżycia 5-letniego pacjentów, które obecnie w raku płuca wynosi zaledwie 15 proc.” – powiedział prof. dr hab. n. med. Maciej Krzakowski, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej, kierownik Kliniki Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Narodowego Instytutu Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Pomimo faktu, że nowotwór płuca dotyka największej liczby pacjentów to jego finansowanie nie jest na pierwszym miejscu pod względem kosztów dla NFZ. Koszt finansowania programu lekowego leczenia raka płuca wyniósł w 2019 ok. 199 mln zł, podczas gdy wydatki NFZ
na program lekowy leczenia raka piersi wyniosły ok. 430 mln zł, raka jelita grubego 215 mln zł zaś szpiczaka plazmocytowego ok. 201 mln zł. Zwiększenie inwestycji na diagnostykę i leczenie raka płuca powinno odzwierciedlać znaczenie epidemiologiczne tego nowotworu.
Covid-19: sytuacja pacjentów w dobie pandemii
Zdaniem ekspertów aktualna sytuacja epidemiologiczna nie może powstrzymywać konkretnych działań i wpływać na dalsze opóźnienia w diagnostyce i leczeniu chorych – w raku płuca to szczególnie istotne ze względu na tempo rozwoju wykrytej choroby (zbyt późno obecnie diagnozowanej).
„Jak pokazuje przykład pacjentek z rakiem piersi, rak może stać się chorobą przewlekłą, a nie śmiertelną. Można żyć jeszcze wiele lat pomimo zaawansowanej choroby. Wierzę, że sukces osiągnięty w leczeniu raka piersi, jest możliwy do osiągnięcia również w raku płuca. Musimy doprowadzić do tego, aby w raku płuca zwiększyć wskaźnik przeżyć 5-letnich. Dla pacjentów onkologicznych liczy się tu i teraz. Szczególnie w dobie pandemii musimy koncentrować swoje wysiłki na tym, co możemy zrobić dziś i jutro, czyli szybko zająć się pacjentami właśnie zdiagnozowanymi i tymi, którzy lada moment zostaną zdiagnozowani. Chodzi o zdecydowane wciśnięcie hamulca, by zatrzymać okrutne żniwo, które zbiera rak płuca, a jednocześnie przyspieszenie działań, które sprawią, że osoby chore na raka płuca będą żyły dłużej” ─ podkreśla Elżbieta Kozik, Prezes Stowarzyszenia Polskie Amazonki Ruch Społeczny.
Informacja prasowa
Bibliografia:
- Krajowy rejestr nowotworów, Nowotwory złośliwe opłucnej i płuca, dostępne na: http://onkologia.org.pl/nowotwory-zlosliwe-oplucnej-pluca-c33-34/
- Ogólnopolski Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca (WWRP) za Pomocą Niskodawkowej Tomografii Komputerowej (NDTK) – połączenie prewencji wtórnej z pierwotną w celu poprawy świadomości dotyczącej raka płuca wśród społeczeństwa i personelu ochrony zdrowia, dostępne na: https://www.power.gov.pl/media/72320/Zalacznik_17_Ogolnopolski_Program_WWRP.pdf?fbclid=IwAR0ayxrT8d2p2xWO8xnsvPsfU527cUYBxWlmLPl7ERLi2bDfQVvx10fsJCQ
- Onkolodzy wskazują priorytety w refundacji nowych leków, dostępne na: https://www.mzdrowie.pl/leki/onkolodzy-wskazuja-priorytety-w-refundacji-nowych-lekow/
- Osowiecka K., Rucińska M., Suszko-Każarnowicz M., Nawrocki S., Przeżycia chorych na drobnokomórkowego raka płuca leczonych napromienianiem w latach 2003–2006 w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z Warmińsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie, Via Medica Journals.
- Rak płuc jednym z najbardziej śmiercionośnych nowotworów. Odpowiada za co piątą śmierć z powodu raka w Europie, dostępne na: https://portal.abczdrowie.pl/rak-pluc-jednym-z-najbardziej-smiercionosnych-nowotworow-odpowiada-za-co-piata-smierc-z-powodu-nowotworu-w-europie
- Raport „Powiew świeżego powietrza: analiza porównawcza polityki w zakresie raka płuca w Europie”, dostępne na: www.termedia.pl.
- Raport „Sytuacja pacjenta z rakiem płuca. Aktualne wyzwania”, Warszawa 2020.
- Raport „Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii dla Polski”, dostępne na: http://www.bip.mz.gov.pl/ogloszenia/mapy-potrzeb-zdrowotnych/