Jūratė Švarcaitė, Sekretarz Generalna Grupy Farmaceutycznej Unii Europejskiej (PGEU) skierowała do Elżbiety Piotrowskiej-Rutkowskiej, Prezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej list gratulacyjny w związku z wprowadzeniem zmian w prawie farmaceutycznym.
Szanowna Pani Prezes,
Zwracam się do Pani w imieniu Grupy Farmaceutycznej Unii Europejskiej (PGEU), Stowarzyszenia reprezentującego środowiska aptekarzy ze wspólnotowego rynku farmaceutycznego. Członkami PGEU są krajowe stowarzyszenia i organizacje zawodowe aptekarzy z 31 państw europejskich. PGEU reprezentuje ponad 400 tys. aptekarzy w Europie.
Przyjęliśmy do wiadomości, że w ostatnim czasie Polska wprowadziła ustawę regulującą kryteria zakładania i prowadzenia aptek. Z tej okazji chcielibyśmy Państwu złożyć nasze gratulacje, ponieważ ustawa ta dostosowuje przepisy polskie do europejskiego standardu prawnego, zgodnie z którym wykonywanie zawodu aptekarza podlega rygorystycznym regulacjom, a kryteria własności i/lub zakładania placówek aptecznych mają zastosowanie do ogromnej większości aptek w Europie. Co więcej, regulacje dotyczące prowadzenia i zakładania aptek zostały uznane za właściwe do realizacji celów w obszarze zdrowia publicznego w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Większość państw członkowskich UE wprowadziła kryteria geograficzno-demograficzne regulujące powstawanie nowych aptek. Wśród państw tych znajdują się: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Węgry, Włochy, Łotwa, Luksemburg, Malta, Portugalia, Słowenia, Hiszpania i Wielka Brytania. W wielu państwach członkowskich obowiązują również przepisy regulujące kwestię własności aptek, między innymi w Austrii, na Cyprze, w Danii, Estonii, Finlandii, Francji, na Węgrzech, w Niemczech, Włoszech, na Łotwie, w Luksemburgu, Słowenii i Hiszpanii.
Ponadto, jak już wspomniałam powyżej, zasadność wprowadzenia przepisów dotyczących własności i zakładania aptek potwierdziła analiza Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Z pewnością wiedzą Państwo, że w dniu 19 maja 2009 r. Trybunał Sprawiedliwości podtrzymał prawo państw członkowskich UE do wprowadzania ograniczeń własnościowych w sektorze aptecznym mając na uwadze dobro zdrowia publicznego. W szczególności Trybunał stwierdził, że dobro zdrowia publicznego wymaga wyeliminowania konfliktu pomiędzy względami komercyjnymi i zdrowotnymi oraz zagwarantowania aptekarzom niezależności w udzielaniu porad zdrowotnych pacjentom.
Warto w tym miejscu przytoczyć argumenty przedstawione przed Trybunałem Sprawiedliwości UE przez rządy Francji, Niemiec, Austrii, Włoch, Grecji, Hiszpanii, Łotwy i Finlandii. Mianowicie rządy wszystkich tych państw podkreślały kluczowe znaczenie niezależności aptekarzy i unikania konfliktu interesów dla dobra zdrowia publicznego. Konieczność unikania nadmiernej komercjalizacji w dziedzinie dystrybucji leków była kluczowym elementem ich argumentacji. Wspólnym ich stanowiskiem było też stwierdzenie, że leki stanowią specjalną kategorię produktów, i nie mogą podlegać takim samym zasadom obrotu handlowego jak towary konsumpcyjne. Wszystkie państwa podkreślały kluczową rolę aptek w zagwarantowaniu racjonalnego stosowanie leków, oraz wynikający z tej roli ich istotny wkład w poprawę stanu zdrowia publicznego, bezpieczeństwa pacjentów i ograniczenia zbędnych wydatków na leki. Wraz z postępującym starzeniem się naszych społeczeństw i uzależnieniem ich stanu zdrowotnego od stosowania lekarstw, rosło będzie znaczenie powyższych zasad.
1 czerwca 2010 r. Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł również, że kryteria demograficzne oraz dotyczące odległości nowozakładanych aptek od istniejących placówek pomagają zapewnić właściwy i jednolity zasięg terytorialny rozmieszczenia aptek. Trybunał orzekł, że wskutek braku planowania rozmieszczenia geograficznego aptek niektóre obszary mogą ucierpieć z powodu niedoboru aptek świadczących „rzetelne usługi wysokiej jakości”. Stwierdził on również, że stosowane ograniczenia w zakresie zakładania aptek mogą skłonić aptekarzy do przenoszenia się do miejsc, w których brakuje usług na odpowiednim poziomie, a w konsekwencji przyczynić się do uniknięcia sytuacji, w których w miejscach, gdzie poziom usług jest już wystarczający, dochodziłoby do powielania struktur aptecznych.
Kryteria minimalnej odległości pomiędzy aptekami dają też obywatelom „większą pewność, że w pobliżu dostępna jest apteka, a tym samym, że mają oni szybki i łatwy dostęp do usług aptecznych”. Jest to istotne tym bardziej, że wiele osób korzystających z aptek cierpi z powodu ograniczonej mobilności.
Z uwagi powyższe stwierdzamy, że – zgodnie ze wskazaniem Trybunału Sprawiedliwości – zarezerwowanie prawa własności aptek dla aptekarzy stanowi gwarancję ich całkowitej niezależności od względów czysto komercyjnych. Ponadto, znów opierając się na orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości, uważamy, że ograniczenia terytorialne, w tym kryteria demograficzne i dotyczące odległości pomiędzy aptekami, pomagają zapewnić właściwy zasięg dostępności usług aptecznych.
Mając na uwadze wszystkie wymienione powyżej kwestie, jeszcze raz składamy Państwu najlepsze gratulacje z racji przyjęcia nowych przepisów przewidujących wyłączność prawa własności aptek dla aptekarzy, zakaz ekspansji przedsiębiorstw aptecznych w ramach integracji pionowej oraz zasady dotyczące geograficzno-demograficznych kryteriów zakładania nowych aptek. Uważamy, że ustawodawstwo takie podąża za najlepszymi praktykami europejskimi, a co najważniejsze, leży w interesie zdrowia publicznego w Polsce.
Jūratė Švarcaitė
Sekretarz Generalny PGEU
