Potrzeby skóry są różne u różnych ludzi, ponieważ każdy reaguje inaczej na konkretny schemat pielęgnacji lub na poszczególne składniki aktywne. Co więcej, nasza skóra może z czasem w odmienny sposób reagować na te same kosmetyki. Okresowo mogą pojawiać się problemy z cerą, ale ważne, by nauczyć się je zauważać i odpowiednio reagować na te sygnały zmieniając pielęgnację.
Skóra jest organem o powierzchni 1,5-2 m2 i wadze do 18 kilogramów. Pełni funkcję ochronną wobec czynników środowiskowych, ale także termoregulacyjną, wydzielniczą, regulacyjną w zakresie gospodarki wodno-elektrolitowej, immunologiczną, bierze udział w metabolizmie białek, lipidów i węglowodanów oraz w przewodnictwie bodźców czuciowych. W skład skóry wchodzą także przydatki: włosy, paznokcie, gruczoły potowe i łojowe.
Typy skóry
Wyróżniamy 4 podstawowe typy skóry: tłustą, suchą, mieszaną i normalną. Jaka jest ich charakterystyka?
Skóra tłusta
Skóra tłustacharakteryzuje się nadprodukcją sebum na całej twarzy. Po krótkim czasie od umycia będzie się błyszczeć. Niekiedy w wyniku zaburzeń keratynizacji wykształca się trądzik. Należy podkreślić, że skóra tłusta może być skórą odwodnioną i często tak się dzieje. Jej posiadacze chcąc zmniejszyć wydzielanie łoju stosują zbyt wiele produktów, które uszkadzają barierę hydrolipidową. Konsekwencją jest odwodnienie i jeszcze większe wytwarzanie sebum, w celu skompensowania braku nawilżenia. Zaletą skóry tłustej jest natomiast to, że zaczyna się starzeć najpóźniej ze wszystkich typów.
Skóra sucha
Skóra sucha bezpośrednio po umyciu jest ściągnięta, nie błyszczy się, za to może wystąpić łuszczenie. Jest cienka i mało elastyczna. Za te objawy odpowiada niedobór lipidów. Często – choć nie zawsze – jest to skóra wrażliwa, podatna na zaczerwienienia. Należy pamiętać o rozróżnieniu skóry suchej od skóry odwodnionej. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z brakiem odpowiedniej ilości substancji tłuszczowych, a w drugim – ze zbyt małym nawodnieniem.
Skóra mieszana
Skóra mieszanajest połączeniem obu powyższych typów. Skóra tłusta występuje w strefie T (czoło, nos, broda), a sucha – na policzkach.
Skóra normalna
Skóra normalna występuje najrzadziej, najtrudniej ją sklasyfikować. Niektórzy autorzy poddają w wątpliwość jej istnienie u dorosłych. Występuje u dzieci przed osiągnięciem wieku dojrzewania.
Czytaj także: Skóra trądzikowa – jak ją pielęgnować?
Rodzaje cer
Oprócz powyższego podziału wyróżniamy też inne rodzaje cer:
- Odwodniona – której brakuje odpowiedniego nawilżenia. Taka skóra będzie szara, z widocznymi liniami – zmarszczkami spowodowanymi brakiem wilgoci w skórze.
- Naczynkowa – ze skłonnością do rozszerzania naczynek krwionośnych, charakteryzuje ją zaczerwienienie i reaktywność.
- Dojrzała – na której widać proces starzenia. W zależności od wieku i narażenia na inne czynniki, objawy będą zróżnicowane: zmarszczki mimiczne, grawitacyjne, suchość, brak elastyczności i jędrności, ścieńczenie skóry.
- Wrażliwa – charakteryzuje się zwiększoną reaktywnością na różne czynniki zewnętrzne, w tym na składniki obecne w produktach pielęgnacyjnych. Nawet 60-70% kobiet deklaruje, że ma skórę wrażliwą.
Czytaj także: Piękna i zdrowa skóra ust
Jak określić typ skóry?
Określenie typu skóry nie zawsze jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. Zaleca się, by ocenić zachowanie skóry po demakijażu lub oczyszczeniu, ale także obserwować cerę w różnych porach dnia. Czy błyszczy się po krótkim czasie od umycia czy raczej towarzyszy jej napięcie? Czy te objawy nasilają się w ciągu dnia? Jak reaguje na wiatr, mróz, a jak zachowuje się po nałożeniu kosmetyków kolorowych? Gdy pojawiają się wątpliwości, warto zasięgnąć opinii profesjonalisty, który oceni skórę także przy użyciu odpowiedniego sprzętu i programu.
