Czego uczy nas światowy kryzys zdrowia?

Zdrowie jest stanem dobrego samopoczucia zarówno fizycznego, psychicznego, jak i społecznego. To zdolność do pełnienia ról społecznych, adaptacji do zmian środowiska oraz radzenia sobie z tymi zmianami.

Zdrowie jest nie tylko celem samym w sobie, lecz także środkiem pozwalającym na wykorzystanie swojego osobistego potencjału oraz poprawy jakości życia. Jest wartością, dzięki której jednostka lub grupa społeczna może realizować swoje aspiracje, zaspokajać potrzebę osiągania satysfakcji, zmieniać otaczające środowisko oraz umiejętnie sobie z nim radzić (WHO). Pandemia COVID-19 pokazała nam, jak ogromny wpływ na wartość Zdrowia mają takie zjawiska jak: globalizacja, solidaryzm społeczny, czy poczucie odpowiedzialności jednostek.

W Polsce, każdy obywatel ma prawo do ochrony zdrowia i niezależnie od sytuacji materialnej powinien mieć dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Konstytucja RP, Art.68). Wartości, które Polacy uważają za najważniejsze w swoim życiu to szczęście rodzinne i zdrowie (CBOS). Z Narodowego Testu Zdrowia Polaków, przeprowadzonego wśród ponad 400 tys. osób, wynika, że tylko ok. 13 % obywateli naszego kraju regularnie dba o swoje zdrowie. Najwyższy skok w trosce o swoje zdrowie zauważalny jest u osób po 55. roku życia. Widać również zróżnicowanie ze względu na takie czynniki jak: płeć, miejsce zamieszkania i wykształcenie (Medonet).

Ochrona zdrowia jest coraz bardziej kosztowna, a budżet na zdrowie ograniczony, należy więc dążyć do takich rozwiązań, które optymalizują efekty zdrowotne (wyleczenie, złagodzenie przebiegu choroby, zapobieganie powikłaniom choroby). Model ochrony zdrowia nakierowany na wartość (ang. Value Based Healthcare, VBHC) mierzy i wybiera działania przynoszące największe efekty zdrowotne (wyniki) za racjonalne koszty, z uwzględnieniem jakości i satysfakcji pacjenta.

W modelu opieki zdrowotnej nakierowanym na wartość, najważniejsze są efekty leczenia (wyniki), a nie ilość wykonanych procedur medycznych (Porter). Model płacenia za wynik powinien być wdrażany na każdym poziomie ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej pacjenta – zarówno w szpitalnictwie, ambulatoryjnej opiece specjalistycznej, jaki i podstawowej opiece zdrowotnej (Strategia NFZ 2019-2023).

Bardzo ważne w budowaniu systemu ochrony zdrowia zorientowanego na wartość jest ustalanie priorytetów zdrowotnych. Ze względu na epidemiologię są to choroby: sercowo-naczyniowe, nowotwory, cukrzyca, choroby układu oddechowego, choroby zakaźne i choroby psychiczne. Ze względu na solidaryzm społeczny – choroby rzadkie.

Choroby sercowo-naczyniowe

Dominującą przyczyną zgonów w Polsce są choroby układu krążenia, prawie co drugi zgon jest spowodowany tymi chorobami. W 2017 r. z powodu chorób sercowo-naczyniowych zmarło ok. 167 tys. osób. W wyniku choroby niedokrwiennej serca zmarło ok. 45 tys. osób (w tym na ostry zawał serca zmarło ok. 12 tys.), w wyniku niewydolności serca zmarło ok. 37 tys. osób, udaru mózgu – ok. 31 tys., miażdżycy – ok. 33 tys., nadciśnienia tętniczego – ok. 7 tys. osób.

Począwszy od 1992 r. udział chorób układu krążenia w ogólnej liczbie zgonów obniżył się z poziomu 52% do 40% w 2017 r. Niewątpliwy wpływ na obserwowane zmiany ma coraz większa świadomość znaczenia profilaktyki zdrowotnej, dbałość o dobrą kondycję fizyczną oraz zmiana złych nawyków żywieniowych w kierunku diety bogatszej w warzywa i owoce. Bardzo istotny wpływ na spadek natężenia zgonów, których przyczyną są choroby układu krążenia, ma poprawa leczenia choroby niedokrwiennej serca i jej następstw.

Bardzo ważne jest wdrożenie Narodowego Programu Chorób Układu Krążenia, którego celem będzie obniżenie śmiertelności z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Program ma się składać z kilku elementów, wśród których jest prewencja pierwotna, prewencja wtórna, dostęp do nowoczesnych terapii kardiologicznych, a także skoordynowana opieka nad pacjentem, który powinien mieć wytyczoną jedną, prostą ścieżkę diagnostyczno-terapeutyczną. Narodowy program będzie konsolidował funkcjonujące już programy koordynowanej opieki: KOS-zawał, trombektomii mechanicznej w leczeniu udaru niedokrwiennego mózgu oraz program KONS – Program Kompleksowej Opieki nad Pacjentami z Niewydolnością Serca.