09.2012 – „Dwa ogniwa – Deklaracja Polityczna FIP.”

 

   Stale wzrastająca liczba coraz bardziej specyficznych leków na receptę i dostępnych bez niej, wpływ farmakogenomiki, wymogi farmakoekonomiki, ogrom nowych informacji o lekach i chorobach oraz innych działaniach dostępnych zespołowi opieki zdrowotnej staje się coraz bardziej złożonym problemem. Ogólnoświatowym, krytycznym niedoborom personalnym w opiece zdrowotnej można zaradzić poprzez wszechstronność umiejętności i podział zadań pomiędzy sprawującymi tę opiekę. Lepsza praktyka kliniczna oparta na współpracy pomiędzy zawodami opieki zdrowotnej stanowi kluczowe rozwiązanie tej złożoności.

   Interdyscyplinarną praktykę farmaceutyczną definiuje się jako praktykę kliniczną, w której farmaceuci współpracują z innymi specjalistami opieki zdrowotnej pomagając pacjentom, ich opiekunom i społeczeństwu. Wśród wielu istniejących na całym świecie wariantów zidentyfikowano pięć wyróżniających się poziomów współpracy w  praktyce farmaceutycznej. Zakres tej współpracy miedzy farmaceutami, a innymi specjalistami opieki zdrowotnej waha się od minimalnego kontaktu po sytuacje, w której farmaceuci są postrzegani jako ważni członkowie zespołu interdyscyplinarnego i mają  uprawnienia i oraz obowiązek inicjowania i modyfikowania farmakoterapii. Zaawansowana interdyscyplinarna praktyka farmaceutyczna jest często zastrzeżona dla praktyków, którzy potrafią wykazać się odpowiednią wiedzą niezbędną do decydowania o farmakoterapii i jej modyfikowania.

   Ważnym aspektem praktyki interdyscyplinarnej, który odróżnia ją od innych aspektów dobrej praktyki aptecznej jest to, że farmaceuta blisko współpracuje z innymi fachowcami opieki zdrowotnej w leczeniu pacjenta.

   Włączenie farmaceutów do interdyscyplinarnego zespołu opieki zdrowotnej poprawia wyniki leczenia pacjenta. Istnieją mocne dowody na to, że wpływ farmaceutów na przepisywanie leków jest właściwy z klinicznego punktu widzenia i ma wysoki wskaźnik akceptacji. Istnieją też mocne dowody na wartość usługi przeglądu stosowanych leków, w których farmaceuci przeprowadzają przeglądy leków stosowanych przez pacjentów i dokonują odpowiednich zaleceń klinicznych. Istnieje też coraz więcej dowodów wskazujących na to, że zaawansowana interdyscyplinarna praktyka farmaceutyczna poprawia efekty kliniczne i  jest dobrze przyjmowana przez pacjentów. Duża liczba możliwych do uniknięcia problemów lekowych jest nieodpartym argumentem uzasadniającym włączenie farmaceutów do interdyscyplinarnych zespołów opieki zdrowotnej.

 

 

   Na całym święcie, oprócz istotnych postępów w opiece zdrowotnej i technologiach medycznych zwiększa się też zużycie leków. Zwiększony dostęp do leków może być korzystny w leczeniu chorób, ale może też zwiększać ryzyko interakcji lek-lek i lek-choroba, działań niepożądanych oraz nieprzestrzegania zaleceń.

   Stosowania leków staje się coraz bardziej skomplikowane i wymaga coraz większej wiedzy specjalistycznej. Szereg problemów może wynikać z istniejącej rozbieżności pomiędzy potencjalną, a rzeczywistą skutecznością leków w poprawie zdrowia. Większość tych rozbieżności jest spowodowana słabymi systemami stosowania leków, które powodują problemy lekowe, w większości przypadków możliwe do uniknięcia. Badania wykazały, że błędy powodujące działania niepożądane występują na wszystkich eta-pach systemu, głównie w przepisywania i podawania leków. Poprawa korzyści wynikających ze stosowania leków wymaga wspólnych wysiłków wszystkich, którzy uczestniczą w systemie identyfikując, rozwiązując i raportując problemy lekowe. Ponadto nigdy nie było większej potrzeby wyraźnego komunikowania się pomiędzy pacjentem, a opiekującym się nim zespołem.