Typ skóry na różnych etapach życia może być inny, a co za tym idzie – potrzeby będą się zmieniać. Nie można dobrać jednej pielęgnacji na całe życie.
Od czego zależy wygląd naszej skóry?
Do czynników wpływających na stan skóry należą:
- Wiek. Inne będą potrzeby skóry niemowlęcia, dziecka, nastolatka, osoby dorosłej (w tym w czasie ciąży lub menopauzy) i starszej.
- Dieta. Ważne jest spożywanie dużej ilości warzyw, które są bogate w antyoksydanty, ryb morskich jako źródła kwasów omega-3 i ograniczanie wysokoprzetworzonej żywności o wysokim indeksie glikemicznym.
- Zanieczyszczenia, smog. Są źródłem wolnych rodników o działaniu uszkadzającym komórki i nasilających procesy starzenia się.
- Ekspozycja na promieniowanie UV. Liczne badania potwierdzają szkodliwy wpływ promieniowania UV na skórę. Oprócz zwiększenia ryzyka wystąpienia nowotworu, powoduje ono powstawanie przebarwień, elastozę posłoneczną, ponadto jest źródłem wolnych rodników i przyczynia się do starzenia się skóry.
- Styl życia. Istotne są czynniki takie jak palenie, picie alkoholu i narażenie na stres. Wspomniane negatywne nawyki są źródłem wolnych rodników. Ponadto palenie powoduje zmianę kolorytu, a alkohol – odwodnienie skóry. Na przeciwnym biegunie znajduje się aktywność fizyczna, która poprawia ukrwienie, a co za tym idzie – odżywienie skóry.
- Sen! Sen jest bardzo ważny, gdyż w porze nocnej zachodzą procesy regeneracyjne. Czym grozi zbyt krótki sen? Skóra jest szara, matowa, pod oczami pojawiają się cienie i obrzęki. W nocy temperatura ciała podnosi się, zwiększa się przepływ krwi, dzięki czemu skóra jest lepiej odżywiona i poprawia się jej koloryt.
- Klimatyzacja. Jest źródłem odwodnienia skóry.
- Pory roku. Czynniki zewnętrzne mają znaczenie dla kondycji skóry. Latem jest to zwiększone promieniowanie UV i wyższa temperatura. Oprócz kremu z ochroną UV warto wybierać lżejsze konsystencje kosmetyków. Zimą z kolei skóra jest wyeksponowana na niskie temperatury i wiatr, dlatego należy sięgać po odpowiednie kosmetyki ochronne. Nie zawsze będą to specjalne kremy barierowe, bo nie każda skóra tego wymaga. Warto jednak rozważyć zmianę np. lekkiej emulsji na bogatszy krem.
- Pielęgnacja!
Czytaj także: Pielęgnacja męskiej skóry
Jaka powinna być zdrowa skóra?
Skóra powinna mieć równomierny koloryt, delikatny blask (ale nie powinna się błyszczeć), nie powinna dawać uczucia dyskomfortu, ściągnięcia czy napięcia, powinna być jędrna i elastyczna. Pory powinny być odblokowane, mogą znajdować się w nich włókna łojowe, ale nie mogą być zaczopowane z wytworzeniem zaskórników.
Gdy widzimy, że cera reaguje inaczej na codzienną pielęgnację, warto przyjrzeć się jej uważniej. Ważne, by „nauczyć się” swojej skóry, wiedzieć co jej sprzyja, a co nie. Nie warto podążać za internetowymi poleceniami, chwilowymi trendami czy tymi zorientowanymi na dany składnik. Kilka lat temu taką substancją był niacynamid, teraz witamina B12. Niacynamid jest bardzo wartościowym surowcem o szerokim zastosowaniu, ale firmy zaczęły się prześcigać w jego stężeniu dochodząc nawet do 20%. Nie każdy będzie tolerował takie stężenie.
Jakie zmiany na skórze powinny nas zaniepokoić?
Jak wspomniano powyżej, na skórę ma wpływ bardzo wiele czynników. Na część z nich nie mamy wpływu (wiek), na inne mamy ograniczony (zanieczyszczenie środowiska, smog – można ewentualnie zmienić miejsce zamieszkania), a na kolejne mamy bardzo duży (dieta, aktywność fizyczna, palenie, pielęgnacja). Niekiedy zdarza się jednak tak, że nawet gdy wszystkie czynniki pozostają jednakowe, to stan skóry się pogarsza. Co oznacza owo pogorszenie? Dla różnych typów skór te problemy będą inne. Często wynikają z błędów w pielęgnacji, które zostaną opisane poniżej.
