Rynek farmaceutyczny dynamicznie się zmienia. Nowości legislacyjne, planowane zmiany w zakresie refundacji leków i systemie szczepień – to wszystko jest przed nami. Badania społeczne pokazują, że farmaceuci mają coraz większy wkład w poprawę zdrowia Polaków. „Farmaceuci cieszą się ogromnym zaufaniem pacjentów”, mówi Iwona McManus, prezes Krajowej Organizacji Weryfikacji Autentyczności Leków. Jak będzie wyglądała przyszłość polskiej apteki?
Ponad 90% Polaków ufa farmaceutom
Przez ostatnie miesiące coraz częściej słyszy się o „opiece farmaceutycznej”, której rozszerzenie planuje resort zdrowia. Podczas pandemii farmaceuci zdobyli wdzięczność pacjentów, którzy nie mogli lub nie chcieli z różnych względów w tym trudnym czasie zasięgnąć porady lekarskiej. Aż 72,5% Polaków odczuwało utrudnienia w bezpośrednim kontakcie z lekarzem, a prawie połowa pacjentów była zmuszona do skorzystania z prywatnej opieki zdrowotnej1. Lokalne apteki pozostawały otwarte, nawet gdy dostęp do przychodni i szpitali był utrudniony, a farmaceuta zawsze chętnie służył radą. Jak wynika z sondażu, ponad 90% Polaków ufa farmaceutom2 a prawie 66% farmaceutów oczekuje rozszerzenia swoich uprawnień w zakresie opieki nad pacjentami3. Resort zdrowia z zainteresowaniem odnosi się do tej sytuacji, co objawia się w planowanych zmianach. Z Mapy Potrzeb Zdrowotnych Polaków4 wynika, że największego wsparcia farmaceutów wymagają osoby przewlekle chore. Czym jest „opieka farmaceutyczna”? Definicja sformułowana przez specjalny zespół, powołany w 2005 roku przez NRA, brzmi:
„Opieka farmaceutyczna jest dokumentowanym procesem, w którym farmaceuta współpracuje z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z innymi zawodami medycznymi, czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów poprawiających jakość życia pacjenta. Zasadnicze zadania farmaceuty w opiece farmaceutycznej to:
- rozpoznawanie rzeczywistych lub potencjalnych problemów lekowych
- rozwiązywanie rzeczywistych problemów lekowych
- zapobieganie by problemy potencjalne nie przekształciły się w rzeczywiste”5.
Obecnie zespół do spraw opieki farmaceutycznej powołany przez Ministra Zdrowia zarekomendował następujące funkcje farmaceutów: wykonywanie przeglądu lekowego, wystawianie recepty kontynuowanej, akcja edukacyjna „Nowy lek”, działania profilaktyczne oraz szczepienia6, które stały się tematem dyskusji ostatnich miesięcy.
Czy farmaceuci zyskają nowe uprawnienia?
W czerwcu 2021 farmaceuci uzyskali uprawnienia do przeprowadzania kwalifikacji na szczepienia przeciwko COVID-19 oraz wykonywania tych szczepień. Sprawne wprowadzenie takiej innowacji w polski system szczepień sprawiło, że pojawiły się głosy optujące za wprowadzeniem podobnych uprawnień dla farmaceutów w kontekście szczepień przeciwko grypie. Problemem jest obecne prawo, które nie daje farmaceutom możliwości wypisywania recepty na szczepionkę p/grypie (poza receptami pro auctore i pro familiae)7.
Do konsultacji społecznych trafił także projekt rozporządzenia MZ w sprawie pilotażu przeglądów lekowych, który ma chronić pacjentów przed zjawiskiem wielolekowości. Projekt zbliża nas do urzeczywistnienia opieki farmaceutycznej w aptekach8.
Otoczenie przychylne zmianom
Całe środowisko związane z farmaceutami odnosi się pozytywnie do proponowanych zmian. Iwona McManus z KOWAL mówi: „Farmaceuci to jedna z lepiej wykształconych grup zawodowych w Polsce. Cieszą się wśród pacjentów ogromnym zaufaniem i szacunkiem, ich potencjał nie ogranicza się więc do wiedzy i odpowiedniego doświadczenia, ale rozciąga się również na niezbędne kompetencje społeczne”.
Zagadnieniom dotyczącym branży farmaceutycznej poświęca się coraz więcej uwagi. Projekt nowelizacji ustawy refundacyjnej ma trafić do Sejmu na początku 2022 roku. Minister Zdrowia podkreśla, że jedną z zalet nowelizacji jest równouprawnienie małych i dużych aptek. Mimo to nowelizacja została krytycznie przyjęta w środowisku farmaceutycznym. Według jego przedstawicieli brak jest rzetelnych wyliczeń, na których powinien opierać się projekt9.
W kolejnych latach środowisko farmaceutów z całą pewnością czekają następne zmiany, jednak jest ono gotowe do podejmowania nowych zadań i wspierania pacjentów w ochronie ich zdrowia w dużo szerszym zakresie niż dotychczas.
1 https://www.biostat.com.pl/w_czasie_pandemii_polacy_czesciej_korzystaja_z_prywatnej_opieki_zdrowotnej.php.
2 https://www.nia.org.pl/wp-content/uploads/2019/04/Raport_Farmaceuta_w_Polsce_2019.pdf
3 https://www.nia.org.pl/wp-content/uploads/2019/04/Raport_Farmaceuta_w_Polsce_2019.pdf
4 http://dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2021/69/akt.pdf
5 Biuletyn NRA nr IV/17/2007, za: https://ooia.pl/sites/default/files/biuletyn_ooia_numer2.pdf.
6 https://mgr.farm/aktualnosci/opieka-farmaceutyczna-zredefiniuje-role-farmaceutow-i-aptek-w-polsce/
7 https://pulsmedycyny.pl/nra-kilka-prostych-zmian-da-farmaceutom-szanse-na-wykonywanie-szczepien-przeciw-grypie-sa-uwagi-do-ustawy-1125813. https://www.rynekzdrowia.pl/Farmacja/Szczepienia-przeciw-grypie-w-aptekach-Farmaceuta-zaszczepi-a-moglby-jeszcze-zakwalifikowac-i-wystawic-recepte,224226,6.html
8 https://pulsmedycyny.pl/pilotaz-przegladow-lekowych-projekt-rozporzadzenia-w-konsultacjach-1124927
9 https://www.prawo.pl/zdrowie/zmiany-w-ustawie-refundacyjnej-na-poczatku-2022-roku,509823.html
