„Czy wiesz, że rodzaj posiłku może zmienić działanie Twojego leku?”
Pod tym hasłem Wydawnictwo Medpharm zachęca do lektury wydanego niedawno podręcznika „Interakcje leków z pożywieniem”. Autorami monografii są specjaliści w dziedzinie bromatologii, farmakologii i dietetyki – na co dzień zajmujący się badaniem problemu interakcji leków z pożywieniem. Książka powstała we współpracy czterech uniwersyteckich Katedr i Zakładów Bromatologii – wrocławskiej, białostockiej, warszawskiej i krakowskiej.
Publikacja jest kontynuacją i aktualizacją książki „Leki i pożywienie – interakcje”, wydanej w roku 2008. Ze względu na ciągły postęp nauk medycznych, zmiany na rynku leków oraz rozwój samej technologii postaci farmaceutycznych, opracowanie zostało przygotowane z uwzględnieniem nowości i ostatnich badań naukowych.
Pierwsza część opracowania jest dawką teoretycznej wiedzy i ogólnych danych na temat interakcji leków i żywności. Zawiera między innymi informacje na temat podstawowych parametrów farmakokinetycznych czy wpływu pożywienia na procesy LADME substancji leczniczych. Autorzy zwracają uwagę między innymi na fakt, że w dzisiejszych czasach należy się liczyć z możliwym zanieczyszczeniem żywności związkami chemicznymi. Na przykład w przypadku produktów grillowanych lub wędzonych trzeba brać pod uwagę działanie pobudzające wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych na aktywność izoenzymów metabolizujących leki.
W części drugiej zaprezentowano przegląd 485 substancji leczniczych dla których udało się pozyskać dane z piśmiennictwa. Jak piszą autorzy w przedmowie „prowadzenie badań na temat interakcji leków z pożywieniem jest trudne„. Pożywienie wpływa nie tylko na biodostępność leków, ale również na ich dalsze losy, czyli metabolizm, poprzez oddziaływanie z cytochromem P-450 czy białkami transportującymi takimi jak glikoproteina P. Na co warto zwrócić uwagę – wpływ na ostateczny efekt leczniczy danej substancji mogą mieć także preparaty do żywienia enteralnego. Trud zgromadzenia wiarygodnych wyników badań Autorzy dokumentują poprzez załączenie obszernego piśmiennictwa.
Co istotne, na cytochrom lub glikoproteinę wpływ mogą mieć także przyprawy (np. stwierdzono, iż pieprz czarny hamuje metabolizm fenytoiny). W przypadku tego leku należy także ograniczyć spożycie soli kuchennej. Z kolei w przypadku zażywania litu ograniczona podaż soli kuchennej może prowadzić do zwiększenia reabsorpcji litu w kanalikach nerkowych, doprowadzając do toksycznych poziomów leku we krwi. Wpływ mogą mieć także witaminy i minerały – na przykład akinetonu nie zaleca się przyjmować łącznie z produktami zawierającymi potas, a przyjmując entakapon nie należy go podawać łącznie z żelazem. W publikacji znajdziemy także inne ciekawe doniesienia – na przykład jedno z badań dowiodło, że łączne podawanie haloperydolu z ekstraktem z Ginkgo biloba może poprawić skuteczność leków antypsychotycznych i zmniejszać ich toksyczność.
W części trzeciej przedstawiono wpływ leków na stan odżywienia organizmu. Przykładem wartym zaprezentowania jest oddziaływanie inhibitorów pompy protonowej na wchłanianie składników odżywczych. Kwas solny, którego sekrecja przez IPP jest ograniczona, jest niezbędny do wchłaniania niektórych związków. Omówiono także wyniki badań dla innych grup farmakologicznych. Zaznaczono także możliwy wpływ leków na wahania masy ciała pacjentów. Jak można przeczytać w podsumowaniu tego rozdziału „Wyniki wielu badań świadczą o tym, że u chorych przyjmujących przewlekle leki zmieniające stan odżywienia wskazane jest przeprowadzenie oceny tego stanu. Ważne jest, aby lekarze i farmaceuci informowali chorych o szkodliwym działaniu tych leków i w miarę możliwości zalecali odpowiednie działania profilaktyczne.” Warto zwrócić uwagę na te substancje lecznicze, w trakcie stosowania których konieczna jest suplementacja witaminowo-mineralna w postaci preparatów aptecznych lub wzbogacenia diety. Taką poradę można śmiało włączyć do portfolio z etykietą „opieka farmaceutyczna”.
W wielu pozycjach podano wyniki badań dotyczących łącznego przyjmowania leków i alkoholu. Jak się okazuje w niektórych przypadkach ograniczona ilość lub okazjonalne spożycie etanolu nie mają wpływu na metabolizm leku. Są to informacje istotne z punktu widzenia pacjentów stosujących leki przewlekle, dla których całkowita abstynencja jest trudną do zaakceptowania konsekwencją choroby. Jednocześnie należy pamiętać, że w etanol może być także przyczyną zatruć w połączeniu z niektórymi lekami.
mgr farm. Olga Sierpniowska
„Interakcje leków z pożywieniem”
Redaktor naukowy: Zofia Zachwieja
Redaktor prowadzący: Paweł Paśko
Wydawnictwo MedPharm Polska, rok wydania 2016
Oprawa miękka, 504 strony