Czytaj także: Zabiegi estetyczne w domowym zaciszu: co można robić samodzielnie, a co lepiej pozostawić profesjonalistom?
O czym mogą świadczyć niedoskonałości skóry?
Pojawienie się niedoskonałości takich jak zaskórniki, krostki, grudki, ale także nadprodukcja sebum są sygnałem z naszej skóry, na który powinniśmy zwrócić uwagę.
Niedoskonałości mogą być wynikiem zmian hormonalnych, a dokładniej nadmiernego wydzielania androgenów lub nadwrażliwości mieszków włosowych na te substancje. Dlatego zawsze warto wykonać badania, by – między innymi – wykluczyć zespół policystycznych jajników (PCOS). Przyczyną powstawania niedoskonałości może być też nieprawidłowa, zbyt bogata lub wręcz przeciwnie – zbyt agresywna pielęgnacja. Wiele produktów o ciężkiej konsystencji zawierających okluzyjne substancje może powodować nadmierne wytwarzanie łoju i działać komedogennie. Zbyt agresywna, oparta na silnie odtłuszczających preparatach pielęgnacja, będzie powodowała zwiększone wydzielaniu łoju jako skutek silnego odwodnienia skóry.
Czytaj także: Dermokosmetyki hipoalergiczne: jaki mają skład i dla kogo są przeznaczone?
Dlaczego skóra może być odwodniona?
Jedną z przyczyn nadmiernego odwodnienia skóry jest stosowanie zbyt dużej ilości produktów złuszczających.Kwasy AHA, BHA i PHA są bardzo wartościowymi składnikami, ale użyte w każdym lub w wielu produktach w jednej rutynie pielęgnacyjnej mogą dać efekt odwrotny od zamierzonego. Zamiast stymulować skórę, będą ją podrażniać i powodować wysuszenie, naruszona zostanie bariera hydrolipidowa. Ta sama zasada dotyczy innych składników lub połączeń o zbyt dużym potencjale drażniącym.
Przykładem takiej niezbilansowanej pielęgnacji będzie zastosowanie żelu do mycia z 2% kwasem salicylowym, potem toniku z 7% kwasem glikolowym, serum z 15% kwasem askorbinowym i kremu z retinolem. Dla skóry to zdecydowanie za dużo!
Zbyt silne produkty również mogą negatywnie wpływać na stan skóry. Przykładem jest zastosowanie zbyt wysokiego stężenia kwasów AHA, często przeznaczonego do profesjonalnego użytku. Błędem będzie także nieprawidłowe użycie tych składników – na przykład pozostawianie na całą noc peelingu kwasowego zamiast na 10 minut.
Zaszkodzić może także retinol i kwas askorbinowy, jeśli wprowadzane są do pielęgnacji w aktywnych formach i dużym stężeniu, a ponadto stosowane z dużą częstotliwością lub łączone z wyżej opisanymi kwasami.
Do odwodnienia skóry może doprowadzić również niedostarczanie jej odpowiedniej ilości humektantów i emolientów, stosowanie wyłącznie kosmetyków oil free lub z dodatkiem alkoholu, co może naruszać barierę hydrolipidową. Warto wówczas szukać produktów zawierających ceramidy, niacynamid, lekkie emolienty, humektanty, które będą wspierać nawilżenie.
Czytaj także: 10 mitów na temat pielęgnacji skóry
Kiedy skóra może być podrażniona?
Przyczyną podrażnienia skóry może być stosowanie zbyt dużej liczby substancji aktywnych w pielęgnacji, a także ich częste zmiany. Efekt taki mogą wywołać również zbyt wysokie stężenia.
Zmieniające się trendy, polecenia lub wizyta w drogerii, perfumerii lub aptece – to czynniki, które wpływają na chęć testowania nowości. Nieodpowiedni dobór, częsta zmiana kosmetyków lub używanie wysokich stężeń substancji aktywnych, spowodowane niecierpliwym oczekiwaniem na rezultat, a także duża ilość różnych produktów w jednej rutynie pielęgnacyjnej, mogą prowadzić do podrażnienia skóry. Objawiać się ono będzie zaczerwienieniem, szorstkością, tkliwością i ściągnięciem. Warto wtedy wybierać kosmetyki zawierające składniki kojące takie jak pantenol, alantoinę, wyciąg z wąkrotki azjatyckiej, owsa, lukrecji. Zaleca się, by były to produkty hipoalergiczne.
Dlaczego skóra jest matowa, poszarzała, bez blasku?