   Farmaceuci są jednym z najłatwiej dostępnych zawodów opieki zdrowotnej i w pełni wykorzystują swoją wiedzę kliniczną dla poprawy opieki nad pacjentem. Farmaceuci mają szczególną wiedzę o stosowaniu leków. Mimo, że ich kształcenie różni się w poszczególnych regionach świata, programy kształcenia w zakresie farmacji klinicznej obejmują znacznie większą liczbę godzin poświęconych stosowaniu leków niż programy kształcenia innych zawodów medycznych. Zasób specjalistycznej wiedzy i umiejętności powoduje, że udział farmaceuty w zespole opieki zdrowotnej jest ważny zarówno dla optymalizacji terapii, jak i zapobiegania problemom lekowym. Żaden inny zawód nie ma takiej wiedzy i kompetencji na temat wszystkich dostępnych leków, łącznie z różnymi postaciami farmaceutycznymi i produktami, jaką posiadają farmaceuci. Farmaceuci często mają też do dyspozycji strategie i wspomagające narzędzia umożliwiające identyfikację i zapobieganie problemom lekowym. Ponadto dysponują również środkami wspomagającymi prewencyjne zachowania prozdrowotne oraz przestrzeganie zaleceń w stosowaniu leków.

 

   Narastająca złożoność opieki zdrowotnej wymaga podejścia interdyscyplinarnego dla optymalizacji efektów uzyskiwanych przez pacjenta, łączącego specjalistyczną wiedzę wielu dyscyplin. Obecnie w wielu państwach występują niepokojące braki w zawodach opieki zdrowotnej. Brak ten jest kryzysem w opiece zdrowotnej i można się spodziewać, że sytuacja ta będzie się nadal pogłębiała. Rozszerzanie usług farmaceutycznych uzasadniają również inne czynniki w obszarze opieki zdrowotnej.

   Duża złożoność opieki zdrowotnej, specyficzne choroby dotykające pacjentów i coraz większe wyspecjalizowanie farmakoterapii oraz zwiększające się braki w zawodach opieki zdrowotnej potwierdzają potrzebę i znaczenie zwiększonego dostępu do farmaceutów, którzy są ekspertami w interdyscyplinarnej praktyce farmaceutycznej.

   Mając na uwadze powyższe FIP zaleca by:

 

• Interdyscyplinarna praktyka farmaceutyczna była promowana na całym świecie.
• Każde państwo podjęło kroki przygotowujące farmaceutów i systemy opieki zdrowotnej do interdyscyplinarnej praktyki farmaceutycznej z myślą poruszania się poprzez różne określone po-ziomy, znajdując kumulację  w miarę możliwości w wspólnej praktyce farmaceutycznej.
• Każde państwo zastosowało najwłaściwszy dla siebie model wdrażania interdyscyplinarnej praktyki farmaceutycznej.
• Każde państwo dokonywało systematycznie przeglądów swojego wsparcia i rozwoju interdyscyplinarnej praktyki farmaceutycznej, gdyż jest to proces dynamiczny rozwijający się w miarę upływu czasu.
• Wszystkie organizacje zawodowe opieki zdrowotnej opracowały strategie wdrażania interdyscyplinarnej praktyki farmaceutycznej możliwie jak najwcześniej i tak, by zachęcały farmaceutów  do osiągania wyższych poziomów praktyki interdyscyplinarnej.

 

   Decydujące elementy tej strategii obejmują następujące zagadnienia, chociaż nie są tylko do nich ograniczone:

 

• Właściwy dostęp do danych pacjenta.
• Oparte na wzajemnym uzgodnieniu komunikowanie się farmaceutów z innymi specjalistami opieki zdrowotnej.
• Badania oparte na dowodach.
• Wiedza farmaceutów.
• Zapewnienie jakości.
• Wsparcie ustawodawcze.
• Trwałość modelu biznesowego.
• Rządy oraz organizacje ubezpieczeniowe powinny rozważyć korzyści wynikające z interdyscyplinarnej praktyki farmaceutycznej zarówno dla pacjentów jak i systemów opieki zdrowotnej oraz zapewnić wystarczające środki i niezbędne ustawodawstwo dla wsparcia tej praktyki.
• Rządy włączą Interdyscyplinarna Praktykę Farmaceutyczną do reform, o których jest mowa w Światowemu Raporcie Zdrowia WHO 2008.

   Deklaracja zatwierdzona przez Radę FIP w Lizbonie, w 2010 r.