Warto przeanalizować, czy skóra potrzebuje tak bogatej pielęgnacji i zmienić np. krem na emulsję. Można też w kolejnym kroku dołączyć kwasy AHA lub PHA w niewielkim stężeniu w formie toniku lub w nieco większym jako serum wieczorne.
Przyczyny przebarwień na skórze
Przyczyną przebarwień mogą być zaburzenia hormonalne, uszkodzenia i stany zapalne skóry, niektóre leki i zioła, a także pielęgnacja zawierająca składniki takie jak retinol i kwasy AHA stosowana bez ochrony przeciwsłonecznej. W przypadku przebarwień niezbędny jest krem z filtrem UV, warto także włączyć do pielęgnacji odpowiednie serum niwelujące przebarwienia.
Problemy skóry głowy
Stosowanie zbyt delikatnych szamponów może skutkować nieefektywnym oczyszczaniem skalpu. Wytwarza się wówczas warstwa krystalizacji, która może blokować gruczoły łojowe i nasilać kolonizację grzybów z rodzaju Malassezia.
Jak wprowadzać zamiany w rutynie pielęgnacyjnej?
Czy ryzyko podrażnień oznacza, że należy zachowawczo podchodzić do pielęgnacji i wystrzegać się zmian? Nie, należy jednak trzymać się kilku zasad:
- Nie wszystko na raz – nowe produkty lub substancje warto wprowadzać pojedynczo obserwując reakcję skórną.
- Na początku mniej znaczy więcej – im mniej składników aktywnych i mniej produktów w pielęgnacji, tym mniejsze ryzyko podrażnienia, ale także mniejsza szansa na poprawę wyglądu i jakości skóry.
- Budowanie tolerancji na poszczególne substancje – szczególnie ważne w przypadku retinolu i kwasu askorbinowego.
- Odpowiednie łączenie substancji aktywnych w pielęgnacji.
Jak dobierać kosmetyki w skuteczne połączenia?
Oprócz doboru składników kosmetycznych warto także pamiętać o ich odpowiednim łączeniu, które będzie zapewniało synergizm działania lub niwelowało działania niepożądane. Dzięki temu nasza pielęgnacja będzie bezpieczna i efektywna.
Połączenia kosmetyków dla skóry dojrzałej
- peptydy (rano), retinal (wieczorem) – stymulacja wytwarzania kolagenu i elastyny
- kwas askorbinowy (rano), bakuchiol (wieczorem) – silne działanie antyoksydacyjne, zwiększenie produkcji włókien podporowych skóry
- ceramidy (rano), retinol (wieczorem) – wspieranie bariery hydrolipidowej, dobre połączenie szczególnie na początku budowania tolerancji na retinol
- niacynamid (rano), retinol (wieczorem) – wpływ na cykl odnowy naskórka i produkcję kolagenu, rozjaśnienie przebarwień, niwelowanie zmarszczek, poprawę tekstury skóry
Połączenia kosmetyków dla skóry tłustej
- niacynamid (rano), kwas hialuronowy (wieczorem) – ograniczanie wydzielania sebum, nawilżanie
- śluz ślimaka (rano), kwas salicylowy (wieczorem) – nawilżanie, działanie seboregulujące i udrażniające pory
- ektoina (rano), kwas salicylowy (wieczorem) – ektoina zmniejsza podrażnienie wywołane kwasem salicylowym i ma właściwości przeciwzapalne
- kwasy AHA (wieczorem) i BHA (kwas salicylowy – wieczorem) – działanie złuszczające i seboregulujące
Połączenia kosmetyków na przebarwienia
- niacynamid (rano), kwas glikolowy (wieczorem) – oba składniki rozświetlają skórę, przyczyniają się do zmniejszania przebarwień. Niacynamid łagodzi podrażnienia i naruszenia bariery hydrolipidowej, które mogą być wywołane kwasem glikolowym.
- Kwas askorbinowy, kwas ferulowy, witamina E – wspierają swoje działanie antyoksydacyjne
Połączenia kosmetyków dla skóry suchej
- ceramidy, cholesterol, wolne kwasy tłuszczowe
- ceramidy, niacynamid
- masło shea, skwalan
Potrzeby skóry zmieniają się w czasie
Podstawą pielęgnacji jest poznanie typu swojej skóry i odpowiedni dobór produktów oraz ewentualnie zabiegów. Pomóc tu może oczywiście specjalista, ale warto także samodzielnie obserwować skórę i nauczyć się jej reakcji na różne substancje stosowane w kosmetykach. Pamiętajmy – potrzeby skóry nie są stałe i zmieniają się. Warto rozważnie dobierać nowości pamiętając o omówionych zasadach bezpiecznego ich wprowadzania do pielęgnacji.
